Με μελανά χρώματα περιγράφει η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου τους σχεδιασμούς των υπευθύνων για τις αναδασώσεις. Ελλείψεις δεδομένων, χαμηλή απορρόφηση πόρων και περιορισμένη επίβλεψη, συνθέτουν ένα προβληματικό σκηνικό την ίδια ώρα που υπάρχει η διαπίστωση πως γίνονται λιγότερες από εκείνες που είχε προγραμματιστεί.
Παρατηρήσεις για την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων αναδάσωσης μετά από δασικές πυρκαγιές στη χώρα μας αφήνει το Ελεγκτικό Συνέδριο σε έκθεση που δημοσίευσε
Η επαναλαμβανόμενη, ιδίως, τους καλοκαιρινούς μήνες, καταστροφή δασών και δασικών εκτάσεων συνιστά μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα, με βαρύτατες συνέπειες για την οικολογική ισορροπία και τη βιοποικιλότητα, συχνά, όμως, και για τις ανθρώπινες ζωές και περιουσίες.
Η αποκατάσταση των κατεστραμμένων δασικών οικοσυστημάτων και η τεχνητή επανίδρυση των δασών, όπου η φυσική αναγέννηση δεν αρκεί, αποτελεί προτεραιότητα της Πολιτείας, για την οποία πληθώρα δημόσιων πόρων, και από χρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διατίθενται.
Στιγμιότυπο από περιοχή της βορειοδυτικής Χίου
Το πόρισμα
Το πόρισμα της έκθεσης του Ανωτάτου Δημοσιονομικού Δικαστηρίου αναδεικνύει τις παθογένειες και την εν μέρει αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών της πολιτείας.
Από τον έλεγχο προέκυψαν τα ακόλουθα:
1. Αν και αρμόδια για την υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση και υπεύθυνη για την πολιτική αναδασώσεων στη χώρα, η Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος δεν διαθέτει αξιόπιστα συνολικά δεδομένα ούτε για τις κηρυχθείσες ως αναδασωτέες εκτάσεις ανά την επικράτεια, ούτε για το σε ποιες από τις εκτάσεις αυτές επιβάλλεται, κατά τα διδάγματα της επιστήμης, η εκτέλεση αναδασωτικών εργασιών, με συνέπεια οι διαθέσιμοι για τις αναδασώσεις δημόσιοι πόροι ευκαιριακά να κατανέμονται.
2. Ο υπερβολικά φιλόδοξος σχεδιασμός της σχετικής με τις αναδασώσεις Δράσης του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 – 2022, σε συνδυασμό με την ανωριμότητα των έργων και τις επιπλοκές από τη μεταφορά των περιφερειακών δασικών υπηρεσιών στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενόσω το πρόγραμμα βρισκόταν σε εξέλιξη, είχαν ως συνέπεια η Δράση αυτή να αποδώσει ελάχιστα αποτελέσματα, τόσο από άποψη απορρόφησης των διαθέσιμων πιστώσεων, όσο και ως προς την επίτευξη του στόχου των εκτάσεων που επρόκειτο να αναδασωθούν.
3. Παρά την έλλειψη τυπικότητας, όσον αφορά την επιλογή των αναδόχων αποκατάστασης και αναδάσωσης, και την πλημμελή, σε κάποιο βαθμό, εποπτεία, από τις αρμόδιες δασικές αρχές, της συμμόρφωσης των αναδόχων προς τις υποχρεώσεις τους, ο νέος θεσμός της αναδοχής επιτάχυνε την εκτέλεση των αναδασωτικών έργων. Σε ορισμένες, ωστόσο, περιπτώσεις, οι δημόσιοι πόροι που προορίζονταν για έργα αναδασώσεων, τα οποία εκτελέστηκαν τελικώς με αναδοχή, δεν αποδεσμεύτηκαν εγκαίρως.
4. Διαχρονικά, πραγματοποιούνται πολύ λιγότερες αναδασώσεις από εκείνες που είχε προγραμματιστεί να γίνουν. Η αποκατάσταση του δασικού περιβάλλοντος στις κατεστραμμένες εκτάσεις, ως μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα των αναδασωτικών έργων, δεν παρακολουθείται και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί.
Η αντιπυρική περίοδος του 2025
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS), το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, καθώς και αναλύσεις οργανισμών όπως το WWF Ελλάδας και η ομάδα FLAME του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η αντιπυρική περίοδος (2025) χαρακτηρίστηκε από σημαντική αύξηση του αριθμού των πυρκαγιών ενώ οι καμένες εκτάσεις κυμαίνονται κοντά ή ελαφρώς στον μέσο όρο.
- 18 πυρκαγιές ευθύνονται για το 87% των συνολικών καμένων εκτάσεων, στοιχείο που αναδεικνύει τη δυσκολία διαχείρισης μεγάλων και παράλληλων περιστατικών.
- Περισσότερα από 130.000 στρέμματα κάηκαν ξανά μέσα σε διάστημα μικρότερο των 20 ετών, κυρίως σε Χίο, Ανατολική Αττική, Κύθηρα και Ζάκυνθο, περιοχές όπου η δυνατότητα φυσικής αναγέννησης έχει πλέον περιοριστεί δραματικά.
- Σε περιφερειακό επίπεδο, ρεκόρ καμένων εκτάσεων σημειώθηκε στην Ήπειρο (68.860 στρ.), ενώ το Βόρειο Αιγαίο (143.580 στρ.) και η Δυτική Ελλάδα (59.540 στρ.) κατέγραψαν τη δεύτερη και τρίτη χειρότερη επίδοση αντίστοιχα, από το 2006 και μετά.
- 16 προστατευόμενες περιοχές επηρεάστηκαν, εκ των οποίων οι 8 ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000, συνολικής έκτασης 116.770 στρεμμάτων.
- Η πυρκαγιά στον Φενεό (Κορινθία) ήταν η πιο κρίσιμη από οικολογικής σκοπιάς το 2025 καθώς καταγράφηκε σημαντική απώλεια σε δάση ελάτης, είδος χωρίς μηχανισμούς φυσικής αναγέννησης.
Και επίσης
- Οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες του 2025 αν και κανονικές στο μεγαλύτερο διάστημα του έτους παρουσίασαν περιόδους έντονων εξάρσεων, ιδιαίτερα στην Ήπειρο, τη Δυτική Ελλάδα, την Ανατολική Μακεδονία-Θράκη και τα Ιόνια Νησιά, όπου οι ημέρες με ασυνήθιστα υψηλή επικινδυνότητα ήταν διπλάσιες των αναμενόμενων.
- Οι εκπομπές άνθρακα από τις πυρκαγιές του 2025 ήταν οι έβδομες υψηλότερες από το 2003.
- Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν δυστυχώς μία (1) ανθρώπινη απώλεια, περισσότερους από 60 τραυματισμούς, καταστροφή σε πολλές οικίες και κρίσιμες υποδομές, με το κόστος αποκατάστασης των δικτύων κοινής ωφέλειας να υπερβαίνει τα 165 εκατ. ευρώ.
- Οι επιπτώσεις στην άγρια πανίδα υπήρξαν για άλλη μια χρονιά εκτεταμένες, με χιλιάδες ζώα κυρίως από ομάδες που δεν έχουν ανεπτυγμένους μηχανισμούς διαφυγής (όπως ερπετά και ασπόνδυλα) να επηρεάζονται άμεσα, αλλά και μακροπρόθεσμα.
- 6 στις 10 μεγάλες πυρκαγιές –οι οποίες ευθύνονται για το 55 % των καμένων εκτάσεων– οφείλονται στο δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
- Συνολικά, περίπου 478.000 στρέμματα έγινα στάχτη, σύμφωνα με το EFFIS. Λαμβάνοντας υπόψη εκατοντάδες μικρότερες πυρκαγές (<50 στρέμματα) που δεν χαρτογραφούνται πλήρως, ο πραγματικός αριθμός εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 500.000 στρέμματα.
Καταβεβλημένος πυροσβέστης από την κατάσβεση πυρκαγιάς
Η πέμπτη χειρότερη χρονιά των τελευταίων 20 ετών
Το 2025 δείχνει μείωση ~5% σε σχέση με τον μέσο όρο (503.000 στρέμματα ετησίως), αλλά αύξηση ~40% σε σχέση με τον μέσο αριθμό χαρτογραφημένων πυρκαγιών. Κατατάσσεται ως η πέμπτη χειρότερη χρονιά των τελευταίων 20 ετών (2006-2025) σε καμένες εκτάσεις και αριθμό πυρκαγιών, μετά από τα 2007 (2,7 εκατ. στρ.), 2023 (1,7 εκατ.), 2021 (1,3 εκατ.) και 2012 (524.000 στρ.).
Παρόλο που το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας «συνεχίζει τη λανθασμένη πρακτική υπολογισμού των δασικών καμένων εκτάσεων μόνο για τα ψηλά ώριμα δάση, η πραγματική εικόνα είναι ότι κάηκαν και επηρεάστηκαν σημαντικά περισσότερα από 290.000 στρέμματα δασικής βλάστησης, ενώ πάνω από 130.000 στρέμματα αφορούν διπλοκαμένες περιοχές και 116.770 στρέμματα αφορούν καμένες εκτάσεις μέσα σε προστατευόμενες περιοχές», αναφέρει η WWF Ελλάς και η Πυρομετεωρολογική ομάδα FLAME, στην επιστημονικά τεκμηριωμένη τους ανασκόπηση της αντιπυρικής περιόδου του 2025.
Τι πήγε καλά
Στα θετικά περιλαμβάνει την αισθητή βελτίωση στον τρόπο διερεύνησης των αιτίων σημαντικών πυρκαγιών, με την υψηλότερη αναλογία συλλήψεων προς περιστατικά της τελευταίας δεκαετίας, καθώς και τη σημαντική πρόοδο στη χρήση δορυφορικών δεδομένων.
Επιπλέον, αναγνωρίζεται η αποτελεσματική αρχική απόκριση του δασοπυροσβεστικού μηχανισμού στην πλειονότητα των περιστατικών και η αποδοτική δράση των επίγειων δυνάμεων κατά τη διάρκεια της νύχτας, με αξιοποίηση πεζοπόρων τμημάτων.
Θετική εξέλιξη αποτέλεσε επίσης, και η επίσημη κινητοποίηση των εθελοντικών ομάδων δασοπυρόσβεσης, καθώς και η ανάδειξη του ζητήματος των ενάρξεων από το δίκτυο ηλεκτρισμού που αποτελεί μιαεξαιρετικά σημαντική εξέλιξη, καθώς οι πυρκαγιές που προκαλούνται από το δίκτυο είναι συνήθως εκτεταμένες και καταστροφικές, με δυσανάλογες περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις.
Πηγή: in.gr
