Ένα νέο ψυχροπολεμικό τοπίο διαμορφώνεται, αυτή τη φορά όχι με επίκεντρο την ιδεολογικοπολιτική κοσμοθεωρία Δύσης-Ανατολής και την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Αυτή τη φορά το κλίμα γίνεται… ψυχροπολεμικό για την πρωτοκαθεδρία στην Τεχνητή Νοημοσύνη, με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα να πρωταγωνιστούν σε μία ανταγωνιστική κούρσα που υπόσχεται να επαναπροσδιορίσει τα παγκόσμια δεδομένα σε βιομηχανία, οικονομία, κοινωνία και γεωπολιτική ισχύ.
Εξαιρετικά γλαφυρή είναι η εικόνα που μας μεταφέρει άρθρο της Wall Street Journal σχετικά με το κλίμα που επικρατούσε στο Πεκίνο στις αρχές του περασμένου έτους. Ήταν η περίοδος κατά την οποία οι κινεζικές εταιρείες υστερούσαν δραματικά στον τομέα της γενετικής Τεχνητής Νοημοσύνης ενώ πολλές από αυτές βασίζονταν στα γλωσσικά μοντέλα Llama ανοιχτού κώδικα της Meta Platforms, τα οποία μπορούν να μεταφορτωθούν δωρεάν.
Την κατάσταση έκανε ακόμη πιο δραματική, για τους Κινέζους, το γεγονός ότι οι οι αμερικανικοί περιορισμοί στις εξαγωγές κορυφαίων τσιπ τεχνητής νοημοσύνης απειλούσαν να εμποδίσουν την μελλοντική ανάπτυξη της ασιατικής χώρας στο επίπεδο της AI. Την άνοιξη του 2024 η πίεση πολιτικών παραγόντων του Πεκίνου προς τα στελέχη των κινεζική τεχνολογικών εταιρειών γινόταν αφόρητη. Όπως αποκαλύπτει στη Wall Street Journal στέλεχος κινεζικής εταιρείας, μέσα σε ένα μήνα δέχτηκε κλήσεις από 10 διαφορετικές κυβερνητικές υπηρεσίες που πίεζαν για την ανάληψη δράσης σχετικά με την ανάπτυξη εγχώριων μοντέλων AI.
Πέρα από την πίεση προς τις κινεζικές εταιρείες, το Πεκίνο προχώρησε σε πρόσθετες ενέργειες: χαλάρωσε τους κανονισμούς, διέθεσε χρηματοδότηση και έσπευσε να εγκαταστήσει πρόσθετη υπολογιστική ισχύ. Εννέα μήνες μετά είχαν αποτελέσματα, η κινεζική startup DeepSeek προκάλεσε τη Σίλικον Βάλεϊ με ένα αποκλειστικά δικό της μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης. Τότε η κινεζική κυβέρνηση άρχισε να ελπίζει: «Η Κίνα έχει επιτέλους ένα μοντέλο για το οποίο μπορεί να είναι περήφανη», δήλωσε ο πρωθυπουργός Li Qiang σε αξιωματούχους, σύμφωνα με τις πηγές της Wall Street Journal.
Αυτή η ελπίδα έφερε αισιοδοξία η οποία με τη σειρά της έδωσε ώθηση στην τεχνολογική βιομηχανία της Κίνας, απελευθέρωσε ακόμη μεγαλύτερη κυβερνητική υποστήριξη και ώθησε τον αμερικανικό ανταγωνισμό σε υπερβολική ταχύτητα. Μοιραία, αυτός κλιμακούμενος αγώνας επικράτησης στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης φέρνει στο νου συγκρίσει με τον Ψυχρό Πόλεμο και τις μεγάλες επιστημονικές και τεχνολογικές συγκρούσεις που τον χαρακτήρισαν.
Σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει και τεχνολογικά εξελίσσεται, η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει αναδειχθεί ως το νέο πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των δύο παγκόσμιων υπερδυνάμεων, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Πρόκειται για έναν αγώνα που δεν περιορίζεται μόνο στην τεχνολογία, αλλά απλώνεται στην οικονομική, πολιτική και γεωστρατηγική σφαίρα, εντείνοντας τις εντάσεις και προσδιορίζοντας το μέλλον της παγκόσμιας τάξης.
Ο αγώνας αυτός συμβάλλει ήδη στην παγκόσμια αύξηση των δαπανών για την τεχνολογία, η οποία έχει τονώσει τις χρηματιστηριακές αγορές των ΗΠΑ και της Κίνας και έχει ανοίξει νέες πηγές οικονομικής ανάπτυξης, ακόμη και αν τροφοδοτεί τους φόβους για μια παγκόσμια χρηματιστηριακή φούσκα. Αυτή τη φορά της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Η αμερικανική ηγεμονία και η κινεζική αντεπίθεση
Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν σαφές προβάδισμα στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, με κορυφαίες εταιρείες όπως η OpenAI και η Google να πρωταγωνιστούν στην παραγωγή ισχυρών μοντέλων AI. Το ισχυρό χρηματοδοτικό περιβάλλον, με ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 104 δισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 2025, προσδίδει στις αμερικανικές εταιρείες ένα σημαντικό πλεονέκτημα στην έρευνα και την καινοτομία. Η τεχνολογική πρόοδος συνοδεύεται από εκτεταμένη υποστήριξη του κράτους, μέσω εθνικών στρατηγικών πλάνων που εστιάζουν στην προώθηση της AI ως βασικού μοχλού εθνικής ασφάλειας και οικονομικής διείσδυσης.
Παρά τα εμπόδια, κυρίως λόγω των αμερικανικών κυρώσεων που περιορίζουν την πρόσβαση της Κίνας σε εξελιγμένα τσιπ, το Πεκίνο έχει κινητοποιήσει μαζικούς πόρους και έχει επιταχύνει τις προσπάθειές του για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Η κινεζική στρατηγική βασίζεται σε ένα μοντέλο κρατικού καπιταλισμού, με επίκεντρο τη μαζική εκπαίδευση μηχανικών, τις κρατικές επιδοτήσεις, τη δημιουργία κοινόχρηστων υπολογιστικών υποδομών και την υποστήριξη νεοφυών εταιρειών όπως η DeepSeek, που κατάφερε να αναπτύξει ανταγωνιστικά μοντέλα AI. Επενδύσεις δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων από εταιρείες όπως η Alibaba επιβεβαιώνουν τον αποφασιστικό ρόλο του κράτους στην προσπάθεια ανάδειξης της Κίνας ως ηγέτη στον τομέα μέχρι το 2030.
Οι ειδικοί στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης λένε ότι είναι πολύ νωρίς για να πούμε ποιος θα έχει τελικά το πάνω χέρι στον τομέα. Και ο αγώνας, προσθέτουν, δεν θα κριθεί απαραίτητα από το ποιος θα ξοδέψει περισσότερα χρήματα. Άλλωστε η Κίνα έχει ιστορικό να αφήνει τις ΗΠΑ να πρωτοστατούν στις τεχνολογίες αιχμής, για να τις προφτάσει αργότερα, καθώς η τεχνογνωσία διαδίδεται.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι Αμερικανοί ήταν σαφείς ηγέτες από νωρίς, αλλά τελικά είδαν το TikTok, που δημιουργήθηκε από Κινέζους μηχανικούς, να κυριαρχεί και να επαναπροσδιορίζει τον κλάδο. Το σχέδιο δράσης της χώρας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης δείχνει πώς κινητοποιείται σε όλα τα μέτωπα για να κάνει ξανά το ίδιο.
Τεχνητή Νοημοσύνη: Τεχνολογία και γεωπολιτική
Ωστόσο, ο ανταγωνισμός στην Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι απλά ένας τεχνολογικός αγώνας, αλλά μια μάχη επιρροής που εγείρει έντονα γεωπολιτικά ζητήματα. Οι ΗΠΑ φοβούνται ότι η «αυταρχική» κινεζική AI, που μπορεί να αξιοποιείται για την επιτήρηση και την κοινωνική παρακολούθηση, θα υπονομεύσει την τεχνολογική τους υπεροχή και θα προωθήσει μια νέα μορφή παγκόσμιας επιρροής.
Από την άλλη, το Πεκίνο βλέπει την AI ως εργαλείο για να διασφαλίσει την παγκόσμια αναγνώριση και τη διατήρηση της κυβερνητικής εξουσίας του, με έμφαση στην εφαρμογή της σε βιομηχανία, ασφάλεια και δημόσιο έλεγχο.
Εφαρμογές και καινοτομίες
Η παραγωγή καινοτόμων εφαρμογών AI καλύπτει ευρύ πεδίο δράσης. Οι ΗΠΑ ξεχωρίζουν για την ποιότητα και την πολυπλοκότητα των συστημάτων τους, ενώ η Κίνα επικεντρώνεται στην αποδοτικότητα και τη μαζική υιοθέτηση φθηνών αλλά αποτελεσματικών λύσεων. Στον τομέα της ρομποτικής π.χ., η Κίνα έχει κυριαρχήσει στην παραγωγή και εγκατάσταση βιομηχανικών ρομπότ, ελέγχοντας πλέον πάνω από το 50% της παγκόσμιας αγοράς, ενώ οι ΗΠΑ διατηρούν το πλεονέκτημα στην καινοτομία και την προηγμένη τεχνολογία. Επιπλέον, η χρήση AI σε τομείς όπως η υγεία, οι μεταφορές και η διαχείριση αποθηκών αλλάζει δραστικά τις βιομηχανικές διαδικασίες και την καθημερινή ζωή σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σύμφωνα με την Chatbot Arena, πλατφόρμα κατάταξης που βασίζεται σε crowdsourcing, τα κινεζικά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης κατατάσσονται σήμερα στην κορυφή ή κοντά στην κορυφή σε κάθε εργασία, από τον προγραμματισμό έως τη δημιουργία βίντεο, με εξαίρεση την αναζήτηση. Εν τω μεταξύ, ο κατασκευαστικός τομέας της Κίνας ξεπερνά με μεγάλη διαφορά τις ΗΠΑ στην εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης στον φυσικό κόσμο μέσω ρομποταξί, αυτόνομων drones και ανθρωποειδών ρομπότ.
Οι συμμετέχοντες στην Τεχνητή Νοημοσύνη πιστεύουν ότι η Κίνα μπορεί να χρειαστεί έως και μια δεκαετία για να κατασκευάσει μικροτσίπ που να ανταγωνίζονται τα καλύτερα προϊόντα της Αμερικής, κυρίως λόγω των περιορισμών που επιβάλλει η Αμερική στην πρόσβασή της σε προηγμένη τεχνολογία κατασκευής τσιπ. Η έλλειψη υπολογιστικής ισχύος υψηλών προδιαγραφών έχει καθυστερήσει την ανάπτυξη των μοντέλων επόμενης γενιάς από κινεζικές εταιρείες όπως η DeepSeek.
Το Πεκίνο έχει εντείνει τις προσπάθειές του να κινητοποιήσει τους τεχνολογικούς του… πρωταθλητές για να αναπτύξουν τη δική τους αλυσίδα εφοδιασμού ημιαγωγών, πιέζοντας εταιρείες όπως η ByteDance να αναστείλουν τις αγορές από την Nvidia και να συνεργαστούν με κινεζικές εταιρείες κατασκευής τσιπ για την ανάπτυξη Τεχνητής Νοημοσύνης.
Τεχνητή Νοημοσύνη: Προκλήσεις ασφάλειας και ηθικής
Η ταχεία εξέλιξη της AI υπαγορεύει αυξημένη ανησυχία για θέματα ασφάλειας, δεοντολογίας και ελέγχου. Το ενδεχόμενο διάδοσης παραπληροφόρησης, η δημιουργία και χρήση deepfakes, αλλά και οι κίνδυνοι ανάπτυξης κάποιας μορφής υπερνοημοσύνης που ξεφεύγει από τον ανθρώπινο έλεγχο δημιουργούν έντονο διάλογο για την ανάγκη θέσπισης διεθνών κανόνων και ρυθμίσεων.
Ωστόσο, το κλίμα έντονης δυσπιστίας μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας δυσχεραίνει τη συνεργασία, καθιστώντας την επίλυση αυτών των ζητημάτων πολύπλοκη.
Οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος
Η «κούρσα» στην Τεχνητή Νοημοσύνη έχει προκαλέσει επίσης σημαντικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, όπου η αυτοματοποίηση απειλεί εκατομμύρια θέσεις εργασίας τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Κίνα. Η μείωση του κόστους παραγωγής και η ενίσχυση της αποδοτικότητας συνδέονται στενά με κοινωνικές προκλήσεις που αφορούν την εκπαίδευση, την απασχόληση και την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Οι κυβερνήσεις της Δύσης και της Ανατολής καλούνται να ανταποκριθούν σε αυτά τα ζητήματα, προκειμένου να διαχειριστούν τις κοινωνικές αναταράξεις που συνεπάγεται η τεχνολογική επανάσταση.
Ο ανταγωνισμός για την πρωτοκαθεδρία στην Τεχνητή Νοημοσύνη μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας συνιστά μια από τις πιο σημαντικές τεχνολογικές και γεωπολιτικές προκλήσεις της εποχής μας. Παρά τις μέχρι στιγμής διαφορές στην προσέγγιση και στους πόρους, η κούρσα αυτή έχει ήδη αλλάξει τον τρόπο που παράγεται και εφαρμόζεται η τεχνολογία, επηρεάζοντας θεμελιώδεις τομείς της ανθρώπινης ζωής. Η τελική έκβαση δεν είναι βέβαια δεδομένη, αλλά οι επιπτώσεις θα είναι καθοριστικές για το μέλλον της παγκόσμιας τάξης και της τεχνολογίας γενικότερα.
Πηγή: ot.gr
