«Εξορίστε τον, εκδώστε τον, ή στείλτε τον να συναντήσει τον δημιουργό του» σύστησε στην Ουάσιγκτον πρόσφατα ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Βενεζουέλα Τζέιμς Στόρι, αναφερόμενος στον πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο. Τον σιγοντάρισε και η ηγέτιδα της βενεζουελανικής αντιπολίτευσης, Μαρία Κορίνα Ματσάδο λέγοντας «Με ή χωρίς διαπραγματεύσεις, ο Μαδούρο φεύγει». Αυτή η πρεμούρα όμως βίαιης αλλαγής ηγετών οδηγεί συχνά σε χάος, όπως έδειξαν οι εμπειρίες σε Ιράκ και Λιβύη.
Πράγματι, σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης International Crisis Group (ICG) η υπόθεση ότι η ανατροπή της κυβέρνησης διά της βίας θα οδηγήσει σε ομαλή μετάβαση στη δημοκρατία είναι επικίνδυνη.
Ειδικότερα, ο αναλυτής της ICG, Φιλ Γκάνσον, εξηγεί σε ανάλυσή του στο Foreign Affairs, πως η Βενεζουέλα είναι γεμάτη ένοπλες ομάδες που θα αντιστέκονταν στην κατάρρευση του καθεστώτος και θα υπονόμευαν κάθε προσπάθεια αποκατάστασης του κράτους δικαίου.
«Στρατηγοί που είναι σήμερα πιστοί στον Μαδούρο θα μπορούσαν να εγκαταστήσουν έναν ακόμη πιο κατασταλτικό ηγέτη. Χωρίς μια ρεαλιστική στρατηγική για το τι θα ακολουθήσει την πτώση της κυβέρνησης, η ανατροπή του Μαδούρο θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη καταπίεση και δυστυχία για τους Βενεζουελάνους».
Ο ίδιος συνιστά στις ΗΠΑ αντί να εξαναγκάσουν τον Μαδούρο με τη βία να επικεντρωθούν στη μόνη στρατηγική που μπορεί να οδηγήσει σε βιώσιμη, ειρηνική μετάβαση: μια ολοκληρωμένη, διεθνώς υποστηριζόμενη διαδικασία διαπραγματεύσεων.
«Τέτοιες συνομιλίες θα είναι δύσκολες και θα απαιτήσουν χρόνο, αλλά από την άλλη με επικήρυξη 50 εκατ. δολ., ένα ενεργό κατηγορητήριο για διακίνηση ναρκωτικών από ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ και μια συνεχιζόμενη έρευνα από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για πιθανά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ο πρόεδρος της Βενεζουέλας γνωρίζει ότι είναι πιο ασφαλής μένοντας εκεί που βρίσκεται».
Τι μπορεί να ακολουθήσει
Ο Γκάνσον αναγνωρίζει ότι η Βενεζουέλα βιώνει μεγάλη οικονομική κρίση, που βασανίζει τους πολίτες. Ο ετήσιος πληθωρισμός το 2024 ήταν διψήφιος, και αναμένεται να φτάσει σχεδόν το 700% το 2026, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Ο κατώτατος μισθός των 130 μπολιβάρ τον μήνα -πλέον λιγότερο από ένα δολάριο- δεν επαρκεί για την επιβίωση με το 80% των Βενεζουελάνων ζει στη φτώχεια και η μεσαία τάξη εξαφανίζεται.
Λόγω αυτή της κατάστασης οι σκληροπυρηνικοί της αντιπολίτευσης, σαν τη Ματσάδο, ζητάνε βίαιη δράση και απορρίπτουν τις ανησυχίες για πιθανή αστάθεια ως κινδυνολογία, ενώ κατηγορούν όσους αντιτίθενται στην αμερικανική στρατιωτική επέμβαση ότι «συμπλέουν» με τον Μαδούρο. Ωστόσο, για τον Γκάνσον, τέτοια στάση είναι επικίνδυνη σύμφωνα με την ανάλυση του Foreign Affairs.
Όσο κακό κι αν είναι το καθεστώς Μαδούρο, ο ειδικός προειδοποίεί ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν χειρότερα. «Αν μια ισχυρή στρατιωτική ομάδα αποφάσιζε ότι ο Μαδούρο είναι βάρος και τον αντικαθιστούσε, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι θα επέλεγε να ενισχύσει σκληροπυρηνικούς της αντιπολίτευσης, όπως τη Ματσάδο. Ένα πιθανό αποτέλεσμα θα ήταν ένα εξίσου κατασταλτικό -ή και λιγότερο ικανό- καθεστώς».
Επίσης, η πτώση του Μαδούρο, συνεχίζει, θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει τις ένοπλες ομάδες, πχ κολομβιανοί αντάρτες, εγκληματικές συμμορίες, «Αυτές οι ισχυρές οργανώσεις φοβούνται το ενδεχόμενο που θα ακολουθήσει μετά το καθεστώς και είναι πιθανό να αντισταθούν σε οποιαδήποτε προσπάθεια αποκατάστασης του κράτους δικαίου. Ο ELN -κολομβιανή μαρξιστική οργάνωση που δρα από τη δεκαετία του 1960- ίσως διαθέτει χιλιάδες μαχητές στη Βενεζουέλα. Σε μεγάλο βαθμό συγκρατείται χάρη στη συμμαχία του με την κυβέρνηση Μαδούρο».
Ο Μαδούρο δεν είναι επικεφαλής εγκληματικού δικτύου
Στη συνέχεια, ο αναλυτής βεβαιώνει ότι παρά τους ισχυρισμούς του Τραμπ, ο Μαδούρο δεν είναι επικεφαλής του διαβόητου Tren de Aragua, ενός ισχυρού εγκληματικού δικτύου που έχει εξαπλωθεί στη βενεζουελανική διασπορά και που ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει «τρομοκρατική οργάνωση».
Μετά την ανάληψη της προεδρίας το 2013, η κυβέρνηση Μαδούρο προσπάθησε να μειώσει το ποσοστό δολοφονιών συνάπτοντας συμφωνίες μη επίθεσης με το Tren de Aragua και άλλες ομάδες, δίνοντάς τους τελικά τη δυνατότητα να γίνουν ακόμη πιο ισχυρές.
Εξάλλου, ο Γκάνσον, θεωρεί απίθανο όλοι οι αξιωματικοί του στρατού να στήριζαν τη Ματσάδο αν έπαιρνε την εξουσία.
«Η εύθραυστη «σταθερότητα» ανάμεσα σε αυτές τις ομάδες και την κυβέρνηση θα κατέρρεε με την αποχώρηση του Μαδούρο -ειδικά αν συνέβαινε απότομα και προκαλούσε απώλεια ισχύος των συμμάχων του προέδρου. Όπως σημείωσε ο Χουάν Γκονζάλες, πρώην σύμβουλος του προέδρου Μπάιντεν για τη Λατινική Αμερική, οι συνθήκες στη Βενεζουέλα είναι ώριμες για παρατεταμένο πόλεμο χαμηλής έντασης: στοχευμένες δολοφονίες, βομβιστικές επιθέσεις και περιστασιακές μάχες, χωρίς όμως ένα σταθερό εκλεγμένο κράτος όπως στην Κολομβία ή στο Μεξικό».
Η Ματσάδο δεν θα τα καταφέρει
Μπορεί η Ματσάδο να υπόσχεται να αποκαταστήσει τους θεσμούς μέσα σε 100 ημέρες, ωστόσο, ο ειδικός εκτιμά πως η κυβέρνηση Τραμπ δεν στείλει σημαντικές χερσαίες δυνάμεις, μια νέα κυβέρνηση της αντιπολίτευσης θα βασίζεται στους ίδιους στρατηγούς που κατηγορεί σήμερα για διακίνηση ναρκωτικών.
Η Ματσάδο υποστηρίζει ότι πολλοί αξιωματικοί είναι έτοιμοι να αλλάξουν πλευρά -που θα σήμαινε ότι σε περίπτωση πραξικοπήματος θα παρέδιδαν τον Μαδούρο στις ΗΠΑ. Αλλά παρόμοιες προσδοκίες έχουν διαψευστεί στο παρελθόν. Το 2019, ο Γκουαϊδό και άλλοι ηγέτες περίμεναν έξω από μια αεροπορική βάση στο Καράκας τον υποσχόμενο στρατιωτικό ξεσηκωμό — που δεν συνέβη ποτέ.
Η Ματσάδο ίσως έχει δίκιο ότι κάποιοι αξιωματικοί θα τη στήριζαν. Αλλά είναι απίθανο να τη στήριζαν όλοι. Και αν ο στρατός διασπαστεί ή αν μια μελλοντική κυβέρνηση διαλύσει τον στρατό και απολύσει δημόσιους αξιωματούχους, οι πιθανότητες βίαιου χάους θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο. Μια κυβέρνηση Ματσάδο–Γκονσάλες χωρίς επαρκή στρατιωτική στήριξη, εσωτερική ή εξωτερική, θα ήταν απίθανο να αντέξει σε μια εκστρατεία βίαιης αποσταθεροποίησης από ένοπλες ομάδες.
Ανθεκτική δημοκρατία
Δεδομένων των παραπάνω ο ειδικός αναλυτής καταλήγει πως οι μεγαλύτερες επιτυχίες της βενεζουελανικής αντιπολίτευσης από τότε που ο Ούγκο Τσάβες ανέλαβε την εξουσία το 1999 έχουν επιτευχθεί μέσω διαπραγμάτευσης και εκλογών, όχι βίας.
Για παράδειγμα, οι λεγόμενες συμφωνίες της Μπαρμπάντος το 2023 -με την κυβέρνηση Μαδούρο και τον αντιπολιτευτικό συνασπισμό Democratic Unitary Platform, και με την υπόσχεση της κυβέρνησης Μπάιντεν για χαλάρωση των κυρώσεων- άνοιξαν τον δρόμο για τη νίκη της Ματσάδο στις προκριματικές και για τη νίκη του Γκονσάλες στις εκλογές του 2024. Ο Μαδούρο συμφώνησε σε διεθνώς επιτηρούμενες εκλογές ακριβώς επειδή αυτό προβλεπόταν από τη συμφωνία.
«Αντί όμως αυτή η επιτυχία να ενθαρρύνει την αντιπολίτευση να συνεχίσει την πορεία της, ώθησε τους σκληροπυρηνικούς να επιδιώξουν ταχύτερες οδούς για την ανατροπή του Μαδούρο. Με αυτόν τον τρόπο κινδυνεύουν να επαναλάβουν το ίδιο λάθος και να αναθέσουν τη στρατηγική τους σε μια ξένη δύναμη με μερικώς κοινά αλλά τελικά διαφορετικά συμφέροντα» προειδοποιεί.
Πηγή: in.gr
