«Αναγνωρίζουμε και λυπούμαστε βαθιά για τα ανείπωτα δεινά που έχουν υποστεί εκατομμύρια άνδρες, γυναίκες και παιδιά ως αποτέλεσμα του δουλεμπορίου, του αποικιοκρατίας και του απαρτχάιντ», παραδέχεται η ΕΕ για την Αφρική.
Για να μπορέσει να ξαναμπεί στο «παιχνίδι» στην ήπειρο -ένα νέο γεωπολιτικό «Μήλον της Έριδος»- έπρεπε να αποδεχθεί το ένοχο παρελθόν της.
Όπερ και εγένετο με την κοινή διακήρυξη της 7ης συνόδου κορυφής με την Αφρικανική Ένωση, αυτή την εβδομάδα, στη Λουάντα της Αγκόλας.
Επισφράγισε 25 χρόνια συνεργασίας μεταξύ των δύο ηπείρων, 82 χωρών και άνω των 2 δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες συνόδους, υπήρξαν περισσότερες πράξεις, παρά λόγια, καθώς η ΕΕ βρίσκεται μεταξύ της «σφύρας» των δασμών του Τραμπ και της «άκμονος» της εξάρτησης σε κρίσιμα ορυκτά από την Κίνα.
Απαραίτητα για την πράσινη μετάβαση και την τεχνολογία, υπάρχουν σε αφθονία στα αφρικανικά εδάφη.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, έθεσε το διακύβευμα.
«Επιδιώκουμε μια προσέγγιση αμοιβαίας κατανόησης και όχι εκμετάλλευσης, όπως συνέβαινε πριν από αιώνες».
Ήταν μια έμμεση πλην σαφής αντίστιξη με τη θηλιά χρέους αφρικανικών κρατών από τα αναπτυξιακά δάνεια της Κίνας.
«Σε έναν κόσμο εμπορικών πολέμων, μια στενότερη συνεργασία μεταξύ μας ξεκινά με το εμπόριο», τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Στο επίκεντρο της συνόδου βρέθηκε η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για την ανάπτυξη της Αφρικής.
Υπήρξαν δεσμεύσεις για «πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης» και επιτάχυνση των διαδικασιών επιστροφής αιτούντων άσυλο, οι αιτήσεις των οποίων έχουν απορριφθεί στην ΕΕ.
Με φόντο έναν κόσμο όλο και πιο ασταθή, οι δύο πλευρές επαναβεβαίωσαν μια κοινή πορεία βασισμένη στο διεθνές δίκαιο, την πολυμερή προσέγγιση και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στη διακήρυξη, οι δύο Ενώσεις τάχθηκαν κατά των πολέμων, που δοκιμάζουν σήμερα αμφότερες.
Ειδικά για την Αφρική, η ονομαστική αναφορά στην Ουκρανία σηματοδότησε μια σημαντική διαφοροποίηση έναντι της αυξημένης ρωσικής επιρροής στην ήπειρο.
Μια «Παγκόσμια Πύλη προς την Αφρική»
Στον πυρήνα της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για την αφρικανική ανάπτυξη βρίσκεται η «αξιοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων για την τόνωση των επενδύσεων».
Η ΕΕ, υπενθύμισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «έχει ήδη διαθέσει 120 από τα 150 δισεκατομμύρια ευρώ στην πρωτοβουλία Global Gateway for Africa» (Παγκόσμια Πύλη προς την Αφρική).
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα έργων υποδομής και συνδεσιμότητας στην Αφρική, με εστίαση στην πράσινη και στην ψηφιακή μετάβαση, στην προώθηση βιώσιμης ανάπτυξης και σε οδούς μεταφορών.
Το ευρωπαϊκό «μέρισμα» είναι η πρόσβαση σε φθηνές πρώτες ύλες και κρίσιμα ορυκτά.
Κομβικός σε αυτό το πλαίσιο είναι ο εκσυγχρονισμός της σιδηροδρομικής γραμμής που συνδέει την Αγκόλα με το κέντρο της ηπείρου, μέσω του λεγόμενου «διαδρόμου Λομπίτο».
Κατασκευασμένη αρχικά επί αποικιοκρατίας, συνέδεε τις πλούσιες σε πετρέλαιο και ορυκτά περιοχές της αφρικανικής ενδοχώρας με τον Ατλαντικό.
Βασικός στόχος τότε ήταν η λεηλασία πόρων.
Σήμερα εκσυγχρονίζεται και επεκτείνεται με χρηματοδότηση της ΕΕ και των ΗΠΑ.
Μήκους 1.300 χιλιομέτρων, διασχίζει τη Ζάμπια, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και την Αγκόλα μέχρι το λιμάνι του Λομπίτο, στις ακτές του Ατλαντικού.
Η υποδομή θεωρείται κρίσιμη για τον εφοδιασμό με στρατηγικές πρώτες ύλες, κρίσιμα ορυκτά και σπάνιες γαίες.
Όμως, όπως τόνισε ο πρόεδρος της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης, Μαχμούντ Αλί Γιουσούφ, «δεν είναι πλέον καιρός να είμαστε απλώς προμηθευτές πρώτων υλών».
Τα αφρικανικά κράτη διεκδικούν επενδύσεις που δημιουργούν τοπική αξία και όχι μόνο εξόρυξη πόρων.
Έλαβαν δεσμεύσεις από την ΕΕ για στήριξη «στην ανάπτυξη, τη βιομηχανοποίηση, τη διαφοροποίηση των εξαγωγών και την ένταξή τους στις περιφερειακές αγορές».
«Υπάρχουν πολλά περισσότερα» από τη μεταφορά ορυκτών στις παγκόσμιες αγορές, τόνισε η φον ντερ Λάιεν.
«Οι ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν παράσχει εκπαίδευση, έχουν βοηθήσει τις τοπικές εταιρείες να ευθυγραμμιστούν με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και να επεκτείνουν την εξαγωγική τους ικανότητα», προσέθεσε, κάνοντας λόγο για μια διαδικασία win-win.
Κίνα, ο «ελέφαντας στο δωμάτιο»
Περνώντας εδώ και χρόνια κάτω από τα γεωπολιτικά ραντάρ της Δύσης, η Αφρική έχει προσελκύσει εδώ και πολλά χρόνια το επενδυτικό ενδιαφέρον της Κίνας.
Το αποτύπωμά της έχει επεκταθεί σε όλη την ήπειρο.
Κατασκευάζει δρόμους, γέφυρες και λιμάνια.
Εστιάζει στη χρηματοδότηση στρατηγικών έργων που εξασφαλίζουν πρόσβαση σε κρίσιμα ορυκτά, σε έργα υποδομών, καθώς και σε άμεσα δάνεια σε κράτη, δημιουργώντας έτσι σχέσεις εξάρτησης από το Πεκίνο.
Παραμένει μέχρι και σήμερα ο κορυφαίος «παίκτης» στην ήπειρο, παρά τον εντεινόμενο ανταγωνισμό.
Στο «παιχνίδι» έχουν μπει πλέον οι ΗΠΑ.
Η Ρωσία έσπευσε να αναπληρώσει το κενό που δημιούργησε η απώλεια σημαντικού μέρους της επιρροής της πρώην αποικιοκρατικής Γαλλίας και έγινε εταίρος αρκετών κρατών, και δη αυταρχικών καθεστώτων, κυρίως στον τομέα της ασφάλειας, μέσω της μισθοφορικής ομάδας Wagner.
Αραβικά κράτη του Κόλπου και η Τουρκία επίσης ενισχύουν την παρουσία τους στην ήπειρο, με εμπορικές συμφωνίες.
Είναι σε αυτό το φόντο που η ΕΕ επιδιώκει να εμβαθύνει τη συνεργασία με την Αφρική, έχοντας αφήσει επί της ουσίας σε λήθαργο για πολύ καιρό τις κατά τα λοιπά στενές σχέσεις.
Εκτείνονται πολύ πέραν της γεωγραφικής εγγύτητας.
Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής της στην Αφρική και «ήδη μακράν ο μεγαλύτερος εμπορικός σας εταίρος», υπενθύμισε στη σύνοδο η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Το ένα τρίτο του συνολικού εμπορίου της Αφρικής γίνεται με την Ευρώπη», υπογράμμισε, «και η Αφρική έχει περισσότερο από διπλάσιες εξαγωγές στην Ευρώπη, από ό,τι στην Κίνα».
«Η εταιρική σχέση Αφρικανικής Ένωσης-ΕΕ έχει επιδείξει ανθεκτικότητα απέναντι στις γεωπολιτικές προκλήσεις του παρελθόντος και του παρόντος», τονίζεται στην κοινή διακήρυξη.
Το χάσμα που πρέπει να γεφυρωθεί, ωστόσο, είναι ακόμα μεγάλο.
Προς τούτο, ανακοινώθηκε η δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού για την παρακολούθηση της εφαρμογής των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί, με τις δύο πλευρές να ανανεώνουν το ραντεβού για την επόμενη σύνοδο κορυφής, στις Βρυξέλλες.
Πηγή: in.gr
