Με το πρώτο Ευρωπαϊκό Affordable Housing Plan, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχειρεί να απαντήσει σε μία κρίση που πλέον απειλεί όχι μόνο την κοινωνική συνοχή, αλλά και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, η εκρηκτική άνοδος του κόστους στέγασης περιορίζει την κινητικότητα εργαζομένων και φοιτητών, καθυστερεί τη δημιουργία οικογένειας και εντείνει τις ανισότητες, πλήττοντας τον ίδιο τον πυρήνα του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.
Η κρίση σε αριθμούς
Τα στοιχεία που συνοδεύουν το πακέτο είναι αποκαλυπτικά: από το 2013 έως σήμερα, οι τιμές κατοικιών στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά μέσο όρο πάνω από 60%, ενώ τα ενοίκια κατά περίπου 20%, με ακόμη μεγαλύτερες αυξήσεις στις νέες μισθώσεις, ιδίως στα αστικά κέντρα. Την ίδια ώρα, η ζήτηση αυξάνεται με ρυθμό άνω των 2 εκατ. κατοικιών ετησίως, ενώ οι οικοδομικές άδειες έχουν μειωθεί πάνω από 20% από το 2021, δημιουργώντας ένα διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και η εκρηκτική αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων, που ενισχύθηκαν σχεδόν κατά 93% την περίοδο 2018–2024, περιορίζοντας το διαθέσιμο απόθεμα κατοικιών για μόνιμους κατοίκους σε πολλές πόλεις και τουριστικές περιοχές.
Οι τέσσερις άξονες του Affordable Housing Plan
Το σχέδιο της Επιτροπής στηρίζεται σε τέσσερις κεντρικούς άξονες.
1. Αύξηση της προσφοράς κατοικιών
Η Κομισιόν παρουσιάζει την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τις Κατασκευές Κατοικιών, με έμφαση στην αύξηση της παραγωγικότητας του κλάδου, τη χρήση σύγχρονων μεθόδων κατασκευής, την κυκλική οικονομία και την επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων. Παράλληλα, προωθείται η μετατροπή υφιστάμενων κτιρίων σε κατοικίες και η ανακαίνιση του γηρασμένου κτιριακού αποθέματος.
2. Κινητοποίηση επενδύσεων
Η Επιτροπή έχει ήδη κινητοποιήσει τουλάχιστον 43 δισ. ευρώ για έργα στέγασης μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων και προαναγγέλλει πρόσθετους πόρους. Ειδικότερα, εκτιμάται ότι την περίοδο 2026–2027 μπορούν να κινητοποιηθούν επιπλέον 10 δισ. ευρώ μέσω InvestEU, καθώς και τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ από ανακατανομή πόρων της Πολιτικής Συνοχής, ενώ κεντρικό ρόλο θα έχει και το Pan-European Investment Platform σε συνεργασία με την ΕΤΕπ και τις εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες.
3. Αναθεώρηση κανόνων κρατικών ενισχύσεων
Κομβικής σημασίας θεωρείται η αναθεώρηση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων για τις Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (SGEI). Πλέον εισάγεται ρητά νέα κατηγορία “affordable housing”, πέρα από την παραδοσιακή κοινωνική κατοικία, επιτρέποντας στα κράτη-μέλη να στηρίζουν έργα προσιτής στέγης χωρίς προηγούμενη έγκριση της Κομισιόν, εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
4. Ρύθμιση βραχυχρόνιων μισθώσεων και προστασία των ευάλωτων
Η Επιτροπή προαναγγέλλει νέα νομοθετική πρωτοβουλία εντός του 2026 για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, προκειμένου να δοθεί στις τοπικές αρχές ένα σαφές και αναλογικό ευρωπαϊκό πλαίσιο παρέμβασης σε περιοχές “στεγαστικής πίεσης”. Παράλληλα, προβλέπονται δράσεις για νέους, φοιτητές, εργαζόμενους πρώτης γραμμής και χαμηλόμισθα νοικοκυριά, καθώς και ενίσχυση πολιτικών τύπου Housing First για την αντιμετώπιση της αστεγίας.
Νέα ευρωπαϊκή διακυβέρνηση για τη στέγη
Το Affordable Housing Plan συνοδεύεται από μια νέα αρχιτεκτονική συνεργασίας, με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τη Στέγη, τη διοργάνωση του πρώτου EU Housing Summit το 2026 και τη δέσμευση της Επιτροπής να παρουσιάσει έκθεση προόδου πριν από το τέλος της θητείας της.
Τι σημαίνει για την Ελλάδα
Για την Ελλάδα, όπου η άνοδος ενοικίων και τιμών έχει ξεπεράσει την αύξηση των εισοδημάτων και το απόθεμα προσιτής κατοικίας παραμένει περιορισμένο, το νέο πλαίσιο ανοίγει παράθυρο ευκαιρίας. Η ευελιξία στους κανόνες κρατικών ενισχύσεων, η δυνατότητα αξιοποίησης ευρωπαϊκών κεφαλαίων και η επερχόμενη ρύθμιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων μπορούν να λειτουργήσουν ως μοχλός για μια πιο συνεκτική εθνική στεγαστική πολιτική – υπό την προϋπόθεση ώριμων έργων και θεσμικής προετοιμασίας.
Το μήνυμα των Βρυξελλών είναι σαφές: η στέγη δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως απλό εθνικό ζήτημα, αλλά ως στρατηγική ευρωπαϊκή προτεραιότητα, με κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις.
Διαβάσε ακόμη:
Κομισιόν: Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με το ευρωπαϊκό σχέδιο οικονομικά προσιτής στέγασης
Πηγή: capital.gr
