Από τη Μασσαλία πέρασε προχθές ο Εμανουέλ Μακρόν κάνοντας μια παράκαμψη καθ’ οδόν για τη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών. Σκοπός του Γάλλου προέδρου ήταν να ανταλλάξει απόψεις για το ζήτημα της ρύθμισης των κοινωνικών δικτύων με αναγνώστες της τοπικής εφημερίδας «La Provence». Όλοι έμειναν άφωνοι όταν ο πρόεδρος αποκάλυψε ότι σε βίντεο που αναρτήθηκε την Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου στο Facebook, ένας δημοσιογράφος με μικρόφωνο που έφερε την πινακίδα «Live 24» ανακοίνωνε την «πτώση του Μακρόν» έπειτα από «πραξικόπημα που υποκίνησε στη Γαλλία ένας συνταγματάρχης».
Στο βάθος του πλάνου εικονιζόταν ένα στρατιωτικό ελικόπτερο να υπερίπταται του Πύργου του Άιφελ. Το Champ de Mars άδειο από κόσμο. Ούτε ένας τουρίστας.
«Την Κυριακή ένας από τους Αφρικανούς συναδέλφους μου μού έστειλε το εξής μήνυμα: Αγαπητέ πρόεδρε, τι συμβαίνει με σένα; Είμαι πολύ ανήσυχος», είπε ο Μακρόν. Ο Αφρικανός πρόεδρος αφού έλαβε τη διαβεβαίωση ότι η συνταγματική τάξη δεν είχε ανατραπεί στη Γαλλική Δημοκρατία, έστειλε στο Γάλλο ομολογό του το επίμαχο βίντεο που, όπως αποδείχθηκε, είχε δημιουργηθεί εξ ολοκλήρου από την τεχνητή νοημοσύνη (AI).
Το βίντεο όχι μόνο είχε προβληθεί περίπου 13 εκατ. φορές έπειτα από 17.000 κοινοποιήσεις χρηστών του Facebook, αλλά είχε συγκεντρώσει περισσότερα από 200.000 likes! Κάτω από το τεχνικά κατασκευασμένο βίντεο υπήρχαν και περί τα 9.000 σχόλια στα οποία ο καθείς έλεγε το μακρύ του και το κοντό του.
Πλαστό και με τη βούλα
Αφού ευχαρίστησε τον Αφρικανό ομόλογό του για την ενημέρωση, ο Εμανουέλ Μακρόν έδωσε εντολή στους συνεργάτες του να αναφέρουν το πλαστό βίντεο στην πλατφόρμα Pharos ώστε να αφαιρεθεί από το Facebook. Η πλατφόρμα Pharos (Plateforme d’Harmonisation, d’Analyse, de Recoupement et d’Orientation des Signalements, δηλαδή Πλατφόρμα Εναρμόνισης, Ανάλυσης, Επικάλυψης και Προσανατολισμού Αναφορών) δημιουργήθηκε από το γαλλικό Υπουργείο Εσωτερικών το 2009 ώστε να έχουν τη δυνατότητα οι χρήστες του Διαδικτύου να αναφέρουν στις αρχές κάθε ανάρτηση πλαστού και παράνομου περιεχομένου.
Αποστολή της Pharos είναι να επικοινωνεί με τις πλατφόρμες των κοινωνικών δικτύων και να αιτείται την αφαίρεση των παράνομων, ψεύτικων και βλαπτικών βίντεο, εικόνων ή κειμένων.
«Με έκπληξή τους οι γαλλικές αρχές πληροφορήθηκαν ότι η Meta, η μητρική εταιρεία του Facebook, πληροφόρησε την Pharos ότι αρνείται να αφαιρέσει το παραπλανητικό βίντεο με την αιτιολογία ότι αυτό δεν παραβιάζει τους κανόνες χρήσης του κοινωνικού δικτύου», γράφει χαρακτηριστικά η Ρομάν Ακέτ στην εφημερίδα «Le Figaro».
Ερωτηθείσα από τη ρεπόρτερ του «Figaro», η Meta ισχυρίστηκε ότι έχει τοποθετήσει ετικέτες με τις οποίες βοηθά τους χρήστες να αναγνωρίσουν αν ένα περιεχόμενο έχει δημιουργηθεί με την χρήση τεχνητής νοημοσύνης. «Το ψεύτικο βίντεο του πραξικοπήματος αναγράφει ότι αυτό το περιεχόμενο μπορεί να έχει δημιουργηθεί ή να έχει υποστεί ψηφιακή επεξεργασία προκειμένου να φαίνεται αληθινό. Αλλά η αμερικανική εταιρεία δεν διευκρίνισε τους λόγους για την άρνησή της να αποσύρει το βίντεο», γράφει η Ρομάν Ακέτ.
Ο μυστηριώδης δημιουργός
Εν πάση περιπτώσει, το απόγευμα της Τετάρτης 17 Δεκεμβρίου το βίντεο είχε εξαφανιστεί από το Facebook. Όχι όμως και από το Διαδίκτυο! Σε επαφή που είχε η ρεπόρτερ του «Figaro» με τη Meta, η εταιρεία ξεκαθάρισε ότι ούτε αυτή ούτε το θυγατρικό της Facebook είχαν διαγράψει το επίμαχο βίντεο. Ήταν ο ίδιος ο δημιουργός του βίντεο αυτός που το διέγραψε. Ωστόσο, αντίγραφα του βίντεο με το ψευτο-πραξικόπημα εξακολουθούν να κυκλοφορούν κυρίως στο Instagram, σημειώνει η ρεπόρτερ του «Figaro».
Ποιος είναι όμως ο μυστηριώδης δημιουργός του fake video, του οποίου ο αριθμός στο WhatsApp αναφέρεται στη Μπουρκίνα Φάσο (χώρα της Δυτικής Αφρικής, πρώην Άνω Βόλτα, η οποία μαστίζεται από αλλεπάλληλα στρατιωτικά πραξικοπήματα);
Σύμφωνα με τη γαλλική εφημερίδα, ο δημιουργός του βίντεο εκπαιδεύει με το αζημίωτο χρήστες του Διαδικτύου προκειμένου να δημιουργούν ανάλογα πλαστά βίντεο με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. «Είχα συγκεντρώσει 330.000 ακολούθους δημιουργώντας βίντεο με εργαλείο αποκλειστικά την AI», διακηρύσσει στο προφίλ του στο Facebook.
Στη σελίδα του ο δημιουργός του ψευτο-πραξικοπήματος κατά του Μακρόν έχει αναρτημένα «πειστικότατα» βίντεο τεχνητής νοημοσύνης που δείχνουν επιθέσεις λιονταριών σε αμέριμνους ποδηλάτες, πτήσεις φαλαινών πάνω από την πρωτεύουσα της Ακτής Ελεφαντοστού, Αμπιτζάν, και βέβαια πλαστά τηλεοπτικά ρεπορτάζ για τον πόλεμο στην Ουκρανία, στο Μπενίν ή ακόμα και στη Γαλλία.
Η εφημερίδα «Libération» κατάφερε να έρθει σε επαφή με τον διαχειριστή της σελίδας που ονομάζεται Ρασίντ Β. και ο οποίος εξήγησε ότι διέγραψε το βίντεο με το δήθεν πραξικόπημα στη Γαλλία «για να μην έχει νομικά προβλήματα ή τέτοια πράγματα».
Ο νόμος περί Ψηφιακών Υπηρεσιών
Το 2020 το Facebook δεσμεύτηκε να αφαιρέσει τα διαβόητα «deepfakes» από το δίκτυό του. Τα βίντεο δηλαδή που αποδίδουν σε ένα άτομο κουβέντες που δεν είπε ποτέ ή που παραποιούν μια κινηματογράφηση που όντως πραγματοποιήθηκε προσθέτοντας παραπλανητικά στοιχεία. Ωστόσο, από το νόμο για τα «βαθύτατα πλαστά» βίντεο εξαιρούνται όσα έχουν χιουμοριστικό ή σατιρικό σκοπό και περιεχόμενο. Εξαίρεση που «αφήνει μεγάλα περιθώρια ερμηνείας», όπως ευλόγως σημειώνει η ρεπόρτερ του «Figaro».
Ο όμιλος Meta του Μαρκ Ζούκερμπεργκ υπόκειται φυσικά στον αμερικανικό νόμο περί Ψηφιακών Υπηρεσιών (DSA). Υπόκειται επίσης στον ευρωπαϊκό Κανονισμό για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, ο οποίος τον περασμένο Φεβρουάριο ενσωμάτωσε έναν Κώδικα Βέλτιστων Πρακτικών κατά της παραπληροφόρησης. Εκπρόσωπος του Meta υπέγραψε τον Κώδικα.
«Η διατήρηση του εν λόγω βίντεο στο Διαδίκτυο φαίνεται επομένως ότι παραβιάζει τον DSA, ο οποίος προβλέπει την καταπολέμηση του παράνομου περιεχομένου και των “ψευδών ειδήσεων” και απαιτεί την ταχεία αφαίρεση αυτών μόλις υποβληθεί αναφορά», συμπεραίνει και με το δίκιο της η γαλλίδα ρεπόρτερ.
Αλγόριθμοι και «κλικ»
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Meta επικρίνεται για την έλλειψη ανταπόκρισης σε ό,τι αφορά την αφαίρεση πλαστού περιεχομένου. Και άλλες ψηφιακές πλατφόρμες έχουν εξάλλου κατηγορηθεί επανειλημμένως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους αναφορικά με τον έλεγχο του περιεχομένου που μεταδίδουν σε εκατομμύρια – αν όχι δισεκατομμύρια – πελάτες τους.
Από την έναρξη ισχύος του νόμου περί Ψηφιακής Ασφάλειας (DSA) έχουν ξεκινήσει πέντε επίσημες έρευνες από τις Βρυξέλλες με στόχο τις Meta, TikTok, AliExpress και X. Η έρευνα στο Χ, το οποίο άρχισε να λειτουργεί το 2023 μετά την εξαγορά και μετονομασία του Twitter από τον Ίλον Μασκ, έχει ως στόχο να διαπιστώσει εάν το δημοφιλές μέσο εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του για τον έλεγχο του παραπλανητικού περιεχομένου.
«Για να εξηγήσουμε τις συχνές εμφανίσεις ψεύτικου περιεχομένου σε αυτές τις πλατφόρμες, εμφανίσεις που επιμένουν παρά τις καταγγελτικές αναφορές των χρηστών, πρέπει πρώτα να εξετάσουμε πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτοί οι αλγόριθμοι δίνουν προτεραιότητα στο περιεχόμενο που προσελκύει ‘κλικ’ και προβολές, θέτοντας έτσι σε δεύτερη μοίρα την ακρίβεια του περιεχομένου και την σχέση του με την αλήθεια. Δημιουργείται έτσι μια οικονομία της παραπληροφόρησης», σημειώνει χαρακτηριστικά η ρεπόρτερ του «Figaro».
Ασυδοσία του λόγου
Η Ρομάν Ακέτ εξηγεί ότι για τον διευθύνοντα σύμβουλο του X, Ίλον Μασκ, ο οποίος «ομνύει στον σεβασμό της ελευθερίας της έκφρασης», κάθε προσπάθεια ελέγχου στο περιεχόμενο μιας ανάρτησης εκλαμβάνεται ως «πιθανή λογοκρισία». Το έλλειμμα αξιοπιστίας των σόσιαλ μίντια διευρύνει επίσης «η σταδιακή μείωση των ανθρώπινων ομάδων ελέγχου, οι οποίες αντικαταστάθηκαν από την τεχνητή νοημοσύνη», προσθέτει η γαλλίδα ρεπόρτερ.
Αλλά και ο Ζούκερμπεργκ συμμερίζεται τις απόψεις του Ίλον Μασκ περί «ελευθερίας του λόγου». Πριν από σχεδόν ένα χρόνο, ο όμιλος Meta σταμάτησε να χρηματοδοτεί στις ΗΠΑ το πρόγραμμα για τον έλεγχο καταγγελιών για παραπληροφόρηση μέσω του Facebook και του Instagram. Στο όνομα της ελευθερίας του λόγου, βεβαίως. Αυτό το πρόγραμμα αντικαταστάθηκε από ένα μοντέλο γνωστό ως «Σημειώσεις της Κοινότητας», το οποίο έγινε δημοφιλές από το X του Μασκ.
Αυτό το μοντέλο ελέγχου δίνει τη δυνατότητα στους ίδιους τους χρήστες (τους φιλαλήθεις, υποθέτει κανείς) να «καταρρίπτουν τα ψεύδη». Εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι με την ίδια ακριβώς ελευθερία και άνεση μπορούν και οι ψεύτες να καταρρίπτουν τις αλήθειες. Η περιβόητη αυτορρύθμιση στο απόγειό της, σε μια ψηφιακή κοινωνία στην οποία «ό,τι πουλάει, επιτρέπεται». Εντάξει, εξαιρούνται τα ναρκωτικά.
Πηγή: ot.gr
