Μια ελάχιστα φωτισμένη πτυχή της Κατοχής, την οποία η ελληνική ιστοριογραφία άφησε για δεκαετίες στο περιθώριο, αναδεικνύεται στην ειδική ημερίδα με τίτλο «Σκλάβοι του Χίτλερ. Η καταναγκαστική εργασία στην Ελλάδα και στο Τρίτο Ράιχ», που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου, από τις 5 έως τις 9 μ.μ., στο αμφιθέατρο «Κορδάτος» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τη συνδιοργάνωση έχουν το Τμήμα ΙΑΚΑ και η Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Βόλου, με ομιλητή, μεταξύ άλλων, τον ιστορικό Ιάσονα Χανδρινό.
Ο κ. Χανδρινός παρουσιάζει την εισήγηση «Κατσέτι. Μια ελληνική ιστορία του Μαουτχάουζεν», εστιάζοντας στην ελληνική πρόσληψη του διαβόητου στρατοπέδου συγκέντρωσης. Όπως εξηγεί, η λέξη «Κατσέτι» αποτελεί ελληνική παραφθορά του γερμανικού ακρωνυμίου για το στρατόπεδο συγκέντρωσης, ένα γλωσσικό ίχνος που συναντάται κυρίως σε κρητικές μαρτυρίες αιχμαλώτων. «Οι παραφθορές αυτές αποτυπώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες κρατούμενοι κατανόησαν και οικειοποιήθηκαν την εμπειρία του ναζιστικού εγκλεισμού», σημειώνει.
Το μεγάλο κενό στη μελέτη των Ελλήνων καταναγκαστικών εργατών, σύμφωνα με τον ιστορικό, οφείλεται αφενός στην πολιτική συγκυρία του 1945, όταν οι επιστρέψαντες βρήκαν μια χώρα βυθισμένη στον Εμφύλιο, χωρίς καμία θεσμική μέριμνα για αποκατάσταση ή καταγραφή της εμπειρίας τους. Αφετέρου, οφείλεται στο «ταμπού» που συγκροτήθηκε γύρω από όσους μετέβησαν στη Γερμανία «εθελοντικά» – ένα φαινόμενο πολύ μεγαλύτερο από το γνωστό τμήμα των συλληφθέντων σε μπλόκα ή εκκαθαρίσεις. Με βάση σκόρπια αρχειακά στοιχεία, οι Έλληνες που εργαζόμενοι μετακινήθηκαν στη Γερμανία με δική τους πρωτοβουλία το 1942–43 υπερβαίνουν τις 25.000, αριθμός σχεδόν διπλάσιος από όσους εκτοπίστηκαν ως όμηροι ή πολιτικοί κρατούμενοι.
Όπως υπογραμμίζει ο κ. Χανδρινός, η επιλογή αυτή πρέπει να ιδωθεί μέσα στο πλαίσιο της απόλυτης ένδειας των αστικών κέντρων στα πρώτα χρόνια της Κατοχής. «Οι άνθρωποι που πήγαν δεν ήταν λίγοι. Ήταν προλεταριακά στρώματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, αντιμέτωπα με ανεργία, πείνα και καθημερινή επιβίωση». Πολλοί από αυτούς δεν επέστρεψαν ποτέ, επιλέγοντας μετεγκατάσταση στην Ευρώπη ή την υπερπόντια μετανάστευση.
Για το Μαουτχάουζεν ειδικότερα, ο ιστορικός επισημαίνει ότι αποτελεί μία από τις λίγες περιπτώσεις όπου υπάρχουν σχετικά πλούσιες ελληνικές μαρτυρίες: «Οι Έλληνες που βρέθηκαν εκεί φθάνουν τους 1.289, με περίπου 700 πολιτικούς κρατουμένους, κυρίως Κρητικούς. Οι συνθήκες ήταν φριχτές, η θνησιμότητα άγγιξε το 50% και οι κρατούμενοι εξαναγκάζονταν σε εξοντωτική εργασία στις υπόγειες εγκαταστάσεις της πολεμικής βιομηχανίας». Για την Κρήτη, τονίζει, αυτή η εμπειρία συνιστά μνημονικό βάρος που αξίζει θεσμική αναγνώριση.
Η ημερίδα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας επιχειρεί να ανοίξει αυτό το δύσκολο αλλά απαραίτητο κεφάλαιο: την πληρέστερη κατανόηση της ελληνικής παρουσίας στα ναζιστικά στρατόπεδα και στη γερμανική πολεμική οικονομία, ένα κεφάλαιο που ακόμη περιμένει την πλήρη ιστορική του αποτύπωση.
www.ertnews.gr
Πηγή: ertnews.gr
