Η εικόνα του απόλυτου πράκτορα της ΜΙ6, του Τζέιμς Μποντ, έχει αλλάξει ριζικά. Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και της υπερσυνδεδεμένης κοινωνίας, ο σύγχρονος «007» χρειάζεται να γνωρίζει όχι μόνο πώς να αποκρυπτογραφεί κώδικες, αλλά και πώς να γράφει… κώδικα.
Η νέα πραγματικότητα της ψηφιακής κατασκοπείας δεν βασίζεται πλέον στο μυστήριο και την παρακολούθηση με διόπτρες· αλλά στη συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων, αναφέρουν σε άρθρο τους οι Financial Times.
Η επικεφαλής της βρετανικής Μυστικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (MI6), Μπλέιζ Μετρεουέλι, το εξέφρασε ξεκάθαρα στην πρώτη της δημόσια ομιλία: «Η κυριαρχία της τεχνολογίας πρέπει να διαπερνά ό,τι κάνουμε — όχι μόνο στα εργαστήριά μας, αλλά και στο πεδίο, στη στρατολόγηση, και κυρίως στη σκέψη κάθε αξιωματικού». Η ίδια, πρώην επικεφαλής τεχνολογίας της υπηρεσίας — ο άνθρωπος που στη μυθολογία του Μποντ θα αντιστοιχούσε στον περίφημο «Q» — δηλώνει πως η πληροφορία έχει πάψει να είναι ενοποιητική δύναμη και έχει γίνει όπλο.
Από τον Ρίχαρντ Ζόργκε στο SpyGPT
Η ιστορία της κατασκοπείας είναι γεμάτη παραδείγματα ανθρώπων που είχαν τη σωστή πληροφορία την λάθος στιγμή. Ο Σοβιετικός κατάσκοπος Ρίχαρντ Ζόργκε, για παράδειγμα, είχε προειδοποιήσει τον Στάλιν ότι ο Χίτλερ ετοίμαζε την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση το 1941. Ο Στάλιν όμως δεν τον πίστεψε, θεωρώντας τον διπλό πράκτορα. Ο Ζόργκε εκτελέστηκε τελικά από τους Ιάπωνες και μόλις δύο δεκαετίες αργότερα η Μόσχα τον αναγνώρισε ως ήρωα.
Η ειρωνεία της ιστορίας δείχνει κάτι διαχρονικό, αναφέρουν οι Financial Times: οι δικτατορίες πνίγονται στις ίδιες τους τις παραμορφωμένες πληροφορίες. Στα αυταρχικά καθεστώτα, τα δεδομένα φιλτράρονται μέσα από καθρέφτες εξουσίας και φόβου. Οι δημοκρατίες, από την άλλη, είχαν πάντα το πλεονέκτημα της ανοιχτής πληροφορίας, της κριτικής αντιπαράθεσης και της δυνατότητας να διορθώνουν γρήγορα τα λάθη τους. Ή τουλάχιστον έτσι ήταν — μέχρι την εποχή των μεγάλων δεδομένων και της τεχνητής νοημοσύνης.
Η υπεροχή των δεδομένων: όπλο ή απειλή;
Σήμερα, η υπεροχή δεν ανήκει πια σε όποιον ξέρει περισσότερα, αλλά σε εκείνον που μπορεί να επεξεργάζεται καλύτερα την πληροφορία. Στον κόσμο της «υπερπληροφόρησης», όπου κάθε κινητό τηλέφωνο, κάθε ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα και κάθε ηλεκτρονική επικοινωνία παράγει δεδομένα, οι υπηρεσίες πληροφοριών βρίσκονται αντιμέτωπες με το αντίθετο πρόβλημα από εκείνο του παρελθόντος: όχι την έλλειψη αλλά την υπερφόρτωση πληροφοριών.
Το ερώτημα είναι πλέον πώς ξεχωρίζει κανείς το σήμα από τον θόρυβο. Ο πρόσφατος τρομοκρατικός συναγερμός στο Σίδνεϊ απέδειξε πόσο εύκολα μπορεί να χαθεί μια κρίσιμη ειδοποίηση μέσα στον κυκεώνα των δεδομένων.
Εδώ εισέρχεται η επαναστατική ιδέα μιας «SpyGPT» — μιας τεχνητής νοημοσύνης ειδικά προσαρμοσμένης στις ανάγκες της κατασκοπείας. Η Αμερικανίδα πρώην αξιωματούχος της NSA, Αν Νιούμπεργκερ, έχει περιγράψει πώς η χρήση τέτοιου εργαλείου θα μπορούσε να μεταμορφώσει την ανάλυση πληροφοριών. Το 2018, η Μοσάντ είχε κλέψει 55.000 σελίδες απόρρητων εγγράφων για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Τότε χρειάστηκαν μήνες για τη μετάφραση και ερμηνεία τους. Σήμερα, μια εξελιγμένη AI θα μπορούσε να το κάνει σε λίγες ώρες.
Φανταστείτε μια έκδοση του ChatGPT, ειδικά εκπαιδευμένη σε βάσεις δεδομένων ασφαλείας, ικανή να βρίσκει πρότυπα και να απαντά σε ερωτήματα για ύποπτες επιχειρήσεις, όπως για παράδειγμα τις ρωσικές δραστηριότητες στα Βαλκάνια. Μια τέτοια τεχνολογία θα μπορούσε να κάνει τις πληροφορίες πιο χρήσιμες, πιο άμεσες και πιο διαθέσιμες σε όσους τις χρειάζονται.
Οι σκιές της τεχνητής νοημοσύνης
Όμως κάθε τεχνολογικό όπλο έχει και την ανάποδη όψη του. Οι ίδιες τεχνολογίες που ενισχύουν την αμυντική ικανότητα των δημοκρατιών μπορούν να χρησιμοποιηθούν επιθετικά από αυταρχικά καθεστώτα ή εγκληματικά δίκτυα. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε αυξανόμενες επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, παραβιάσεις αεροδρομίων με drones, αποκοπές υποθαλάσσιων καλωδίων και συντονισμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης.
Η εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης Anthropic αποκάλυψε πρόσφατα ότι απέτρεψε μια πλήρως αυτοματοποιημένη κυβερνοεπίθεση, που φαινόταν να προέρχεται από κρατικό φορέα της Κίνας. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει την ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η τεχνολογική αντιπαράθεση.
Παράλληλα, οι δημοκρατίες βλέπουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς να κλονίζεται, ενώ τα αυταρχικά καθεστώτα αξιοποιούν τις ίδιες τεχνολογίες για να ελέγχουν, να χειραγωγούν και να παρακολουθούν τον πληθυσμό τους. Η Κίνα, όπως σημειώνουν αναλυτές, έχει εξελιχθεί σε τεχνολογική υπερδύναμη, ξεπερνώντας σε ορισμένους τομείς όσα επιχείρησε ποτέ η Σοβιετική Ένωση.
Δημοκρατίες με… αλγόριθμους
Μπροστά σε αυτή την προοπτική, υπάρχει ο πειρασμός οι δημοκρατίες να γίνουν λίγο πιο «αυταρχικές» για να ανταποκριθούν. Όμως, όπως τόνισε η Μετρεουέλι, η πραγματική υπεροχή δεν προκύπτει από το ποιος κατέχει την ισχυρότερη τεχνολογία, αλλά από τον τρόπο που τη χειρίζεται. Η τεχνητή νοημοσύνη, η επεξεργασία μεγάλων δεδομένων και οι αλγόριθμοι μπορούν να υπηρετήσουν τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την ασφάλεια — αρκεί να καθοδηγούνται από τις αξίες της δημοκρατίας.
«Η καθοριστική πρόκληση του 21ου αιώνα», είπε η επικεφαλής της MI6, «δεν είναι απλώς ποιος έχει τα πιο ισχυρά τεχνολογικά μέσα, αλλά ποιος τα καθοδηγεί με τη μεγαλύτερη σοφία».
Ίσως, τελικά, η επόμενη γενιά κατασκόπων να μη χρειάζεται ούτε Άστον Μάρτιν ούτε περίφημα γκάτζετ — αλλά εξαιρετική γνώση τεχνητής νοημοσύνης και την ικανότητα να ξεχωρίζουν, μέσα στον καταιγισμό των δεδομένων, αυτό που μετρά πραγματικά: την αλήθεια.
Πηγή: ot.gr
