«Η αόρατη φύση της είναι ίσως η μεγαλύτερή της δυσκολία. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να τη δουν, επομένως συχνά την αγνοούν ή την ξεχνάνε»
Ο Παύλος Ψευτογιάννης Γραμματέας του Συλλόγου Κωφών & Βαρήκοων Ν. Μαγνησίας «Η Αργώ», απαντάει με ειλικρίνεια και συνειδητότητα για τη δυσκολία της απώλειας της ακοής, περιγράφοντας την πραγματικότητα της ζωής των ανθρώπων που ζουν με την αόρατη αναπηρία της περιορισμένης ή της έλλειψης ακοής στις πολύβουες πόλεις!
Η απώλεια ακοής θεωρείται μια “αόρατη” αναπηρία. Πόσο επηρεάζει αυτό την καθημερινή ζωή και τις κοινωνικές συναναστροφές;
Η απώλεια ακοής θεωρείται μια “αόρατη” αναπηρία. Πόσο επηρεάζει αυτό την καθημερινή ζωή και τις κοινωνικές συναναστροφές;
Συνέντευξη του γραμματέα του Συλλόγου Κωφών & Βαρήκοων Ν. Μαγνησίας «η Αργώ» στην Έννη Λεβέντη από την «Πολιτεία Θεσσαλών» Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2025
Η αόρατη φύση της είναι ίσως η μεγαλύτερή της δυσκολία. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να τη δουν, επομένως συχνά την αγνοούν ή την ξεχνάνε. Η επίδραση είναι τεράστια: κοινωνική απομόνωση λόγω κόπωσης από τη συνεχή προσπάθεια ανάγνωσης από χείλη και από το να προσπαθείς να «παρακολουθήσεις» σε πολυάσχολα περιβάλλοντα, παρεξηγήσεις, κατηγορίες για αγένεια ή απροσεξία. Είναι σαν να μένεις μόνιμα σε μια χώρα που δεν μιλάς άπταιστα τη γλώσσα της.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζετε όταν οι γύρω σας δεν αντιλαμβάνονται την αναπηρία σας;
Να νομίζουν ότι είσαι εγκατάλειψη ή επιλεκτικά αφηρημένος όταν δεν απαντάς (π.χ. όταν σε καλούν από πίσω σου ή από άλλο δωμάτιο).
Να εκνευρίζονται όταν ζητάς να επαναλάβουν ή να μιλήσουν πιο καθαρά.
Η πλήρης αγνόηση της ανάγκης σου για οπτική επαφή και προσοχή πριν αρχίσει η συζήτηση.
Η λανθασμένη εντύπωση ότι «αν μιλάς, άρα ακούς καλά» ή ότι τα ακουστικά βοηθήματα/εμφυτεύματα επαναφέρουν την ακοή στο «φυσιολογικό».
Πόσο διαφορετική είναι η καθημερινότητα ενός κωφού ή βαρήκοου ατόμου σε μια μεγάλη, πολύβουη πόλη σε σύγκριση με την επαρχία;
Στην επαρχία, υπάρχει συνήθως μεγαλύτερη κοινωνική ενοχή και γνωριμίες, που μπορεί να διευκολύνουν την επικοινωνία, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει μεγαλύτερη έλλειψη εξειδικευμένων υπηρεσιών (ειδικοί παιδαγωγοί, ωτορινολαρυγγολόγοι, κέντρα ακουστικής αποκατάστασης), υποδομών και γνώσης για τη Νοηματική Γλώσσα. Στις πόλεις, υπάρχουν περισσότερες υπηρεσίες και δομές (π.χ. διερμηνείς), αλλά η πολυβοή, οι μεγάλες αποστάσεις και ο απρόσωπος ρυθμός ζωής δημιουργούν διαφορετικούς εμποδίους, όπως η αδυναμία ανάγνωσης χειλιών σε χαμηλό φωτισμό ή τη βροχή.
Υπάρχουν επαρκείς δομές ή μέτρα προσβασιμότητας (π.χ. οπτικές ειδοποιήσεις, υπηρεσίες εξυπηρέτησης) στη Θεσσαλία; Τι λείπει περισσότερο;
Υπάρχουν κάποιες βελτιώσεις, αλλά απέχουν πολύ από το «επαρκές». Τα κυριότερα κενά είναι:
Έλλειψη οπτικών ειδοποιήσεων σε πραγματικό χρόνο: Στα δημόσια κτίρια, τα νοσοκομεία, ακόμα και στις τράπεζες. Δεν υπάρχουν οπτικές ειδοποιήσεις για αναμονή στην ουρά ή για έκτακτες ανακοινώσεις.
Μηδενική προσβασιμότητα σε πολιτιστικές εκδηλώσεις (θεάτρου, κινηματογράφου) και στις τηλεοπτικές εκπομπές των τοπικών σταθμών.
Έλλειψη εξειδικευμένων υπηρεσιών γραπτής ή βιντεοκλήσης (Video Relay Service) για επικοινωνία με τα δημόσια γραφεία.
Απουσία κοινοτικών κέντρων και δομών υποστήριξης για ενήλικες και ηλικιωμένους με απώλεια ακοής.
Πιστεύετε ότι οι δήμοι και η τοπική αυτοδιοίκηση γνωρίζουν τις πραγματικές ανάγκες των ατόμων με προβλήματα ακοής; Συνεργάζονται μαζί σας;
Γενικά, η γνώση είναι περιορισμένη. Συχνά υπάρχει καλή θέληση, αλλά η προσέγγιση είναι φιλανθρωπική ή ιατρική, και όχι βασισμένη στα δικαιώματα και την πλήρη κοινωνική ένταξη. Προσπαθούμε να συνεργαζόμαστε, αλλά η διαδικασία είναι αργή και συχνά χρειάζεται να κάνουμε μόνιμο ενημερωτικό και πιεστικό έργο. Η ένταξη της προοπτικής μας σε σχέδια πολιτικής προστασίας πολιτών (π.χ. για πυρκαγιές, πλημμύρες) είναι ελάχιστη.
Πόσα ενεργά μέλη έχει σήμερα ο Σύλλογος Κωφών – Βαρήκοων Ν. Μαγνησίας «Η Αργώ» και ποιο είναι το προφίλ τους;
Ο σύλλογός μας έχει πάνω από 100 μέλη, με ενεργό πυρήνα περίπου 40 ατόμων. Το προφίλ τους είναι ποικίλο: άτομα με κώφωση από γέννηση ή που προέκυψε αργότερα στη ζωή, βαρήκοα άτομα, γονείς παιδιών με απώλεια ακοής, και άτομα της κοινότητας που μας υποστηρίζουν. Αφορά όλες τις ηλικίες και επαγγελματικά περιβάλλοντα.
Ποιες είναι οι κυριότερες δράσεις που υλοποιεί ο σύλλογος για την ενδυνάμωση και ενημέρωση των μελών του;
Μαθήματα Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (ΕΝΓ) για Κωφούς και ακούοντες (οικογένειες, επαγγελματίες).
Ομάδες αυτοσυστήριξης και ψυχοκοινωνική στήριξη για μέλη και οικογένειες.
Ενημερωτικά σεμινάριαγια τα δικαιώματά μας, τις τεχνολογίες υποβοήθησης, την ακουστική αποκατάσταση.
Πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσειςγια την ενίσχυση της ομαδικότητας και την καταπολέμηση της απομόνωσης.
Πιεστικές και ενημερωτικές δράσειςπρος τις τοπικές αρχές για θέματα προσβασιμότητας.
Πρόσφατα βλέπουμε ολοένα και περισσότερους διερμηνείς νοηματικής στα ΜΜΕ. Θεωρείτε ότι αυτή είναι μια σημαντική επιτυχία; Πόσο έχει βοηθήσει πραγματικά;
Είναι ένα σημαντικό βήμα, αλλά όχι η απόλυτη λύση. Η παρουσία τους στα δελτία ειδήσεων και σε ορισμένες κρίσιμες ανακοινώσεις είναι θετική για τη ορατότητα και την πρόσβαση σε βασικές πληροφορίες. Ωστόσο, πολλές τηλεοπτικές εκπομπές, ψυχαγωγικά προγράμματα, σειρές και διαφημίσεις παραμένουν απρόσιτα. Επίσης, η θέση και το μέγεθος του πλαισίου στον τηλεοπτικό οθόνη δεν είναι πάντα κατάλληλα. Χρειαζόμαστε ολική προσβασιμότητα στα προγράμματα, όχι μόνο στα ειδησεογραφικά.
«Να νομίζουν ότι είσαι εγκατάλειψη ή επιλεκτικά αφηρημένος όταν δεν απαντάς… Η λανθασμένη εντύπωση ότι ‘αν μιλάς, άρα ακούς καλά’ ή ότι τα ακουστικά βοηθήματα επαναφέρουν την ακοή στο φυσιολογικό»
Παρά την πρόοδο, τι πιστεύετε ότι χρειάζεται ακόμη να γίνει από την πολιτεία και τα μέσα ενημέρωσης για να ενισχυθεί η προσβασιμότητα;
Νομοθετική υποχρέωση για κλειστές λεζάντες (subtitles) και νοηματική σε ΟΛΑ τα προγράμματα των δημόσιων και ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών, συμπεριλαμβανομένων των διαφημίσεων.
Υποχρεωτική εγκατάσταση οπτικών συστημάτων ειδοποίησης (για πυράλαμους, αναγγελίες) σε όλα τα δημόσια κτίρια, ΜΜΜ και νοσοκομεία.
Δημιουργία εθνικής υπηρεσίας Video Relay Service (VRS) για τηλεφωνική επικοινωνία μέσω διερμηνέα.
Υποστήριξη και χρηματοδότηση τοπικών συλλόγων για την παροχή άμεσων υπηρεσιών στήριξης.
Η δυνατότητα αποστολής γραπτού μηνύματος στο “100” για έκτακτες ανάγκες είναι ένα σημαντικό βήμα. Υπάρχουν άλλα μέτρα που θα έπρεπε να εφαρμοστούν σε θέματα ασφάλειας;
Επέκταση της υπηρεσίας γραπτού μηνύματος (SMS) σε όλες τις επείγουσες γραμμές (166, 199 κλπ).
Εφαρμογές για smartphones με δυνατότητα άμεσης βιντεοκλήσης με διερμηνείς ή γραπτής επικοινωνίας με τα κέντρα επείγουσας ανάγκης.
Υποχρεωτική εκπαίδευση των αστυνομικών, πυροσβεστών και προσωπικού ΕΚΑΒ στις βασικές αρχές επικοινωνίας με Κωφούς και Βαρήκοους.
Οπτικά συστήματα ειδοποίησης κινδύνου (π.χ. για πυρκαγιές, σεισμούς) σε πραγματικό χρόνο, ενημερώνοντας και άτομα που κοιμούνται (με δονητικές ή φωτεινές ειδοποιήσεις).
Πόσο ενημερωμένο και ευαισθητοποιημένο θεωρείτε ότι είναι το ευρύ κοινό σχετικά με την κουλτούρα και τις ανάγκες των κωφών;
Το ευρύ κοινό παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανενημέρωτο. Πολλοί συγχέουν την απώλεια ακοής με νοητική υστέρηση, δεν γνωρίζουν ότι η Νοηματική είναι πλήρης γλώσσα με δική της γραμματική, ή νομίζουν ότι όλοι οι Κωφοί μπορούν να διαβάζουν τα χείλη άψογα. Η ευαισθητοποίηση αυξάνεται αργά, κυρίως μέσω προσωπικών επαφών και όταν τα θέματά μας εμφανίζονται στα ΜΜΕ.
Υπάρχει επαρκής πρόσβαση στην εκπαίδευση για παιδιά με απώλεια ακοής στη Θεσσαλία; Τι εμπόδια παραμένουν;
Η πρόσβαση είναι ανεπαρκής. Τα κύρια εμπόδια:
Έλλειψη ειδικών εκπαιδευτικών-επιστημονών της ακοήςκαι λογοθεραπευτώντόσο στα σχολεία όσο και σε ιδιωτικούς φορείς.
Μη διαθέσιμοι διερμηνείς ΕΝΓ για τα παιδιά που χρειάζονται αυτήν την υποστήριξη.
Ακατάλληλες υποδομέςστα σχολεία (απορροφητές ήχου, ασύρματοι συστήματα FM).
Έλλειψη στήριξης των ίδιων των παιδιών και των γονέων τους ώστε να διαχειριστούν τις ψυχοκοινωνικές προκλήσεις στο σχολικό περιβάλλον.
Πώς βοηθά η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος (ΟΜΚΕ) στη στήριξη των τοπικών συλλόγων όπως ο δικός σας;
Η ΟΚΕ παίζει κρίσιμο ρόλο σε εθνικό επίπεδο:
Παρέχει νομική και τεχνική συμβουλευτικήσε θέματα δικαιωμάτων.
Διοργανώνει επιμορφωτικά προγράμματα για τα μέλη και τα διοικητικά συμβούλια των συλλόγων.
Ασκεί πίεση (lobbying)για νομοθετικές αλλαγές και βελτιώσεις σε επίπεδο κράτους.
Λειτουργεί ως συντονιστικός φορέαςκαι φωνή για όλους τους συλλόγους.
Διοργανώνει εθνικές εκδηλώσεις (π.χ. Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κωφών) που δίνουν ορατότητα στο θέμα.
Ποιες είναι οι πιο συχνές παρανοήσεις που συναντάτε σχετικά με την απώλεια ακοής και πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η νοοτροπία;
Παρανόηση: «Αν φωνάξω, θα σε ακούσει.» -> Αλήθεια: Η ένταση δεν βοηθάει αν δεν υπάρχει σαφήνεια. Μιλήστε καθαρά και με φυσικό ρυθμό.
Παρανόηση: «Τα ακουστικά/εμφύτευμα λύνουν όλα τα προβλήματα.» -> Αλήθεια:Είναι βοηθήματα, δεν επαναφέρουν τη φυσιολογική ακοή. Το κόστος της νοητικής προσπάθειας παραμένει.
Παρανόηση: «Οι Κωφοί δεν μπορούν να οδηγήσουν / να έχουν ορισμένα επαγγέλματα.» -> Αλήθεια: Με τα απαραίτητα μέτρα προσαρμογής, μπορούν να είναι εξίσου ικανοί. Αλλαγή νοοτροπίας: Μέσω συστηματικής ενημέρωσης στα σχολεία, στα ΜΜΕ και στους δημόσιους φορείς. Η προσωπική επαφή και η γνώση της πολιτισμικής πτυχής της κώφωσης(Νοηματική Γλώσσα, κοινότητα) είναι καθοριστική.
Ποιο είναι το προσωπικό σας όραμα για το μέλλον του συλλόγου και ποιες αλλαγές θα θέλατε να δείτε στην κοινωνία τα επόμενα χρόνια;
Για τον σύλλογο: Να αναπτυχθεί σε δυναμικό κέντρο πόλου και στήριξηςγια όλους τους Κωφούς και Βαρήκοους της περιοχής, με δικές του χώρους, προγράμματα ενδυνάμωσης και άμεση παρουσία σε όλες τις συζητήσεις που μας αφορούν. Για την κοινωνία: Να δούμε μια κοινωνία χωρίς επικοινωνιακά φράγματα, όπου η προσβασιμότητα (υποτίτλους, νοηματική, τεχνολογίες) να είναι δεδομένη και αυτόματη σε κάθε τομέα ζωής – από την εκπαίδευση και την εργασία έως τον πολιτισμό και τις επείγουσες υπηρεσίες. Μια κοινωνία που βλέπει την ικανότητα και όχι την αναπηρία. Ο σύλλογός μας «Η Αργώ» είναι πάντα ανοιχτός για περαιτέρω διάλογο, συνεργασία και για να παρέχει πληροφορίες σε όποιον το χρειάζεται.
