Αν το 2024 ήταν η χρονιά κατά την οποία αναπτύχθηκε ραγδαία η κατανόηση της δύναμης της τεχνητής νοημοσύνης, το 2025 αποδείχθηκε η χρονιά της «γεωπολιτικής ενηλικίωσής» της. Ένα συμπέρασμα προκύπτει αβίαστα: Η τεχνολογία έπαψε να είναι απλώς ένας κλάδος της οικονομίας – πλέον αποτελεί ένα πεδίο διαμάχης όπου κρίνεται η εθνική ασφάλεια, η οικονομική επιβίωση και η παγκόσμια ηγεμονία.
Η Ευρώπη κινδυνεύει να μετατραπεί σε «μουσείο», έναν εξαιρετικό τόπο για να ζεις και να καταναλώνεις τεχνολογία, αλλά όχι για να την παράγεις
Στη δύση του 2025, ο κόσμος δεν είναι πλέον «επίπεδος», όπως πίστευαν οι οικονομολόγοι της παγκοσμιοποίησης στις αρχές του αιώνα. Είναι βαθιά κατακερματισμένος, πίσω από ψηφιακά τείχη και προστατευτικούς δασμούς. Αλλά ποιες χώρες βγαίνουν αλώβητες και ποιες τραυματισμένες από την τεκτονική αυτή αλλαγή;
ΗΠΑ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εισήλθαν στο 2025 με έναν ξεκάθαρο στόχο: να διατηρήσουν το προβάδισμα στην τεχνητή νοημοσύνη και να στραγγαλίσουν την πρόσβαση των ανταγωνιστών τους (κυρίως της Κίνας) στην τεχνολογία αιχμής.
Σύμφωνα με τις εκθέσεις του 2025, οι ΗΠΑ παραμένουν ο αδιαμφισβήτητος νικητής στο κομμάτι του λογισμικού και της καινοτομίας στην AI. Με τους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς να έχουν παρουσιάσει πάνω από 40 «θεμελιώδη μοντέλα» τεχνητής νοημοσύνης μέσα στη χρονιά, έναντι μόλις 15 της Κίνας και 3 της Ευρώπης, η Αμερική ελέγχει το «μυαλό» της παγκόσμιας ψηφιακής οικονομίας.
Η στρατηγική της Ουάσιγκτον, γνωστή ως «Mικρή Aυλή, Ψηλός Φράχτης», έχει ενταθεί. Το 2025 είδαμε αυστηρότερους ελέγχους στις εξαγωγές ημιαγωγών και εργαλείων λιθογραφίας. Οι ΗΠΑ κερδίζουν διότι κατάφεραν να μετατρέψουν το δολάριο και την πνευματική ιδιοκτησία σε «όπλα», αναγκάζοντας συμμάχους τους στην Ασία και την Ευρώπη να ευθυγραμμιστούν με τις κυρώσεις τους.
Ωστόσο, υπάρχει ένα κρυφό κόστος: η αμερικανική αγορά γίνεται πιο εσωστρεφής, και οι τιμές των τεχνολογικών προϊόντων για τον μέσο Αμερικανό καταναλωτή έχουν αυξηθεί λόγω της αποσύνδεσης από την κινεζική εφοδιαστική αλυσίδα.
Κίνα
Αν οι ΗΠΑ κερδίζουν στο software, η Κίνα το 2025 παλεύει να κερδίσει στο hardware και την ενέργεια. Οι αναλυτές συμφωνούν ότι το Πεκίνο είναι ο μεγάλος κερδισμένος στην «πράσινη τεχνολογία», η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το ψηφιακό μέλλον (καθώς τα data centers απαιτούν τεράστιες ποσότητες ενέργειας).
Η Κίνα κυριαρχεί απόλυτα στην αλυσίδα των ηλεκτρικών οχημάτων, των μπαταριών και των σπάνιων γαιών που απαιτούνται για την κατασκευή τσιπ. Το 2025, παρά τους δασμούς από ΗΠΑ και ΕΕ, οι κινεζικές εταιρείες βρήκαν «παρακαμπτήριες οδούς», εγκαθιστώντας εργοστάσια στο Μεξικό, την Ουγγαρία και το Βιετνάμ.
Στο κρίσιμο μέτωπο των ημιαγωγών, η Κίνα αφενός μεν βρίσκεται σε θέση άμυνας αφετέρου δε δεν ηττάται. Η απαγόρευση πρόσβασης στα πιο προηγμένα τσιπ της Nvidia την ανάγκασε να καινοτομήσει.
Το 2025 είδαμε τη Huawei και τη SMIC να παρουσιάζουν επεξεργαστές που, αν και δεν φτάνουν την κορυφή της αμερικανικής τεχνολογίας, είναι αρκετά ικανοί για να τρέξουν προηγμένα μοντέλα AI. Η Κίνα χάνει στη μάχη της «αιχμής», αλλά κερδίζει στη μάχη της «κλίμακας» και της μαζικής παραγωγής.
Ευρώπη
Ίσως το πιο ανησυχητικό κεφάλαιο της χρονιάς αφορά την Ευρώπη. Έναν χρόνο μετά από τη βαρυσήμαντη έκθεση του Μάριο Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα (τέλη 2024), το 2025, η ΕΕ μοιάζει να βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση σοκ, προσπαθώντας να βρει τα πατήματά της.
Η Ευρώπη καταγράφεται ως ο μεγάλος χαμένος της χρονιάς στην κούρσα της υψηλής τεχνολογίας. Το «Brussels Effect» -η ικανότητα της ΕΕ να εξάγει ρυθμιστικούς κανόνες (όπως το AI Act)- αποδεικνύεται ανεπαρκές υποκατάστατο της καινοτομίας. Ενόσω η Ευρώπη ρύθμιζε την τεχνητή νοημοσύνη, οι ΗΠΑ και η Κίνα την ανέπτυσσαν.
Οι αναλύσεις του 2025 επισημαίνουν τρία δομικά προβλήματα που κρατούν την Ευρώπη πίσω:
Ενεργειακό κόστος: Οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες τεχνολογίας πληρώνουν διπλάσιο έως τριπλάσιο κόστος ενέργειας σε σχέση με τις αμερικανικές, καθιστώντας ασύμφορη τη λειτουργία μεγάλων data centers.
Έλλειψη κεφαλαίων: Παρά τις προτάσεις Ντράγκι για επενδύσεις-μαμούθ ύψους 800 δισ. ευρώ ετησίως, η πολιτική διαφωνία μεταξύ των κρατών-μελών (ειδικά της Γερμανίας) έχει καθυστερήσει την ενιαία χρηματοδότηση.
Κατακερματισμένη αγορά: Οι ευρωπαϊκές startups δυσκολεύονται να αυξήσουν θεαματικά την ανάπτυξή τους (scale-up) εντός της ηπείρου, με αποτέλεσμα να εξαγοράζονται από αμερικανικούς κολοσσούς μόλις δείξουν σημάδια επιτυχίας.
Ωστόσο, υπάρχουν θύλακες αισιοδοξίας. Χώρες όπως η Ολλανδία (χάρη στην ASML) και η Γαλλία (με επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια και την AI) δείχνουν ότι η Ευρώπη έχει ακόμα σφυγμό, αρκεί να κινηθεί γρήγορα.
Ινδία και Παγκόσμιος Νότος
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εξελίξεις του 2025 είναι η άνοδος της Ινδίας. Το Νέο Δελχί δεν επιλέγει στρατόπεδο, αλλά τοποθετείται ως η «γέφυρα» μεταξύ Δύσης και Παγκόσμιου Νότου.
Η Ινδία αναδεικνύεται σε κερδισμένη, καθώς προσελκύει μαζικά τις εταιρείες που εγκαταλείπουν την Κίνα (η στρατηγική «China Plus One»). Η Apple και άλλοι κατασκευαστές μετέφεραν σημαντικό μέρος της παραγωγής τους στην Ινδία το 2025.
Επιπλέον, η Ινδία εξάγει το δικό της μοντέλο «Digital Public Infrastructure» (Δημόσιες Ψηφιακές Υποδομές), προσφέροντας σε αναπτυσσόμενες χώρες μια εναλλακτική λύση έναντι των κλειστών οικοσυστημάτων της Silicon Valley ή του κρατικού ελέγχου της Κίνας.
Τεχνολογία: Οι κρυφοί παίκτες
Δεν πρέπει να παραβλέψουμε τον ρόλο των πετρελαιοπαραγωγών χωρών του Κόλπου (Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ). Το 2025, αυτές οι χώρες μετέτρεψαν τα πετροδολάρια σε… «επεξεργαστές».
Επενδύοντας δισεκατομμύρια στην αγορά των πιο προηγμένων τσιπ AI, χτίζουν τεράστιες υποδομές υπολογιστικής ισχύος, φιλοδοξώντας να γίνουν οι ουδέτερες ζώνες της τεχνητής νοημοσύνης, όπου Ανατολή και Δύση θα μπορούν (ίσως) να συνομιλούν.
Αντίθετα, χώρες πλούσιες σε ορυκτά και αδύναμους θεσμούς (κυρίως στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική) κινδυνεύουν να γίνουν τα πεδίο μιας νέας μορφής αποικιοκρατίας, όπου οι μεγάλες δυνάμεις δεν μάχονται για εδάφη, αλλά για λίθιο και κοβάλτιο.
Εν κατακλείδι, η απάντηση στο ερώτημα «ποιος κερδίζει» είναι σύνθετη:
- Οι ΗΠΑ κατακτούν την κορυφή της πυραμίδας (AI, σχεδιασμός τσιπ).
- Η Κίνα κατακτά τη βάση της πυραμίδας (παραγωγή, πράσινη μετάβαση, εφοδιαστική αλυσίδα).
- Η Ινδία κερδίζει γεωπολιτικό εκτόπισμα ως ο απαραίτητος εταίρος.
- Η Ευρώπη κινδυνεύει να μετατραπεί σε «μουσείο», έναν εξαιρετικό τόπο για να ζεις και να καταναλώνεις τεχνολογία, αλλά όχι για να την παράγεις.
Το 2025 μάς δίδαξε ότι η τεχνολογική κυριαρχία δεν είναι σπριντ, αλλά μαραθώνιος μετ’ εμποδίων. Για την Ελλάδα, η οποία επιδιώκει να μετατραπεί σε πύλη υποδοχής δεδομένων (data hub) στη Μεσόγειο, το μάθημα είναι σαφές: Σε έναν κόσμο που χτίζει τείχη, οι γέφυρες (ενεργειακές και ψηφιακές) έχουν τη μεγαλύτερη αξία, αρκεί να ξέρεις πώς να τις περιφρουρείς.
Πλέον, το μέλλον δεν ανήκει σε αυτούς που απλώς έχουν δεδομένα, αλλά σε αυτούς που έχουν την υπολογιστική ισχύ να τα επεξεργαστούν και την ενέργεια να τα τροφοδοτήσουν. Και σε αυτήν τη μάχη, τα σύνορα μόλις επαναχαράχθηκαν…
Πηγή: in.gr
