Την ίδια ημέρα που η αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φεντερίκα Μογκερίνι συνελήφθη για απάτη με κοινοτικά κονδύλια, ανακοινώθηκε η συμφωνία για τον πρώτο πανευρωπαϊκό νόμο κατά της διαφθοράς.
Η είδηση πήγε «άπατη», όπως λέμε στη δημοσιογραφική αργκό, κάτι διόλου απρόσμενο. Στο σπίτι του (πολλάκις) κρεμασμένου στα ευρωπαϊκά και διεθνή μανταλάκια για υποθέσεις σκανδάλων, είναι λίγο ειρωνικό να μιλάς για σκοινί.
Όταν για άλλη μια φορά κορυφαίο στέλεχός σου (έστω πρώην) πιάνεται με τη «γίδα στην πλάτη», είναι λίγο δύσκολο να πείσεις τους πολιτες της Ευρώπης ότι είσαι έτοιμος να πατάξεις τη διαφθορά στα κράτη μέλη.
Υπάρχει όμως και δεύτερη αιτία που το «προσύμφωνο» καταπολέμησης της διαφθοράς πέρασε στα ψιλά.
Οι διαπραγματεύσεις για τους νεους κανόνες, που αποσκοπούν στην εναρμόνιση και την ενίσχυση των μέτρων κατά της διαφθοράς, ολοληρώθηκαν μετ’εμποδίων και κατέληξαν σε μια θέση επιεικώς «μεσοβέζικη».
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήθελε αυστηρότερους κανόνες, αλλά συνάντησε σφοδρή αντίσταση από χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία, οι οποίες ηγήθηκαν εκστρατείας για την αποδυνάμωση των βασικών στοιχείων της πρότασης.
Η είδηση για τη σύλληψη της Μογκερίνι επισκίασε τη συμφωνία κατά της διαφθοράς
Αποδυναμωμένη η συμφωνία κατά της διαφθοράς
Η προκαταρκτική συμφωνία, μεταξύ των εκπροσώπων της Κομισιόν, του Ευρωκοινοβουλίου και του Συμβουλίου των κρατών μελών της ΕΕ, κρίνεται από τους ίδιους τους διαπραγματευτές, ως αδύναμη. Οργανώσεις για τον έλεγχο της διαφθοράς όπως η Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International), φοβούνται ότι η συμφωνία θα αποβεί αναποτελεσματική, αφού έχει υποστεί πολλές αλλαγές προς το χειρότερο, σε σύγκριση με την αρχική πρόταση.
«Παρά τις προσπάθειες που έγιναν από το Ευρωκοινοβούλιο, η συμφωνία απέχει πολύ από αυτό που χρειάζεται πραγματικά η ΕΕ για να καταπολεμήσει τη διαφθορά στα 27 κράτη μέλη της», δήλωσε στο Politico o Nicholas Aiossa, επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος της Transparency International
Aντίστοιχα, η επικεφαλής διαπραγματεύτρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Raquel García Hermida-van der Walle παραδέχθηκε ότι «το Συμβούλιο της ΕΕ δεν ήθελε αυτό το νομοσχέδιο. Πάλεψαν για κάθε σπιθαμή εδάφους που μπορούσαν να κερδίσουν. Δεν τους αρέσει να εναρμονίζουν (τη νομοθεσία τους) ή να θέτουν ελάχιστα πρότυπα στον τομέα του ποινικού δικαίου».
Σύμφωνα πάντως με το ρεπορτάζ της ερευνητικής δημοσιογραφικής ομάδας Follow the Money, η ολλανδή ευρωβουλεύτρια δηλώνει συγκρατημένα αισιόδοξη. «Το ποτήρι είναι μισογεμάτο», σχολίασε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας: «αλλά μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες, δεν φαινόταν να υπάρχει καθόλου ποτήρι».
Η Ευρωβουλεύτρια Raquel García Hermida-van der Walle, ήταν η επικεφαλής διαπραγματεύτρια για τη συμφωνία κατά της διαθφοράς
Το παρασκήνιο της συμφωνίας κατά της διαφθοράς
Η οδηγία για την καταπολέμηση της διαφθοράς προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάιο του 2023 ως μέρος ενός συνολικού πακέτου μέτρων. Ένας από τους κύριους στόχους της της ήταν η εναρμόνιση του τρόπου με τον οποίο οι χώρες της Ένωσης καταπολεμούν τη διαφθορά και τα συναφή αδικήματα. Ο σκοπός ήταν να αποτραπεί η «αναζήτηση του ευνοϊκότερου δικαστηρίου» από τους εγκληματίες, δηλαδή η μεταφορά των δραστηριοτήτων τους σε χώρες όπου είναι πιο ασφαλείς από τις αρχές επιβολής του νόμου.
Η οδηγία απαιτεί από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες να αναπτύξουν μια στρατηγική για την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Διάφορα αδικήματα διαφθοράς, όπως η δωροδοκία, η υπεξαίρεση και η άσκηση παράνομης επιρροής, θα ποινικοποιηθούν με πιο ομοιόμορφο τρόπο σε όλη την ΕΕ. Οι δικαστές θα έχουν περισσότερους πόρους για να τιμωρούν τους διαφθαρμένους εγκληματίες, θα θεσπιστούν ελάχιστες ποινές και θα πρέπει να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία των αρχών καταπολέμησης της διαφθοράς.
Τον Ιούνιο, μια προσπάθεια για την επίτευξη συμφωνίας απέτυχε, καθώς η Ιταλία και άλλες χώρες αντιτάχθηκαν στην ποινικοποίηση της «κατάχρησης εξουσίας», όταν δημόσιοι λειτουργοί χρησιμοποιούν τη θέση τους για να αποκομίσουν αθέμιτο όφελος.
Ο τελικός συμβιβασμός
Οι διαπραγματευτές βρήκαν μια συμβιβαστική λύση, χαλαρώνοντας τη διατύπωση του κειμένου. Διέγραψαν τη ρητή αναφορά στα αδικήματα «κατάχρησης εξουσίας» από δημόσιους λειτουργούς. Αντ’αυτού απαίτησαν από τις χώρες της ΕΕ να κωδικοποιήσουν ως αδικήματα «τουλάχιστον ορισμένες σοβαρές παραβιάσεις του νόμου κατά την εκτέλεση ή τη μη εκτέλεση μιας πράξης από δημόσιο υπάλληλο κατά την άσκηση των καθηκόντων του».
Το συμβιβαστικό κείμενο (άρθρο 11 της συμφωνίας) αναφέρει ότι «τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τουλάχιστον ορισμένες σοβαρές [καταχρήσεις] εξουσίας τιμωρούνται ως ποινικά αδικήματα, όταν διαπράττονται εκ προθέσεως».
Πρόκειται για μια διατύπωση ανοιχτή σε ερμηνείες, που αφήνει όχι απλώς «παραθυράκια», αλλά πόρτες για να διαφύγουν κρατικοί λειτουργοί υπόλογοι για διαθφορά.
Το επόμενο βήμα είναι η τυπική έγκριση της συμφωνίας από το Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη. Εφόσον εγκριθεί, ο νόμος θα τεθεί σε ισχύ μετά από δύο χρόνια.
Τα βασικά στοιχεία της προκαταρκτικής συμφωνίας ΕΔΩ
Πηγή: in.gr
