Τα ΚΔΗΦ αποτελούν ζωτικής σημασίας δομές κοινωνικής φροντίδας που προσφέρουν ημερήσια υποστήριξη, εκπαίδευση και θεραπείες σε άτομα με αναπηρία, ενισχύοντας την αυτονομία τους και αποφορτίζοντας τις οικογένειές τους
Τα Κέντρα Διημέρευσης και Ημερήσιας Φροντίδας, γνωστά ως ΚΔΗΦ, αποτελούν έναν από τους πιο ουσιαστικούς θεσμούς κοινωνικής φροντίδας για άτομα με αναπηρία στη χώρα μας. Δημιουργήθηκαν για να προσφέρουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες ημερήσιας υποστήριξης, εκπαίδευσης και κοινωνικής ενδυνάμωσης σε ανθρώπους που χρειάζονται συνεχή φροντίδα, αλλά και για να στηρίξουν τις οικογένειές τους. Λειτουργούν συνήθως πέντε ημέρες την εβδομάδα, σε ωράριο παρόμοιο με εκείνο των σχολείων ή των εργασιακών χώρων, παρέχοντας φροντίδα, απασχόληση, θεραπείες και ψυχοκοινωνική στήριξη.
Γράφει η Έννη Λεβέντη από την «Πολιτεία Θεσσαλών» Κυριακή16 Νοεμβρίου 2025
Τα ΚΔΗΦ απευθύνονται σε άτομα με νοητική αναπηρία, αυτισμό, κινητικές δυσκολίες, σύνδρομα, πολλαπλές αναπηρίες ή άλλες ειδικές ανάγκες, ηλικίας από 18 ετών και άνω. Δεν είναι μονάδες διαμονής ή ιδρύματα, αλλά ανοιχτές δομές που φιλοξενούν τους ωφελούμενους για ώρες της ημέρας, προσφέροντάς τους ασφάλεια, φροντίδα και κοινωνική ζωή.
Ένας δεύτερος «οικογενειακός χώρος» για
τα άτομα με αναπηρία
Ο ρόλος των ΚΔΗΦ είναι διττός: αφενός να ενισχύσουν την αυτονομία και τις δεξιότητες των ατόμων με αναπηρία, αφετέρου να αποφορτίσουν τις οικογένειες που συχνά επωμίζονται το βάρος της συνεχούς φροντίδας. Η καθημερινότητα σε ένα ΚΔΗΦ είναι γεμάτη δραστηριότητες. Από το πρωί οι ωφελούμενοι μεταφέρονται με ειδικά οχήματα και υποδέχονται τους εργαζομένους κοινωνικούς λειτουργούς, ειδικούς παιδαγωγούς, ψυχολόγους, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και νοσηλευτές που αποτελούν μια διεπιστημονική ομάδα φροντίδας. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει θεραπείες, δημιουργική απασχόληση, μουσική, μαγειρική, γυμναστική, δραστηριότητες αυτοεξυπηρέτησης, εξωτερικές επισκέψεις, ακόμα και εκπαιδευτικά προγράμματα περιβαλλοντικής ή πολιτιστικής ευαισθητοποίησης. Μέσα από όλα αυτά, οι συμμετέχοντες αποκτούν πρακτικές δεξιότητες και μαθαίνουν να λειτουργούν πιο αυτόνομα, ενώ παράλληλα καλλιεργούν την κοινωνικότητα και την αυτοπεποίθησή τους.
Τα ΚΔΗΦ αποτελούν κρίσιμη γέφυρα ανάμεσα στην οικογενειακή φροντίδα και την κοινωνική ένταξη. Για πολλούς ωφελούμενους, είναι ο μόνος χώρος εκτός σπιτιού όπου αισθάνονται ότι ανήκουν, ότι τους αναγνωρίζουν ως πρόσωπα με ικανότητες και δικαιώματα. Στους περισσότερους, η συμμετοχή τους οδηγεί σε βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης, της αυτοαντίληψης και της συμπεριφοράς τους. Για τις οικογένειες, η ύπαρξη ενός τέτοιου χώρου σημαίνει κάτι ανεκτίμητο: τη δυνατότητα να εργαστούν, να ξεκουραστούν, να γνωρίζουν ότι το αγαπημένο τους πρόσωπο βρίσκεται σε ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον. Είναι ένα «δεύτερο σπίτι», όπου επικρατεί σεβασμός, φροντίδα και αποδοχή.
Τα ΚΔΗΦ λειτουργούν βάσει ενός σαφούς θεσμικού πλαισίου, που καθορίζει τις προδιαγραφές, τη στελέχωση και τις υπηρεσίες τους. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Συνοχής, τα ΚΔΗΦ χρηματοδοτούνται κυρίως μέσω προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, αλλά και από εθνικούς πόρους, ενώ σε πολλές περιπτώσεις συνεργάζονται με δήμους, περιφέρειες ή κοινωνικούς φορείς. Η λειτουργία τους εποπτεύεται από τις αρμόδιες αρχές, ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η προσέλευση σε αυτά γίνεται κατόπιν αίτησης του ενδιαφερόμενου ή της οικογένειάς του, συνοδευόμενης από γνωμάτευση αναπηρίας και αξιολόγηση από την επιστημονική ομάδα του Κέντρου, ώστε να σχεδιαστεί εξατομικευμένο πρόγραμμα φροντίδας.
Η εξατομίκευση είναι βασική αρχή της φιλοσοφίας των ΚΔΗΦ: κάθε ωφελούμενος αντιμετωπίζεται με βάση τις δικές του ανάγκες, ικανότητες και στόχους, και όχι μέσα από ένα τυποποιημένο πλαίσιο.
Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι τα ΚΔΗΦ λειτουργούν ως ζωντανοί πυρήνες ένταξης μέσα στις τοπικές κοινωνίες. Συχνά συμμετέχουν σε κοινές δράσεις με σχολεία, πολιτιστικούς συλλόγους, επιχειρήσεις ή δημοτικές εκδηλώσεις, προσκαλώντας την κοινωνία να γνωρίσει τα άτομα με αναπηρία όχι ως «ευάλωτους», αλλά ως ενεργά μέλη που έχουν πολλά να προσφέρουν. Μέσα από τέτοιες δράσεις αλλάζει σταδιακά και η αντίληψη της κοινότητας· καλλιεργείται η αποδοχή και μειώνεται το στίγμα. Έτσι, το έργο των ΚΔΗΦ δεν περιορίζεται στους τοίχους των δομών, αλλά εξαπλώνεται σε κάθε γειτονιά, σε κάθε σχολείο, σε κάθε ανθρώπινη σχέση που αρχίζει να βλέπει τη διαφορετικότητα με άλλο βλέμμα.
Στην Ελλάδα λειτουργούν δεκάδες ΚΔΗΦ σε όλη τη χώρα — δημόσια, δημοτικά, ιδιωτικά και από κοινωνικούς φορείς. Πολλά από αυτά είναι γνωστά για το υψηλό επίπεδο υπηρεσιών και την ουσιαστική υποστήριξη που προσφέρουν. Ενδεικτικά, ΚΔΗΦ υπάρχουν σε Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Βόλο, Καλαμάτα, Ξάνθη και σε πολλά ακόμη αστικά και ημιαστικά κέντρα. Οι περισσότερες δομές φιλοξενούν από 25 έως 50 ωφελούμενους, με αναλογία προσωπικού που εξασφαλίζει εξατομικευμένη φροντίδα. Σε αρκετές περιπτώσεις, η λειτουργία τους έχει επεκταθεί και σε απογευματινά ή θερινά προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης, ενώ ορισμένα συνεργάζονται και με Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, εξασφαλίζοντας συνέχεια στην παροχή φροντίδας.
Η μεταφορά των ωφελουμένων γίνεται δωρεάν, όπως και τα γεύματα και οι βασικές θεραπευτικές υπηρεσίες, χάρη στην κρατική επιχορήγηση και στα ευρωπαϊκά προγράμματα κοινωνικής ένταξης.
Πίσω από κάθε ΚΔΗΦ υπάρχει ένα ανθρώπινο δίκτυο επαγγελματιών και εθελοντών που πιστεύουν σε αυτό που κάνουν. Η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο προσωπικό και στους ωφελούμενους είναι βαθιά και ειλικρινής. Δεν πρόκειται μόνο για φροντίδα· πρόκειται για συνύπαρξη. Για ανθρώπους που δουλεύουν καθημερινά με αγάπη, υπομονή και πίστη στην αξία του κάθε ανθρώπου. Όπως λένε οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, «βλέπουμε τη χαρά στα μάτια τους όταν πετυχαίνουν κάτι μικρό· μια λέξη, μια χειρονομία, μια νέα συνήθεια». Αυτές οι στιγμές, αν και μικρές, είναι τεράστιες για τους ίδιους τους ωφελούμενους αλλά και για το προσωπικό που τους στηρίζει.
Λειτουργούν ως πυρήνες κοινωνικής ένταξης και αποδοχής μέσα στις τοπικές κοινωνίες, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη μείωση του αποκλεισμού και στην αλλαγή της αντίληψης για την αναπηρία
Η σημασία των ΚΔΗΦ στην καθημερινότητα των ατόμων με αναπηρία είναι ανεκτίμητη. Προσφέρουν σταθερότητα, ρυθμό, σχέσεις και δομή σε μια ζωή που συχνά χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα ή κοινωνική απομόνωση. Ενισχύουν την αυτονομία και την αξιοπρέπεια, επιτρέπουν στα άτομα να αισθανθούν χρήσιμα και ικανά, να κάνουν φίλους, να συμμετέχουν. Από την άλλη πλευρά, λειτουργούν και ως ανάσα για τις οικογένειες, που ξέρουν ότι δεν είναι μόνες· ότι υπάρχει ένα δίκτυο ανθρώπων και υπηρεσιών που στηρίζει με επαγγελματισμό και αγάπη. Η ύπαρξη και ενίσχυση τέτοιων δομών αποτελεί δείκτη πολιτισμού και κοινωνικής προόδου. Δεν πρόκειται για «προνοιακή παροχή», αλλά για δικαίωμα — το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να ζει με αξιοπρέπεια, να συμμετέχει, να αναπτύσσεται.
Σε μια εποχή όπου η κοινωνία οφείλει να γίνεται όλο και πιο συμπεριληπτική, τα ΚΔΗΦ λειτουργούν ως φάροι ανθρωπιάς και ισότητας. Υπενθυμίζουν ότι η φροντίδα δεν είναι φιλανθρωπία, αλλά κοινωνική ευθύνη. Κάθε χαμόγελο ενός ωφελούμενου, κάθε βήμα προόδου, κάθε μικρή επιτυχία είναι μια νίκη της ίδιας της κοινωνίας απέναντι στον αποκλεισμό. Όταν ένα άτομο με αναπηρία περνά την πόρτα ενός ΚΔΗΦ, δεν μπαίνει απλώς σε μια δομή φροντίδας· μπαίνει σε έναν χώρο που του δίνει τη δυνατότητα να ζήσει, να εξελιχθεί, να ανήκει. Και αυτό είναι ίσως το πιο ουσιαστικό μήνυμα που μπορούν να μας διδάξουν αυτά τα κέντρα: ότι η φροντίδα, η αποδοχή και η συμμετοχή δεν είναι προνόμια· είναι δικαίωμα όλων.
