Πώς η γραφειοκρατία και οι αλλαγές στον ΕΟΠΥΥ περιορίζουν την πρόσβαση σε εργοθεραπεία, λογοθεραπεία και ψυχοθεραπεία στην περιφέρεια
Στη Θεσσαλία, όπως και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην πρόσβαση σε ειδικές θεραπείες που είναι κρίσιμες για την καθημερινή τους λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής. Η εργοθεραπεία, η λογοθεραπεία και η ψυχοθεραπεία δεν αποτελούν απλά συμπληρωματικές υπηρεσίες, αλλά βασικές παρεμβάσεις που ενισχύουν την αυτονομία, την κοινωνική ένταξη και τη διατήρηση της ψυχικής και σωματικής υγείας. Παρόλο που ο ΕΟΠΥΥ προβλέπει αποζημίωση για αυτές τις υπηρεσίες, η πραγματικότητα για πολλούς κατοίκους της Θεσσαλίας διαφέρει σημαντικά από την επιθυμητή, καθώς οι θεραπείες συχνά περιορίζονται σε αριθμό συνεδριών, διάρκεια και είδος παρόχου, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα σύστημα που δυσκολεύει την ουσιαστική πρόσβαση.
Γράφει η Έννη Λεβέντη από την «Πολιτεία Θεσσαλών» Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2025
Το νομικό πλαίσιο που διέπει τις ειδικές θεραπείες βασίζεται στον Ενιαίο Κανονισμό Παροχών Υγείας (ΕΚΠΥ) του ΕΟΠΥΥ, ο οποίος καθορίζει τις διαδικασίες έγκρισης και αποζημίωσης. Στην πράξη, όμως, η εφαρμογή του παρουσιάζει σοβαρές αδυναμίες. Οι γνωματεύσεις για την έγκριση των θεραπειών έχουν περιορισμένη διάρκεια, συχνά απαιτούν επανεξετάσεις, και η διαδικασία είναι βαριά γραφειοκρατική.
Η υποβολή των γνωματεύσεων ηλεκτρονικά μέσω του e-ΔΑΠΥ από τους θεράποντες ιατρούς απαιτεί εξοικείωση με ψηφιακές πλατφόρμες και συνεχή παρακολούθηση των εγκρίσεων, κάτι που συχνά δυσχεραίνει την πρόσβαση, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές της Θεσσαλίας. Οι περιορισμοί στον αριθμό των συνεδριών και στους τύπους θεραπειών που αποζημιώνονται περιορίζουν την επιλογή των δικαιούχων και δημιουργούν ανισότητες ανάμεσα σε όσους ζουν σε μεγάλα αστικά κέντρα και σε όσους κατοικούν σε μικρότερες πόλεις ή αγροτικές περιοχές.
Η πρόσβαση στις ειδικές θεραπείες αποτελεί ζήτημα δικαιωμάτων, ισότητας και αξιοπρέπειας και δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως πολυτέλεια ή δευτερεύουσα προτεραιότητα
Η Ειδική Έκθεση 2023 του Συνηγόρου του Πολίτη για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία καταγράφει λεπτομερώς τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα ΑμεΑ. Η έκθεση αναδεικνύει τη μειωμένη διαθεσιμότητα ειδικών θεραπειών, την περιορισμένη διάρκεια ισχύος των γνωματεύσεων και την αδιαφάνεια στις διαδικασίες έγκρισης. Στην περιφέρεια της Θεσσαλίας, αυτά τα προβλήματα γίνονται ακόμη πιο έντονα λόγω γεωγραφικής διασποράς, έλλειψης συμβεβλημένων παρόχων και ανάγκης συνεχών μετακινήσεων για την παρακολούθηση της θεραπείας.
Οι κάτοικοι μικρότερων δήμων ή αγροτικών περιοχών συχνά αναγκάζονται να ταξιδεύουν σε μεγάλες πόλεις, να επενδύουν χρόνο και χρήμα, και να υποβάλλονται σε επαναλαμβανόμενες διοικητικές διαδικασίες για να διασφαλίσουν τη συνέχιση της θεραπείας τους. Οι περιορισμοί αυτοί δεν αποτελούν μόνο ζήτημα γραφειοκρατίας, αλλά έχουν άμεσες συνέπειες στην ψυχολογική και κοινωνική κατάσταση των ατόμων με αναπηρία, καθώς η αβεβαιότητα σχετικά με τη συνέχιση των θεραπειών δημιουργεί άγχος και ανασφάλεια τόσο για τα ίδια όσο και για τις οικογένειές τους.
Οι διαδικασίες έγκρισης και ανανέωσης των θεραπειών δεν είναι πάντα σαφείς ή διαφανείς. Η ανάγκη για συνεχείς γνωματεύσεις, οι περιορισμοί στους παρόχους και οι διαφορετικές πρακτικές των επιτροπών του ΕΟΠΥΥ δημιουργούν ένα περίπλοκο σύστημα που συχνά αποθαρρύνει τα άτομα με αναπηρία από το να διεκδικήσουν τις υπηρεσίες που δικαιούνται. Η έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης και καθοδήγησης από τις υπηρεσίες του ΕΟΠΥΥ δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη διαδικασία, ειδικά για εκείνους που δεν διαθέτουν γνώσεις ή υποστήριξη για τη διαχείριση των γραφειοκρατικών απαιτήσεων. Παράλληλα, η οικονομική επιβάρυνση για θεραπείες που δεν αποζημιώνονται πλήρως ή για μετακινήσεις προς τους κατάλληλους παρόχους επιβαρύνει τα νοικοκυριά και περιορίζει την πραγματική δυνατότητα πρόσβασης.
Στη Θεσσαλία, η ανισότητα στην πρόσβαση στις ειδικές θεραπείες γίνεται πιο εμφανής όταν συγκρίνουμε τα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Λάρισα και το Βόλο, με μικρότερους δήμους ή απομακρυσμένες περιοχές. Στις μεγάλες πόλεις, οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε περισσότερους συμβεβλημένους παρόχους και πιο ολοκληρωμένες δομές, ενώ σε μικρότερες κοινότητες οι επιλογές είναι περιορισμένες και η διαδικασία απαιτεί πρόσθετη προσπάθεια και χρόνο.
Η γεωγραφική κατανομή των θεραπευτών και των δομών αποκατάστασης συνδέεται άμεσα με τη διαθεσιμότητα υπηρεσιών και την αποτελεσματικότητα των θεραπειών, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για περιφερειακή πολιτική και προγράμματα στήριξης των πιο απομακρυσμένων περιοχών.
Η Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη προτείνει μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης, όπως η αναδιαμόρφωση του ΕΚΠΥ ώστε να περιλαμβάνει ευρύτερο φάσμα θεραπειών και παρόχων, η καθιέρωση μεγαλύτερης διάρκειας γνωματεύσεων για τη μείωση των επαναλαμβανόμενων επανεξετάσεων, η ενίσχυση της διαφάνειας στις διαδικασίες έγκρισης και η υποστήριξη των ατόμων με αναπηρία κατά την αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας.
Επιπλέον, η συνεργασία με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς για την παροχή ποικιλίας θεραπειών και η ορθολογική κατανομή των παροχών ανά περιοχή κρίνονται απαραίτητες για την ουσιαστική βελτίωση της πρόσβασης στη Θεσσαλία. Η εμπειρία δείχνει ότι τα άτομα με αναπηρία χρειάζονται σταθερή, συνεχόμενη και αξιόπιστη υποστήριξη ώστε οι θεραπείες να έχουν πραγματικό αποτέλεσμα, κάτι που σήμερα συχνά δυσχεραίνεται λόγω των διοικητικών και θεσμικών περιορισμών.
Η σημασία της πρόσβασης στις ειδικές θεραπείες υπερβαίνει τα στενά όρια της ιατρικής.
Η εργοθεραπεία και η λογοθεραπεία συμβάλλουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων αυτονομίας, στην ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης και στη διατήρηση της ψυχολογικής ισορροπίας. Η ψυχοθεραπεία υποστηρίζει τη διαχείριση του άγχους, της κατάθλιψης και των κοινωνικών δυσκολιών που συχνά συνοδεύουν την αναπηρία. Η περιορισμένη πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες οδηγεί σε μείωση της ποιότητας ζωής και ενισχύει τον κοινωνικό αποκλεισμό, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη συστηματική παρέμβαση από το κράτος και την τοπική κοινωνία.
Η Θεσσαλία, ως περιφέρεια με ποικιλία πληθυσμιακών και γεωγραφικών χαρακτηριστικών, απαιτεί ειδική αντιμετώπιση. Τα άτομα που ζουν σε αγροτικές περιοχές συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκείς συμβεβλημένους θεραπευτές, με αποτέλεσμα να πρέπει να ταξιδεύουν μεγάλες αποστάσεις ή να περιορίζουν τη συχνότητα των συνεδριών τους. Αυτό όχι μόνο μειώνει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, αλλά επιβαρύνει οικονομικά και ψυχολογικά τις οικογένειες. Σε συνδυασμό με την ανάγκη επαναλαμβανόμενων γνωματεύσεων και την αβεβαιότητα σχετικά με την έγκριση, η κατάσταση δημιουργεί ένα σύστημα που συχνά καθιστά την πρόσβαση στις ειδικές θεραπείες σχεδόν αδύνατη για όσους δεν ζουν σε αστικά κέντρα.
Οι προτάσεις για τη Θεσσαλία περιλαμβάνουν την ενίσχυση του δικτύου παρόχων, τη διεύρυνση των δημοσίων δομών αποκατάστασης, τη μείωση της γραφειοκρατίας μέσω ψηφιακών εφαρμογών και την καθιέρωση μακροχρόνιων γνωματεύσεων. Η οικονομική και ψυχολογική υποστήριξη των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους, η ενημέρωση σχετικά με τα δικαιώματα και η ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινωνιών κρίνονται απαραίτητες για να διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση σε όλες τις περιοχές της Θεσσαλίας. Η συνεργασία της Περιφέρειας με φορείς ΑμεΑ και τον Συνήγορο του Πολίτη μπορεί να ενισχύσει την εφαρμογή των μέτρων και να αξιολογήσει την πρόοδο, διασφαλίζοντας ότι οι παρεμβάσεις έχουν πραγματικό αντίκτυπο.
Η πρόσβαση στις ειδικές θεραπείες αποτελεί ζήτημα δικαιωμάτων, ισότητας και αξιοπρέπειας και δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως πολυτέλεια ή δευτερεύουσα προτεραιότητα. Η εφαρμογή των προτάσεων της Έκθεσης του Συνηγόρου του Πολίτη σε συνδυασμό με περιφερειακές πολιτικές και δράσεις μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη ζωή των ατόμων με αναπηρία στη Θεσσαλία. Η βελτίωση της πρόσβασης στις ειδικές θεραπείες απαιτεί συνεργασία κράτους, τοπικής κοινωνίας, φορέων ΑμεΑ και θεραπευτών, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι κανείς δεν μένει στο περιθώριο και ότι οι θεραπευτικές υπηρεσίες παρέχονται με συνέπεια, διαφάνεια και αξιοπρέπεια.
Η Θεσσαλία, με την κατάλληλη στήριξη, μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα περιφέρειας που παρέχει ολοκληρωμένη και σταθερή πρόσβαση στις ειδικές θεραπείες, διασφαλίζοντας ότι οι ανάγκες των πιο ευάλωτων πολιτών αντιμετωπίζονται με ουσιαστικό τρόπο και ότι η κοινωνική ένταξη και η ποιότητα ζωής των ατόμων με αναπηρία ενισχύονται αποτελεσματικά.
