Το χρονικό μιας συκοφαντίας

Τον Μάρτιο του 2021 η Γαλλίδα ακροδεξιά μπλόγκερ Natacha Rey άρχισε να υπαινίσσεται στο Facebook ότι η σύζυγος του Εμανουέλ Μακρόν, Μπριζίτ Τρονιέ, «γεννήθηκε άνδρας» και ότι, στην πραγματικότητα, «είναι ο αδελφός της», ο Ζαν-Μισέλ. Το αφήγημα επανέλαβαν η YouTuber-μέντιουμ Amandine Roy και το newsletter Faits & Documents: ξεκινώντας από ένα κακόγουστο αστείο, κύκλοι της συνωμοσιολογικής ακροδεξιάς οργάνωσαν εκστρατεία παρενόχλησης της προεδρίας. Τον Δεκέμβριο του 2021, ένα τετράωρο live της Rey και της Roy στο YouTube έκανε viral τη θεωρία. Και παρότι τον Φεβρουάριο 2023 η Rey και η Roy δικάστηκαν για δυσφήμιση, ώσπου να εκδικαστεί δευτεροβάθμια η υπόθεση, το αφήγημα συνέχισε να κυκλοφορεί.

Τον Σεπτέμβριο του 2024 το δικαστήριο υποχρέωσε τις δύο κατηγορούμενες να καταβάλουν 500 ευρώ –με αναστολή!– στην Μπριζίτ Μακρόν και στον αδελφό της: αυτή τη δήθεν καταδικαστική απόφαση ανέτρεψε το Εφετείο, κρίνοντας, σκανδαλωδώς, ότι δεν στοιχειοθετείται δυσφήμιση. Τότε, η πλευρά Μακρόν προσέφυγε στον Άρειο Πάγο, ενώ η υπόθεση πήρε τεράστιες διαστάσεις στις ΗΠΑ με την ακροδεξιά influencer Candace Owens να λανσάρει σειρά fake news με τίτλο «Becoming Brigitte»: το πώς η σύζυγος του Γάλλου προέδρου έγινε από Ζαν-Μισέλ, Μπριζίτ. Είναι χαρακτηριστική η λέξη «Becoming», τίτλος βιβλίου της Μισέλ Ομπάμα: παλιότερα διάφορες ακροδεξιές πλατφόρμες επέμεναν ότι η Μισέλ Ομπάμα είναι άνδρας. Για την τρελή ακροδεξιά όποια γυναίκα αποκτά δύναμη έχει υποστεί φυλομετάβαση.

Στις 23 Ιουλίου 2025 το ζεύγος Μακρόν κατέθεσε αγωγή για δυσφήμιση στο Ντέλαγουερ κατηγορώντας την Owens για επίθεση κατά προσώπου με διάδοση ψευδών ειδήσεων οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα κυβερνοεπίθεση. Πράγματι, τον περασμένο μήνα δικάστηκαν στο Παρίσι δέκα άτομα για σεξιστικό κυβερνοεκφοβισμό –όχι για δυσφήμιση– εις βάρος της κ. Μακρόν: τα «παιδιά» χάκαραν την ψηφιακή φορολογική της σελίδα αλλάζοντας το όνομά της σε «Μπριζίτ Μακρόν πρώην Ζαν-Μισέλ Τρονιέ». Αλλά το δικαστήριο θεώρησε την πράξη «νεανική φάρσα»: δεν φάνηκε να κατανοεί ότι πρόκειται για μεθοδική, πολυετή, τρανσφοβική παραπληροφόρηση που ανακυκλώθηκε από «ερευνητικά» μικρομέσα και κλιμακώθηκε διεθνώς μέσω Αμερικανών ακροδεξιών influencers.

Όσο για τα αμερικανικά ΜΜΕ, επιμένουν στο δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου σαν να μην υπάρχει νομολογία περί δυσφήμισης, συκοφαντίας και σποράς ψευδών ειδήσεων. Στις ΗΠΑ αν είσαι φιλοπαλαιστίνιος ή εχθρός του Τσάρλι Κερκ, αίρεται αυτομάτως το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου· αν λες μπούρδες που βλάπτουν κεντρώους ή αριστερούς πολιτικούς, ζήτω η Πρώτη Τροπολογία! Υπενθυμίζω ότι ο Μπαράκ Ομπάμα αναγκάστηκε να επιδείξει δημοσίως το πιστοποιητικό γεννήσεώς του για να δώσει τέλος στους ισχυρισμούς ότι «δεν γεννήθηκε στις ΗΠΑ», πράγμα που θα του αφαιρούσε το δικαίωμα στην προεδρία. Εκείνη τη φήμη είχε στηρίξει ενεργά ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ: μια ακόμη χυδαία χειρονομία. Λίγο νωρίτερα, το 2004, παρόμοια ακροδεξιά δίκτυα είχαν αμφισβητήσει τη στρατιωτική υπηρεσία του Τζον Κέρι στο Βιετνάμ: αν και η αμφισβήτηση στηριζόταν σε ψέματα, του στοίχισε την πολιτική του καριέρα.

Το οικοσύστημα της δυσφήμισης που παρατηρούμε και στην υπόθεση Μακρόν ξεκινά από κουτσομπολιά σε blogs και YouTube livestreams με δήθεν «αποκαλύψεις» και νομιμοποιείται μέσω εντύπων που αντιπολιτεύονται το συγκεκριμένο άτομο. Τα έντυπα, ως πιο έγκυρα, συσκευάζουν το παραμύθι με δήθεν σοβαρή γλώσσα και «στοιχεία», ενώ στη συνέχεια η μετάδοση διεθνοποιείται μέσω δικτύων ομοϊδεατών (η γαλλική ακροδεξιά συνδέεται, με τη σφαίρα MAGA). Συχνά όλα τούτα συνοδεύονται από κυβερνοεκφοβισμό και στοχοποίηση των οικογενειών των ατόμων που συκοφαντούνται. Οι δικαστικές αντιδράσεις είναι χλιαρές: η δυσφήμιση και η παρενόχληση καθίστανται κολάσιμες μόνο αν το θύμα αποδείξει βλάβη στην υγεία ή/και στην οικονομική του κατάσταση. Συνήθως, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, δεν τίθεται ζήτημα ηθικής βλάβης.

Το πρόβλημα, εκτός από την αδιαφορία της δικαιοσύνης, είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι τέτοια επεισόδια δεν τους αφορούν· ότι περιορίζονται στις διασημότητες. Ωστόσο, ολόκληρος ο κόσμος των social media στηρίζεται σε μια διαλεκτική αποδοχής-απόρριψης-εκφοβισμού: η λάσπη προκαλεί καταστροφή της ζωής πολύ συχνότερα από όσο νομίζουμε· τα περισσότερα θύματα διασυρμού και ψυχολογικής βίας είναι ανώνυμα. Εξάλλου, τα fake news σπιλώνουν την υπόληψη πολιτικών προσώπων τα οποία ακόμα κι αν δικαιώνονται στο τέλος, παραμένουν ύποπτα· οι λαοί πιστεύουν ότι δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά.

Την ανεξέλεγκτη λειτουργία των κοινωνικών δικτύων ενισχύουν τα συμβατικά ΜΜΕ αναπαράγοντας την παραπληροφόρηση: για παράδειγμα, στη δεκαετία του 2000, ασυνείδητοι δημοσιογράφοι είχαν συνδέσει το όνομα του πρώην δημάρχου της Τουλούζ με τον κατά συρροή δολοφόνο Patrice Alègre· την ίδια εποχή, στο χωριό Ουτρό στη βόρεια Γαλλία είχαν ενοχοποιηθεί, χωρίς τεκμήρια, δεκάδες άτομα ως κακοποιητές παιδιών –αν και πολλοί αθωώθηκαν αργότερα, η ζωή τους εκτροχιάστηκε.

Οι ανόητοι woke δεν συλλαμβάνουν ότι η φημολογία γύρω από την Μπριζίτ Μακρόν, η οποία καλείται σήμερα να αποδείξει το ίδιο της το φύλο, είναι κακόβουλη και παράνομη. Κι αν είναι άνδρας ποιο είναι το πρόβλημα;! Απαντώ όσο πιο απλά μπορώ: πρώτον, κανείς δεν έχει δικαίωμα να στρεβλώνει την ταυτότητα, φυλετική ή άλλη, των συνανθρώπων του· η πράξη συνιστά εισβολή στον ιδιωτικό χώρο και επισύρει στρέβλωση ενός ολόκληρου πλέγματος σχέσεων και ταυτοτήτων. Δεύτερον, το σύστημα της fringe politics εκμεταλλεύεται την αυτοματοποιημένη και ασύμμετρη μεταδοσιμότητα των fake news με bots, YouTubers/Telegram/βιντεοπλατφόρμες, τη δυσπιστία έναντι του Τύπου και την εξάρτηση από τα social media (οι άνθρωποι και τα παιχνίδια τους), πλήττοντας όχι μόνο την ατομική ζωή αλλά και την πολιτική διεθνώς.

Όπως είναι γνωστό, η Ρωσία διαμορφώνει γνώμες με ένα θηριώδες σύμπλεγμα bots και τρολ, χωρίς καμιά λογοδοσία. Το ίδιο κάνουν δίαυλοι της ακροδεξιάς και της ακροαριστεράς στοχοποιώντας άτομα και θεσμούς με υπονοούμενα και ύπουλες «ανακρίβειες», προκειμένου να παρακαμφθεί οποιαδήποτε νομική ευθύνη. Αν και fake news υπήρχαν πάντοτε, η ενθουσιώδης εμπλοκή σε αδιαφανή ηλεκτρονικά δίκτυα νηπιοποιεί τους πολίτες και διαβρώνει το πολίτευμα – κι όμως κανείς δεν φαίνεται να ανησυχεί.

Πηγή: tanea.gr