Η ραγδαία επέκταση των μεγάλων κέντρων δεδομένων (data centres) και της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ/AI) αναδεικνύεται ως καθοριστικός παράγοντας της μεταβαλλόμενης ενεργειακής εικόνας του πλανήτη. Η νέα αυτή τάση απασχολεί και τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ), ο οποίος στη φετινή έκθεση World Energy Outlook 2025 αφιερώνει αρκετά μεγάλη έκταση…
Η «ψηφιακή έκρηξη» στη γεωγραφία της ενέργειας
Η έκθεση του ΙΕΑ υπογραμμίζει ότι η παγκόσμια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας δεν αυξάνεται απλώς — επιταχύνεται. Και σημαντικό μέρος αυτής της αύξησης οδηγείται από το ψηφιακό οικοσύστημα: από τη βιομηχανία των data centres και κυρίως από την άνθηση της τεχνητής νοημοσύνης. Τα data centres, κάποτε περιθωριακή κατηγορία στην ενεργειακή ανάλυση, σήμερα εμφανίζονται ως «παίκτης» του μεγάλου παιχνιδιού — για την ακρίβεια, ως «παίκτης» που μπορεί να αλλάξει δραματικά τις ισορροπίες.
ΔΕΙΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΔΟΕ
Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας των data centres το 2024 εκτιμάται περίπου στα ≈ 415 TWh, δηλαδή περίπου 1,5% της παγκόσμιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Με ρυθμό αύξησης κατά περίπου 12 % ετησίως στα τελευταία πέντε χρόνια.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι μέσα σε λίγα χρόνια, τα data centres μπορούν να μεταμορφωθούν από «ψηφιακή υπόγεια υποδομή» σε κεντρικό παράγοντα του ενεργειακού συστήματος.
Τεχνητή νοημοσύνη: ο καταλύτης
Η έκθεση δεν περιορίζεται στα data centres γενικά — τονίζει ότι ο καταλυτικός ρόλος ανήκει στην ΤΝ. Τα κέντρα δεδομένων που εξυπηρετούν AI‑εφαρμογές (με εξειδικευμένους επιταχυντές, GPU/TPU, υψηλή πυκνότητα ισχύος) δείχνουν ρυθμούς αύξησης που ξεπερνούν κατά πολύ τους παραδοσιακούς server‑σταθμούς.
IEA
Συγκεκριμένα:
Ο ΙΕΑ εκτιμά ότι στο βασικό της σενάριο (Base Case) η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για data centres θα φτάσει περίπου 945 TWh έως το 2030 — δηλαδή λίγο κάτω από 3% της παγκόσμιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας το 2030.
Από το 2024 έως το 2030 η αύξηση υπολογίζεται σε ~ 15 % ετησίως — δηλαδή περισσότερες από τέσσερις φορές πιο γρήγορα σε σχέση με την αύξηση της ηλεκτρικής κατανάλωσης όλων των άλλων τομέων. Ειδικότερα για τους επιταχυντές (accelerated servers που εξυπηρετούν AI) η αύξηση εκτιμάται σε ~30 % ετησίως, ενώ οι συμβατικοί servers «μόνο» ~9 % ετησίως. Στο διάστημα έως το 2030, οι επιταχυντές θα ευθύνονται για σχεδόν το 50% της αύξησης της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας των data centres — οι κανονικοί servers μόλις ~20 %.
Στην έκθεσή του ο διεθνής ενεργειακός οργανισμός επίσης προβλέπει ότι η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (AI) μέχρι το 2030 θα αντιπροσωπεύει πιθανώς το 35‑50% της ηλεκτρικής κατανάλωσης των data centres — από ~5‑15% που ήταν τα τελευταία χρόνια.
Συνεπώς, η ΑΙ δεν είναι απλώς «ένα ακόμη φορτίο» για τα data centres — είναι το “βαρύ” φορτίο που οδηγεί τις εξελίξεις. Και επειδή οι AI‑υποδομές απαιτούν ολοένα πιο ισχυρή υπολογιστική τεχνολογία και μεγαλύτερες ενεργειακές δόσεις, ο ρυθμός ανάπτυξης της ζήτησης είναι εξαιρετικά υψηλός.
Επενδύσεις, γεωγραφία, ενεργειακή πίεση
Η έκθεση του ΙΕΑ καταδεικνύει ότι η επένδυση σε data centres το 2025 εκτιμάται στα ≈ US$ 580 δισεκατομμύρια — δηλαδή περισσότερα από ό,τι θα δοθούν για την αύξηση της προσφοράς νέου πετρελαίου. Αυτό το στοιχείο είναι ενδεικτικό: η ψηφιακή υποδομή — ιδιαίτερα η υποδομή της ΤΝ — μετακινεί κεφάλαια με ρυθμούς που πριν χρόνια θα θεωρούνταν ανήκουστοι για τον τομέα της ενέργειας.
Γεωγραφικά: Η αύξηση της ζήτησης των data centres, λόγω AI, συγκεντρώνεται κυρίως στις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ευρώπη. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι το ήμισυ της αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας για data centres έως το 2030 θα προέλθει από τις ΗΠΑ.
Η γεωγραφική συγκέντρωση των νέων μεγάλων data centres σε περιοχές ήδη κορεσμένες — με αποτέλεσμα πιέσεις στο δίκτυο ηλεκτροδότησης, ανάγκες για νέα υποδομή, ή/και κινδύνους για τη σταθερότητα του δικτύου — αναγνωρίζεται ως σημαντικός παράγοντας.
Επιπτώσεις για το ενεργειακό σύστημα και την κλιματική πολιτική
Η τεράστια αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας λόγω data centres & ΤΝ εισάγει μια νέα δυναμική στο ενεργειακό σύστημα — με πολλαπλές προεκτάσεις:
- Πρώτον, η αύξηση της ζήτησης επιτείνει την ανάγκη για επέκταση και αναβάθμιση των δικτύων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας — ειδικά σε τομείς όπου η ζήτηση είναι συγκεντρωμένη, όπως οι μεγάλες «πυκνώσεις» data centres. Όπως σημειώνει ο ΙΕΑ: δεδομένου ότι ένας μεγάλος AI data centre μπορεί να καταναλώσει όσο 100 000 νοικοκυριά (ή σε μερικές περιπτώσεις 20 φορές περισσότερα).
- Αυτό αναδεικνύει έναν κίνδυνο: εάν η υποδομή δεν είναι έτοιμη, υπάρχει πιθανότητα καθυστερήσεων ή υπερφόρτωσης — γεγονός που μπορεί να μειώσει την αξιοπιστία του ηλεκτρικού συστήματος.
- Δεύτερον, ενώ η ψηφιοποίηση και η ΤΝ μπορούν να οδηγήσουν σε εξοικονόμηση ενέργειας σε άλλους τομείς (π.χ. ευφυή δίκτυα, βελτιστοποιημένες βιομηχανικές διεργασίες), η ΙΕΑ επισημαίνει ότι η αύξηση στην κατανάλωση των data centres δεν θα αντισταθμιστεί πλήρως από τις εξοικονομήσεις. Με άλλα λόγια: η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει, αλλά δεν αποτελεί από μόνη της λύση για την κλιματική κρίση.
- Τρίτον, η έκθεση τονίζει ότι η αύξηση της ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια καθιστά ακόμη πιο κρίσιμα τα θέματα ποικιλίας καυσίμων, ασφάλειας εφοδιασμού, κρίσιμων πρώτων υλών και γεωπολιτικής — δεδομένου ότι τα data centres και η ΤΝ δημιουργούν νέα «ακατάστατα» σημεία πίεσης στο ενεργειακό σύστημα.
- Τέταρτον, στην προοπτική της μείωσης εκπομπών, η ΙΕΑ προειδοποιεί ότι χωρίς στρατηγική μεταστροφή προς χαμηλόεκπομπών υποδομές, η αύξηση των data centres οδηγεί σε μεγαλύτερο μερίδιο της κατανάλωσης ενέργειας από τον ψηφιακό τομέα — και ενδεχομένως σε πιο αργή αποκλιμάκωση των ορυκτών καυσίμων.
Τα κύρια σημεία που αξίζουν προσοχή:
Ακόμη και αν το μερίδιο των data centres στην παγκόσμια κατανάλωση είναι ~1,5% σήμερα (2024), η προβλεπόμενη αύξηση σε ~3% έως το 2030 σημαίνει ότι κάθε χώρα πρέπει να σχεδιάζει υποδομές και πολιτικές που αντιμετωπίζουν αυτή την «ψηφιακή» αύξηση της ζήτησης.
Η ανάπτυξη μεγάλων AI‑data centres απαιτεί άφθονη, χαμηλού κόστους και όλο και περισσότερο «καθαρή» (ή/και ανανεώσιμη) ενέργεια. Αυτό σημαίνει ότι χώρες με περιορισμένη ενεργειακή υποδομή πρέπει να προνοήσουν ώστε η ψηφιακή ανάπτυξη να μην λειτουργήσει ως «έντονο φορτίο» στο σύστημα.
Ο συνδυασμός ψηφιακής ανάπτυξης , τεχνητής νοημοσύνης και ενέργειας πρέπει να αντιμετωπιστεί με σύνθετη πολιτική: είτε μέσω κινήτρων για «πράσινα» data centres, είτε μέσω ενεργειακής αποδοτικότητας, είτε μέσω ενσωμάτωσης της ΤΝ στην ενεργειακή διαχείριση (π.χ. για ευφυή δίκτυα).
Τέλος, υπάρχει και η «γεωπολιτική» των κρίσιμων υλικών (π.χ. GPU, μνήμες, συστήματα ψύξης) που συνδέεται με την ενέργεια — και χώρες πρέπει να εξετάσουν την αλυσίδα αξίας, όπως υπογραμμίζει ο ΙΕΑ, στην έκθεσή του,
Τα τρία… «ψηφιακά ραντεβού»
- Το 2025: περίπου US$ 580 δισ. απορροφώνται σε επενδύσεις data centres — περισσότερο από τις νέες επενδύσεις σε προσφορά πετρελαίου.
- Η επόμενη πενταετία (2024‑2030): η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας των data centres προβλέπεται να αυξηθεί από ~415 TWh σήμερα σε ~945 TWh το 2030 — με ρυθμό ~15 % ετησίως.
- Η ΤΝ ως κινητήρια δύναμη: η αύξηση των επιταχυντών (accelerated servers) γίνεται με ~30 % ετησίως, ενώ μπορεί να εκπροσωπήσουν έως ~50 % της συνολικής αύξησης της ζήτησης data centre έως το 2030.
Πηγή: ot.gr
