Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία ενδέχεται να οδηγηθεί σε ένα τέλος, δυτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η διεθνής προσοχή μετατοπίζεται σταδιακά σε νέα μέτωπα εντάσεων.
Επισημαίνουν ότι αναδύονται πολλαπλά σημεία τριβής σε έναν πλανήτη που γίνεται ολοένα και πιο πολυπολικός.
Παράλληλα, οι στρατηγικές αξιώσεις των μεγάλων δυνάμεων διευρύνονται πέρα από την Ευρώπη. Αναλυτές από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και την Ιαπωνία κρίνουν ότι η παγκόσμια σταθερότητα απειλείται από την ταυτόχρονη και επιταχυνόμενη «απεδαφοποίηση» των συγκρούσεων: το γεγονός ότι πλέον ξεσπούν σε διάσπαρτα μήκη και πλάτη της Γης, με αλληλένδετα πλέγματα συμφερόντων.
Επομένως, το κεντρικό ερώτημα για τις διεθνείς σχέσεις του άμεσου μέλλοντος είναι η εξής: Πού θα λάβει χώρα η επόμενη αιματηρή αναμέτρηση των ανταγωνισμών;
Ανατολική Ασία
Το μεγαλύτερο μέρος αναλυτών εκτιμά πως ο Ινδο-Ειρηνικός αποτελεί το πιθανότερο επίκεντρο της επόμενης μεγάλης διεθνούς κρίσης. Η άνοδος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και η αυξανόμενη φιλοδοξία της να αναδιαμορφώσει την εκεί περιφερειακή τάξη συνιστούν, κατά πολλούς ειδικούς, εξελίξεις που έχουν ήδη αναταράξει κατά πολύ την παγκόσμια ισορροπία ισχύος.
Η περιοχή της Ταϊβάν παραμένει η αιχμή αυτού του εκρηκτικού μείγματος λόγω της κρισιμότητάς της για τις παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής μικροτσίπ και της στρατηγικής σημασίας της για τον έλεγχο των θαλάσσιων διαύλων.
Το αμερικανικό Πεντάγωνο εκτιμά ότι ο κίνδυνος μιας «ανάφλεξης» θα κορυφωθεί την επόμενη πενταετία, καθώς το Πεκίνο ενισχύει ραγδαία τόσο το πολεμικό ναυτικό του όσο και τις αποβατικές του δυνατότητες.
Ταυτόχρονα, η ενίσχυση του άξονα ΗΠΑ-Ιαπωνίας-Αυστραλίας-Φιλιππίνων δημιουργεί έναν μηχανισμό ταχείας κλιμάκωσης όπου ακόμη και ένα επεισόδιο που ξεσπά σε τοπικό επίπεδο μπορεί να έχει συστημικές συνέπειες.
Μέση Ανατολή
Η Μέση Ανατολή παραμένει πεδίο συνεχούς μετάβασης και ανακατάταξης. Οι συγκρούσεις στη Γάζα, στη Συρία και στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελούν πολλαπλά διασυνδεδεμένα συστήματα κρίσεων.
Το εκεί περιφερειακό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από ανάδυση νέων δρώντων, ενώ στη Λωρίδα της Γάζας η έλλειψη μηχανισμού πολιτικής επίλυσης του Παλαιστινιακού διατηρεί υψηλή την πιθανότητα αναζωπύρωσης. Παράλληλα, οι επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα επιβαρύνουν τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, αυξάνοντας τα κόστη μεταφοράς και την ενεργειακή αβεβαιότητα.
Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω από τη συμμετοχή παγκόσμιων δυνάμεων -ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας- που εφαρμόζουν αντιφατικές στρατηγικές, εξυπηρετώντας ευρύτερα γεωπολιτικά συμφέροντα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την πλευρά της, επιχειρεί να ισορροπήσει μεταξύ της προσπάθειας της να διασώσει τη βιομηχανία της και της ανάγκης να προστατεύσει κρίσιμους ενεργειακούς διαύλους.
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η περιοχή αποτελεί το πιο ασταθές σημείο στον πλανήτη λόγω της απουσίας περιφερειακού θεσμικού πλαισίου ασφαλείας, γεγονός που ενισχύει τον κίνδυνο «τυχαίας κλιμάκωσης»: ένας μεμονωμένος βομβαρδισμός μπορεί να προκαλέσει εμπλοκή πολλών δυνάμεων.
Αφρική
Η Αφρική, ιδίως η ζώνη του Σαχέλ, αναδεικνύεται σε γεωστρατηγικό κόμβο του 21ου αιώνα. Η εξάπλωση ασταθών καθεστώτων, η αποδυνάμωση κρατικών δομών και η παρουσία δικτύων που συνδυάζουν ένοπλη δράση και οικονομικά συμφέροντα διαμορφώνουν ένα περιβάλλον που προσελκύει εξωτερικούς παίκτες.
Η Κίνα, η Ρωσία και δυτικά κράτη ανταγωνίζονται για πρόσβαση σε ορυκτά, σπάνιες γαίες και εμπορικούς δρόμους που υπάρχουν στην περιοχή. Οι στρατιωτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η Αφρική θα αποτελέσει επίκεντρο «γεωοικονομικών συγκρούσεων χαμηλής έντασης» την επόμενη δεκαετία, υπό μορφήν ανταγωνισμού για εδάφη, υποδομές και συμβόλαια εξόρυξης.
Οι εκεί κοινωνικοπολιτικές συνέπειες είναι πολυδιάστατες: Μετακινήσεις πληθυσμών, αύξηση παράτυπης μετανάστευσης και επέκταση του πεδίου δράσης εξτρεμιστικών οργανώσεων.
Μολονότι η ήπειρος σπανίως φιγουράρει στα πρωτοσέλιδα, οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών θεωρούν ότι η στρατηγική της σημασία της Αφρικής θα αυξηθεί θεαματικά, ιδίως λόγω της καθοριστικής της συμβολής στην ενεργειακή μετάβαση και στην παγκόσμια τεχνολογική βιομηχανία.
Ευρώπη
Παρά το γεγονός ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία παραμένει ενεργός, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί ήδη λειτουργούν σαν να έχουν εισέλθει σε μια νέα κανονικότητα. Η ήπειρος ανασυγκροτεί την αμυντική της αρχιτεκτονική, με επενδύσεις σε πυρομαχικά, αντιαεροπορικά συστήματα και τεχνολογίες διττής χρήσης. Η εξάρτησή της από την Βορειοατλαντική Συμμαχία (NATO) διατηρείται, παρά τις εσωτερικές συζητήσεις περί αυτονόμησής της.
Ταυτόχρονα, περιοχές όπως τα Βαλκάνια και ο Καύκασος θεωρούνται «υποβόσκοντα μέτωπα». Η πιθανότητα αστάθειας παραμένει αυξημένη, πολύ περισσότερο εάν ο πόλεμος στην Ουκρανία παραμείνει ενεργός.
Οι διεθνολόγοι συμφωνούν ότι η εποχή του μονοπολικού κόσμου έχει παρέλθει. Η ισχύς κατακερματίζεται σε πολλούς πόλους, κι έτσι γεννά ένα σύστημα όπου οι συγκρούσεις ξεσπούν ταυτοχρόνως και συνάμα αλληλοτροφοδοτούνται.
Οι αναλυτές επισημαίνουν τρεις κεντρικές τάσεις:
- Πρώτον, η απρόβλεπτη φύση των συγκρούσεων: Επεισόδια που ξεσπούν σε τοπικό επίπεδο ενδέχεται να επηρεάσουν παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, οικονομικές αγορές και συμμαχίες.
- Δεύτερον, η αποφυγή άμεσης σύγκρουσης μεταξύ μεγάλων δυνάμεων συνοδεύεται από αύξηση έμμεσων ανταγωνισμών: κυβερνοεπιθέσεις, παραπληροφόρηση, κυρώσεις, δολιοφθορές κ.ά.
- Τρίτον, η τεχνολογία μεταβάλλει δομικά τα πεδία των μαχών: Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης, αυτόνομων συστημάτων και δορυφορικών δικτύων καθιστά το μελλοντικό πόλεμο περισσότερο «δικτυωμένο» παρά συμβατικό.
Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι η περίοδος που ακολουθεί δεν θα χαρακτηρίζεται από έναν μεγάλο πόλεμο, αλλά από πολλαπλές συγκρούσεις χαμηλής και μεσαίας έντασης που θα διαμορφώνουν έναν ολοένα και πιο περίπλοκο κόσμο.
Πηγή: in.gr
