Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το δημόσιο BBC, αν και ζήτησε συγγνώμη για παραπλανητικό μοντάζ μιας ομιλίας του Ντόναλντ Τραμπ, διέρχεται μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ιστορίας του σε μια περίοδο ιδιαίτερα πολωμένη. Και όμως, κάποτε αυτό το μέσο ήταν ανάρπαστο ακόμα και στη… Σοβιετική Ένωση.
Υπενθυμίζεται ότι το BBC βρέθηκε στη δίνη ενός σκανδάλου λόγω του ντοκιμαντέρ «Trump: A Second Chance?», που μεταδόθηκε λίγες ημέρες πριν από τις αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου 2024.
Σε εκείνο είχαν μονταριστεί τρία αποσπάσματα από δύο διαφορετικά σημεία της ομιλίας Τραμπ- εκφωνημένα με διαφορά σχεδόν μίας ώρας- κάνοντάς τα να φαίνονται ένα ενιαίο απόσπασμα στο οποίο ο Τραμπ καλούσε τους υποστηρικτές του να πορευτούν μαζί του και να «παλέψουν σκληρά». Ωστόσο, ανάμεσα στα κομμάτια που κόπηκαν ήταν ένα σημείο όπου ο υποψήφιος τότε Τραμπ έλεγε ότι ήθελε οι υποστηρικτές του να διαδηλώσουν ειρηνικά.
Το περιστατικό έπληξε το κύρος του μέσου θέτοντας πολιτικές προεκτάσεις. «Κυβερνήσεις τόσο της αριστεράς όσο και της δεξιάς κατηγορούνται επί μακρόν για παρεμβάσεις στον οργανισμό, ο οποίος εποπτεύεται από συμβούλιο όπου συμμετέχουν τόσο πρόσωπα που προτείνει το BBC όσο και κυβερνητικοί διορισμένοι» αναφέρει η Washington Post. «Ορισμένοι υπερασπιστές του BBC υποστηρίζουν ότι μέλη του συμβουλίου που διορίστηκαν από προηγούμενες συντηρητικές κυβερνήσεις υπονομεύουν τον οργανισμό εκ των έσω».
Με το μέσο, όμως, να χρηματοδοτείται με ένα ετήσιο τέλος γύρω στα 180 ευρώ, εκφράζονται φόβοι ότι πολλοί Βρετανοί δεν θα θέλουν πια να πληρώνουν για να ενημερώνονται από το BBC. Κάποτε, όμως το μέσο αυτό το λάτρευαν ακόμα εκατομμύρια σοβιετικοί πολίτες.
1 στους 2 άκουγε δυτικό ραδιόφωνο
Αμερικανοί επιστήμονες, εξετάζοντας τον ρόλο των δυτικών ΜΜΕ σε ΕΣΣΔ και Αν. Ευρώπη στον Ψυχρό Πόλεμο, έχουν καταδείξει ότι οι πολίτες στην ΕΣΣΔ είχαν πρόσβαση σε ΜΜΕ της Δύσης, κάτι όμως που δεν συμβαίνει σήμερα στην ΕΕ.
Στο βιβλίο «Cold War Broadcasting: Impact on the Soviet Union and Eastern Europe», οι A. Ross Johnson και R. Eugene Parta, ανακάλυψαν ότι για τη δεκαετία του 1970 το 19% των σοβιετικών ενηλίκων άκουγε –εβδομαδιαίως- Voice of America ενώ το 11% απολάμβανε το BBC το οποίο εξέπεμπε ήδη από το 1946.
«Έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970, περισσότεροι από τους μισούς που έμεναν στις πόλεις της ΕΣΣΔ άκουγαν ξένες εκπομπές». Υπενθυμίζεται ότι πρόκειται για κρατικούς ενημερωτικούς φορείς, αλλά παρ’ όλα αυτά τους άκουγαν οι Σοβιετικοί.
Ακόμα και όταν εισέβαλε το Κρεμλίνο στο Αφγανιστάν στη δεκαετία του 1980 περίπου 52 εκατ. σοβιετικοί και ανατολικοευρωπαίοι άκουγαν Voice of America. Ενδεικτικά, το 1984, οι 4 στους 10 σοβιετικοί των πόλεων πληροφορούνταν για τον πόλεμο από δυτικό ραδιόφωνο. Ο ένας στους δύο ενήλικες σοβιετικούς άκουγε δυτικό σταθμό, με τους φανατικούς ακροατές να ανέρχονται ακόμα και στο 25%.
Έτσι, οι σοβιετικοί είχαν μια πολύπλευρη ενημέρωση. «Παρά το σχετικά υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης στους δυτικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, οι περισσότεροι σοβιετικοί ακροατές δεν αποδέχονταν πλήρως όλες τις πληροφορίες που άκουγαν. Το σοβιετικό κοινό ακολούθησε μια πιο σκόπιμη προσέγγιση, για να κατανοήσουν τις πληροφορίες, η οποία βασιζόταν στη σύγκριση μεταξύ πληροφοριών από σοβιετικά ΜΜΕ και ξένα ραδιοφωνικά προγράμματα» αναφέρεται στο Cold War Broadcasting.
Το BBC είναι το «δέντρο»
Ενώ, σήμερα, όμως τα φώτα έπεσαν ξαφανικά στο BBC, την ίδια στιγμή, στην Ευρώπη απαγορεύονται ΜΜΕ που δεν υπηρετούν την επίσημη γραμμή. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, με απόφασή της (2022/351/ΚΕΠΠΑ) η ΕΕ ανέστειλε τις δραστηριότητες μετάδοσης των RT / Russia Today (όλες οι γλωσσικές εκδοχές) και του Sputnik σε όλη την ΕΕ, σε κάθε πλατφόρμα (δορυφορική, καλωδιακή, IPTV, streaming, εφαρμογές κ.λπ.).
Στη συνέχεια, σε πακέτα κυρώσεων 2022–2025, επεκτάθηκε η απαγόρευση άλλων ρωσικών κρατικών ή κρατικά ελεγχόμενων μέσων (κρατικά κανάλια και πρακτορεία ειδήσεων) και καθιερώθηκε πλαίσιο ώστε να μπορεί να αναστέλλονται άδειες ρωσικών ΜΜΕ που ελέγχονται από το Κρεμλίνο και να απαγορεύει τη μετάδοσή τους στην ΕΕ.
H Φον ντερ Λάιεν είχε αποκαλέσει τα ΜΜΕ αυτά «φερέφωνα που ενισχύουν επιθετικά τα ψέματα και την προπαγάνδα του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν» τονίζοντας πως «δεν πρέπει να τους δίνουμε πλέον ένα βήμα για να διαδώσουν αυτά τα ψέματα».
Πράγματι στην Ουκρανία έχει γίνει παράνομη εισβολή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να ακούγεται και η άλλη πλευρά. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένα πολυπαραγοντικό τραγικό φαινόμενο που δεν νεοείται να μην ακούγεται η άλλη πλευρά. Υπενθυμίζεται ότι μετά την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν η ΕΕ δεν επέβαλε απαγόρευση αμερικανικών ΜΜΕ που μετέδιδαν όπως ήθελαν τις εξελίξεις. Εξάλλου, η ΕΕ και τα μέλη της βέβαια δεν είναι σε πόλεμο με τη Ρωσία -ενώ αγοράσουν ενέργεια παράλληλα- και είναι σε κατάσταση πολιορκίας όπου προβλέπεται «αναστολή ης ελευθερίας της έκφρασης και του απορρήτου των ανταποκρίσεων».
Έτσι, στη σημερινή Ευρώπη, πάντα αναλογικά με τις εποχές, ο πλουραλισμός στα ΜΜΕ έχει περιοριστεί συγκριτικά με την μη δημοκρατική ΕΣΣΔ της δεκαετίας του 1970 και 1980. Το BBC δεν είναι στα καλύτερά του, αλλά σίγουρα η ευρύτερη προσφορά του δεν αμφισβητείται. Μήπως, όμως, η απαγόρευση ΜΜΕ είναι πιο επιζήμια;
Πηγή: in.gr
