«Καμία», φαίνεται να είναι η απάντηση που διαμορφώνεται από Ευρωπαίους διπλωμάτες όσο και αναλυτές στο ερώτημα αν υπάρχει πιθανότητα να δούμε μια ευρωπαϊκή -καθ’ υπερβολή- «CIA». Γιατί όμως, τέτοια άρνηση;
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σχεδιάζει να συστήσει μια ευρωπαϊκή μονάδα πληροφοριών, η οποία θα συγκεντρώνει πληροφορίες από τις εθνικές υπηρεσίες ασφαλείας των κρατών μελών, σύμφωνα με την εφημερίδα Financial Times.
Ειδικότερα, η φον ντερ Λάιεν λέει πως θέλει να δημιουργήσει μια υπηρεσία πληροφοριών, αξιοποιώντας δεδομένα από τα κράτη μέλη, με στόχο να διευρύνει την επιχειρησιακή τους χρήση και να ενισχύσει την επιρροή της.
Σύμφωνα με την Κομισιόν η νέα δομή θα επιτρέψει «καλύτερη επιχειρησιακή αξιοποίηση» των υφιστάμενων δεδομένων. «Η νέα μονάδα θα «συμπληρώνει τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης και θα διαδραματίσει καίριο ρόλο στην προετοιμασία του λεγόμενου Κολεγίου Ασφαλείας» είπε την Τρίτη 11 Νοεμβρίου η εκπρόσωπος της Επιτροπής, Πάουλα Πίνιο. Το Κολέγιο Ασφαλείας απαρτίζεται από τους 26 επιτρόπους και την πρόεδρο της Επιτροπής και συνεδρίασε για πρώτη φορά τον Μάρτιο, όταν η Επιτροπή διεύρυνε την εντολή της στον τομέα της ασφάλειας.
Τι υπάρχει σήμερα
«Βρισκόμαστε σε ένα απαιτητικό γεωπολιτικό και γεωοικονομικό περιβάλλον και η Επιτροπή, γι’ αυτόν τον λόγο, εξετάζει πώς μπορεί να ενισχύσει τις δυνατότητές της στον τομέα της ασφάλειας και των πληροφοριών», δήλωσε επίσης η Πάουλα Πίνιο.
Μέχρι σήμερα τα όπλα της ΕΕ όσον αφορά τις μυστικές πληροφορίες ακούνε στο αρτικόλεξο SIAC, δηλαδή «Ενιαία Ικανότητα Ανάλυσης Πληροφοριών» (Single Intelligence Analysis Capacity).
Ο φορέας αυτός απαρτίζεται από δύο μονάδες: το IntCen (Κέντρο Ανάλυσης Πληροφοριών της ΕΕ) και το «Στρατιωτικό Επιτελείο».
Όσον αφορά το IntCen, πρόκειται για έναν κλάδο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης που στελεχώνεται από αποσπασμένους αξιωματικούς πληροφοριών των κρατών μελών και συντάσσει εμπιστευτικές αναφορές για διεθνείς εξελίξεις. Αυτές μπορεί να είναι πραξικοπήματα ή επαναστάσεις, στη βάση πληροφοριών που μοιράζονται τα κράτη μέλη, αναφέρει το EUobserver, όπως εκείνες που αφορούσαν το πραξικόπημα στην Τουρκία το 2016.
Ωστόσο, όπως εύστοχα αναφέρει και το Euobserver, οι αναφορές του IntCen έχουν καθαρά αναλυτικό χαρακτήρα και δεν αναφέρονται σε επιχειρησιακές λεπτομέρειες, πηγές ή σε πληροφορίες πραγματικού χρόνου για περιστατικά που βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, όπως τρομοκρατικές επιθέσεις. Είναι δηλαδή περισσότερο στον αναλυτικό τομέα και όχι στον εκτελεστικό, όπως έχουν όλες οι υπηρεσίες διεθνώς.
Παράλληλα με το IntCen λειτουργεί και το «Στρατιωτικό Επιτελείο» όπου αποσπασμένοι στρατιωτικοί αξιωματικοί εκπονούν αναλύσεις αποκλειστικά για στρατιωτικά ζητήματα. Σημειώνεται ότι καμία από τις δύο αυτές δομές δεν διαθέτει προσωπικό επιφορτισμένο με τη συλλογή δικών του πληροφοριών ή αντικατασκοπείας.
Τι παραπάνω θα προσέφερε μια νέα υπηρεσία;
Το σχέδιο δεν έχει παρουσιαστεί επισήμως στα 27 κράτη μέλη, αλλά θα προέβλεπε την απόσπαση προσωπικού από τις εθνικές υπηρεσίες πληροφοριών στη νέα αρχή.
Βέβαια, δεν είναι η πρώτη φορά που ακούγεται η ιδέα για μια κεντρική υπηρεσία πληροφοριών στις Βρυξέλλες. Το 2015, στο αποκορύφωμα της υπόθεσης Σνόουντεν, η πρώην Επίτροπος Βίβιαν Ρέντιγκ είχε ζητήσει μια νέα υπηρεσία για να αντισταθμίσει την NSA, ο Πρόεδρος Γιόυνγκερ είχε εκφράσει σκέψεις για μια ευρωπαϊκή υπηρεσία ασφαλείας.
Ωστόσο, ειδικοί έχουν εκφράσει επανειλημμένα την εκτίμηση ότι η δημιουργία πραγματικών υπηρεσιών πληροφοριών με εντολή συλλογής διαβαθμισμένων πληροφοριών είναι ταυτόχρονα μη ρεαλιστική και ενδεχομένως αντιπαραγωγική.
«Τα κράτη μέλη και οι επαγγελματίες του χώρου θα δίσταζαν να υποστηρίξουν τέτοιες υπηρεσίες, ενώ η κοινή γνώμη στην Ευρώπη δεν είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή απέναντι σε νέα, φιλόδοξα εγχειρήματα ενοποίησης σε αμφιλεγόμενους τομείς. Η από τα πάνω δημιουργία νέων υπηρεσιών αποτελεί, συνεπώς, κλειστό δρόμο για μια καλύτερη ευρωπαϊκή πολιτική πληροφοριών» θα έγραφε το 2015 ο Μπιορν Φέγκερστεν, ειδικός στο Σουηδικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων.
Εξάλλου, «νομίζαμε ότι είχαμε ήδη κάτι τέτοιο [υπηρεσία πληροφοριών]», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ στο Eobserver, αναφερόμενος στο IntCen, μια μονάδα ανταλλαγής πληροφοριών ενταγμένη στην υπηρεσία εξωτερικής δράσης της ΕΕ, η οποία δημιουργήθηκε αρχικά μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, σχεδόν πριν από 25 χρόνια.
Θα το κρίνουμε εμείς, όχι οι Βρυξέλλες
Ανώτεροι διπλωμάτες της ΕΕ άσκησαν κριτική στο σχέδιο, εκφράζοντας φόβους για παράλληλες δομές και συγκρούσεις εξουσίας στις Βρυξέλλες, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα. Ορισμένοι διπλωμάτες ανησυχούν ότι η κίνηση αυτή θα μπορούσε να βλάψει την επιρροή τους και την επαγγελματική τους σταδιοδρομία διευρύνοντας πρωτίστως την ισχύ της φον ντερ Λάιεν.
Ειδικοί που επικαλείται το Euronews ανέφεραν ότι αναμένουν από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να αντισταθούν στην παραχώρηση νέων αρμοδιοτήτων στον τομέα των πληροφοριών στις Βρυξέλλες.
Βέβαια, δεν αρνούνται ότι υπάρχουν ζητήματα ως προς την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων ευρωπαϊκών δομών ασφάλειας, ιδίως σε ό,τι αφορά τον υβριδικό πόλεμο της Ρωσίας. Πράγματι, ακόμα η αποτελεσματικότητα των θεσμών που δημιούργησε η ΕΕ, όπως SIAC και HFC, σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα Αρτούρ Γκρούστσακ δεν κρίνεται από το οργανόγραμμα αλλά από την προθυμία των κρατών-μελών να «ταΐσουν» αυτές τις δομές με πραγματικές πληροφορίες. Ακόμα και πριν πολλά χρόνια ήταν αυτές οι δομές ήταν στα σπάργανά της, ειδικοί ήταν πεπεισμένοι ότι ένας κεντρικό φορέας δεν θα ήταν αποτελεσματικός. «Το μοντέλο μιας “κάθετης” κεντρικής δομής (ενός ευρωπαϊκού “κεφαλιού”) μάλλον δεν δουλεύει, εκτός αν αυτό το “κεφάλι” έχει και εκτελεστικές αρμοδιότητες – κάτι που η ΕΕ δεν έχει στον τομέα αυτό» Αυτό έλεγε το 2004 και δεν έχουν αλλάξει και πολλά σήμερα.
«Για τα κράτη μέλη έχει σημασία να μην προτείνονται δομές που διπλασιάζουν τις ήδη υπάρχουσες», ανέφερε ένας από τους διπλωμάτες της ΕΕ στο Euobserver. Και στο κάτω κάτω όπως προσέθετε ένας άλλως αξιωματούχος της ΕΕ: «Υπάρχει άφθονο περιθώριο βελτίωσης στη SIAC, αλλά αυτό βρίσκεται στα χέρια των πρωτευουσών, όχι των Βρυξελλών».
Εξάλλου μια τέτοια υπερ-υπηρεσία, σύμφωνα με διπλωμάτες, ενώ θα συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, θα μπορούσε να μειώσει την επιρροή της επικεφαλής της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής, Κάγια Κάλας, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη θέση της φον ντερ Λάιεν. Αξιωματούχος της ΕΕ ανέφερε στο Euobserver ότι «τα κράτη μέλη δεν πρόκειται ποτέ να αφήσουν την Επιτροπή να χειριστεί πραγματικές πληροφορίες», λόγω εθνικών ανταγωνισμών αρμοδιοτήτων και έλλειψης εμπιστοσύνης ότι οι θεσμοί της ΕΕ μπορούν να προστατεύσουν άκρως απόρρητα μυστικά.
*Κεντρική Φωτογραφία – Πηγή: Freepik
Πηγή: in.gr
