Η γήρανση είναι μια φυσική διαδικασία που συντελείται στα κύτταρα, καθώς αυτά υφίστανται φθορά και βλάβες, σταματούν να διαιρούνται και δυσλειτουργούν, με αποτέλεσμα τη σταδιακή φθορά του σώματος. Ετσι εξηγούνται και οι ρυτίδες, που αποτυπώνουν τα συναισθήματα μιας ζωής, τα γκρίζα μαλλιά, οι πόνοι στις αρθρώσεις, οι ενοχλήσεις. Ομως, παρότι κανείς δεν είναι αθάνατος, υπάρχουν τρόποι ώστε να μειωθεί στον οργανισμό ο αντίκτυπος του χρόνου που περνά.
Οι ειδικοί της κλινικής Cleveland των ΗΠΑ περιγράφουν με γλαφυρό τρόπο τη διαδικασία της γήρανσης: αναφέρονται στα γερασμένα κύτταρα – συχνά αποκαλούνται «ζόμπι» –, τα οποία όμως δεν παθαίνουν. Αντιθέτως, παραμένουν μεταβολικά ενεργά, εκκρίνοντας φλεγμονώδεις ουσίες και συμβάλλοντας έτσι στη φθορά των ιστών. Σημειώνουν εντούτοις ότι δεν πρόκειται για τον μοναδικό παράγοντα που εξηγεί το αποτύπωμα του χρόνου στον οργανισμό.
Ορισμένοι ακόμη είναι οι εξής:
- Τα μιτοχόνδρια – το «εργοστάσιο ενέργειας» των κυττάρων – δεν λειτουργούν όπως παλιά.
- Τα βλαστοκύτταρα σταματούν να αναπαράγονται. Συνεπακόλουθα, λιγοστεύουν οι εφεδρείες για την επιδιόρθωση των κατεστραμμένων ιστών.
- Τα κύτταρα εμφανίζουν μειωμένη ικανότητα να ανιχνεύουν και να επιδιορθώνουν βλάβες στο DNA.
- Προκαλείται αλλαγή στην έκφραση των γονιδίων – δηλαδή, ποια γονίδια ενεργοποιούνται ή απενεργοποιούνται.
- Τα κύτταρα χάνουν σταδιακά την ικανότητά τους να επικοινωνούν σωστά. Για παράδειγμα, τα ανοσοκύτταρα μπορεί να λαμβάνουν συνεχώς σήματα για πρόκληση φλεγμονής, χωρίς λόγο.
Εντούτοις, αν και οι αλλαγές αυτές συμβαίνουν σε όλους μας, οι επιστήμονες επιμένουν ότι ορισμένες συνήθειες επηρεάζουν τον τρόπο που γερνά ο καθένας από εμάς. Ποιες είναι αυτές;
Φύλο: Ορισμένες επιπτώσεις της γήρανσης είναι πιο συχνές στις γυναίκες παρά στους άνδρες και αντίστροφα.
Περιβαλλοντική βλάβη: Οι επιπτώσεις στον άνθρωπο από περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η έκθεση στον ήλιο, στους δυνατούς θορύβους, σε επιβλαβείς χημικές ουσίες και την ατμοσφαιρική μόλυνση.
Γενετική: Τα γονίδια καθορίζουν πώς το σώμα λειτουργεί – όπως ποια χαρακτηριστικά κληρονομεί ή πώς αποκρίνεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Νοσήματα: Ορισμένες παθήσεις που δύναται να επηρεάσουν τη γήρανση είναι η υψηλή χοληστερόλη, η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης και η παχυσαρκία.
Κάπνισμα: Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο πολλών παθήσεων.
Φυσική δραστηριότητα: Η τακτική άσκηση έχει αποδειχθεί ότι επιβραδύνει τη διαδικασία γήρανσης.
Επιπρόσθετα, ορισμένα φάρμακα, το άγχος όπως και οι κοινωνικές, οικογενειακές και εργασιακές συνθήκες συμπεριλαμβάνονται σε εκείνους τους παράγοντες που δύναται να επιδεινώσουν τα σημάδια της γήρανσης.
Οι ορατές αλλαγές
Οι επιπτώσεις της γήρανσης, όπως σημειώνουν οι ειδικοί της κλινικής Cleveland, περιλαμβάνουν ορατές αλλαγές (ρυτίδες, σκούρες κηλίδες στο δέρμα, γκρίζα μαλλιά κ.ά.) αλλά και… αόρατες (π.χ. αλλαγές στην όραση ή την ακοή). Μάλιστα, ορισμένες γίνονται αντιληπτές ήδη από την ηλικία των 30, ενώ άλλες δεν αποτελούν πρόβλημα μέχρι κανείς να φτάσει τουλάχιστον τα 60 έτη.
Οταν… φθίνουν οι αισθήσεις. Οι αλλαγές στην όραση μπορεί να αρχίσουν ήδη από τα 40 έτη – π.χ. δυσκολία να διαβάσει κανείς μακριά ή απώλεια της προσαρμοστικότητας στις αλλαγές φωτισμού. Οπως εξηγούν οι επιστήμονες, η σταδιακή φθορά της όρασης μπορεί να συμβαίνει για διάφορους λόγους. Για παράδειγμα, ο φακός του ματιού μπορεί να γίνεται λιγότερο εύκαμπτος, οι φωτοϋποδοχείς λιγότερο ευαίσθητοι, η παραγωγή δακρύων να μειώνεται κ.λπ.
Αντίστοιχα, η γήρανση οδηγεί σε εξασθένηση των γευστικών καλύκων αλλά και στην απώλεια των νευρικών απολήξεων στη μύτη, επηρεάζοντας έτσι τη γεύση και την όσφρηση. Επίσης, με το πέρασμα των ετών συχνά επηρεάζονται η ακοή, η αφή (εξαιτίας των λιγότερων νευρικών απολήξεων στο δέρμα και της μειωμένης ροής αίματος σε αυτές της απολήξεις) και η φωνή (συχνά οι φωνητικές χορδές γίνονται πιο δύσκαμπτες και αδύναμες).
Προσοχή στην κινητικότητα. Ηδη από τη μέση ηλικία μπορεί να αντιληφθεί κανείς αλλαγές στο σώμα του που σχετίζονται με την κίνηση – πιθανόν να νιώθει τις αρθρώσεις πιο δύσκαμπτες ή λιγότερο δυνατός. Επίσης, μπορεί να βρίσκει πιο δύσκολο τον συντονισμό των κινήσεων. Οσο για τις αιτίες, οι επιστήμονες της Cleveland αναφέρουν μεταξύ άλλων πιθανές διαταραχές στην ισορροπία, ορμονικές αλλαγές που επηρεάζουν την οστική πυκνότητα, απώλεια μυϊκής μάζας και αρθρικού υγρού (λειτουργεί ως λιπαντικό στις αρθρώσεις) καθώς και μειωμένη φυσική δραστηριότητα.
Η πέψη στο… μικροσκόπιο. Τα παραπανίσια κιλά ή η απώλεια βάρους, η δυσπεψία και η δυσκοιλιότητα, όπως και η παλινδρόμηση, είναι συμπτώματα που μπορεί να εκδηλώνονται συχνότερα όσο τα χρόνια περνούν. Και προσθέτουν ότι τα προβλήματα αυτά οφείλονται μεταξύ άλλων στη μειωμένη παραγωγή πεπτικών ενζύμων, στην επιβράδυνση του μεταβολισμού, αλλά και σε ορμονολογικές αλλαγές που επιδρούν στην όρεξη, την αποθήκευση λίπους κ.ο.κ.
Οι επιστήμονες της Cleveland όμως επισημαίνουν και τις αλλαγές στους γευστικούς κάλυκες, καθώς επίσης την υγεία των δοντιών και των ούλων (π.χ. τερηδόνα, ουλίτιδα, μολύνσεις), που επίσης μπορούν να κάνουν το φαγητό λιγότερο ευχάριστο.
Η καρδιά στο επίκεντρο. Καθώς τα χρόνια περνούν προκαλείται πάχυνση ή/και σκλήρυνση των καρδιακών βαλβίδων, των τοιχωμάτων και των αρτηριών. Τα αιμοφόρα αγγεία επίσης στενεύουν, μειώνοντας τη ροή του αίματος στο σώμα. Κατά συνέπεια ο οργανισμός μπορεί σταδιακά να δυσκολεύεται στη ρύθμιση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης. Οι αλλαγές αυτές όμως δημιουργούν τις συνθήκες για την εκδήλωση παθήσεων που σχετίζονται με την καρδιαγγειακή υγεία: από ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής και αθηροσκλήρωση έως στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Καταπολέμηση ασθενειών. Το ανοσοποιητικό σύστημα αποδυναμώνεται φυσιολογικά με την ηλικία, γεγονός εντούτοις που καθιστά τα άτομα πιο ευάλωτα στις λοιμώξεις. Η μειωμένη άλλωστε απόκριση του ανοσοποιητικού όταν ένας εχθρός (π.χ. ιός) εισβάλλει στον οργανισμό είναι και η αιτία που οι γιατροί συνιστούν επιπλέον εμβολιασμούς μετά την ηλικία των 50 ετών.
Οι ειδικοί της Cleveland στέκονται όμως και στη «φλεγμονή γήρανσης» – δηλαδή στη χαμηλού βαθμού φλεγμονή που συμβαίνει όσο μεγαλώνουμε και συνδέεται με αυξημένη ευπάθεια σε παθήσεις που σχετίζονται με την ηλικία (όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, αρθρίτιδα, διαβήτης και καρκίνος).
Πηγή: tanea.gr
