Ήταν η μέρα που η Ιστορία έσπασε στα δύο: 9 Νοεμβρίου 1993 ήταν όταν η Γέφυρα του Μόσταρ (Stari Most) —το περήφανο έργο που για αιώνες συνέδεε τις δύο όχθες του ποταμού Νερέτβα— κατέρρευσε κάτω από τις βόμβες του πολέμου. Ένα σύμβολο που για σχεδόν πέντε αιώνες ένωνε ανθρώπους διαφορετικών θρησκειών και πολιτισμών, καταστράφηκε μέσα σε λίγα λεπτά, καθώς οι κροατικές δυνάμεις επιτέθηκαν στην πόλη κατά τη διάρκεια του Κροατο-Βοσνιακού πολέμου (1992–1994).
Η Στάρι Μοστ, έργο του Οθωμανού αρχιτέκτονα Μιμάρ Χαϊρουντίν, εγκαινιάστηκε το 1566 επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς. Ήταν μια γέφυρα που συμβόλιζε όχι απλώς τη γεωγραφική ένωση, αλλά τη συνύπαρξη των λαών στα Βαλκάνια — Μουσουλμάνων, Κροατών και Σέρβων που ζούσαν για αιώνες πλάι-πλάι στη Μόσταρ. Ο θρύλος λέει πως όταν ολοκληρώθηκε, ο αρχιτέκτονας περίμενε επί μέρες να σιγουρευτεί ότι η γέφυρα θα σταθεί· όταν την είδε όρθια, έσκυψε και φίλησε την πέτρα της. Κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας, η πόλη έγινε πεδίο μαχών. Η Στάρι Μοστ, στόχος στρατηγικός αλλά και συμβολικός, βομβαρδίστηκε αλύπητα. Στις 10:16 το πρωί της 9ης Νοεμβρίου, η γέφυρα υποχώρησε, καταρρέοντας μέσα στα νερά της Νερέτβα. Το γεγονός καταγράφηκε σε βίντεο από διεθνή μέσα ενημέρωσης — μια εικόνα που έγινε σύμβολο της καταστροφής του πολιτισμού μέσα στον πόλεμο.
Η απώλεια της γέφυρας ήταν κάτι παραπάνω από μια αρχιτεκτονική απώλεια· ήταν ένα πλήγμα στη μνήμη, στην ταυτότητα και στην κοινή ευρωπαϊκή κληρονομιά. Η UNESCO την χαρακτήρισε αργότερα «σημείο πολιτιστικής τραγωδίας» και λίγα χρόνια μετά ξεκίνησε η πλήρης αναστήλωσή της, με διεθνή χρηματοδότηση και τη συμμετοχή της Ελλάδας. Το 2004 η γέφυρα ξαναγεννήθηκε, ξαναχτίστηκε με τα ίδια υλικά, τις ίδιες τεχνικές, πάνω στα ίδια θεμέλια — ένα σύμβολο συμφιλίωσης σε μια περιοχή που είχε ματώσει βαθιά. Η Μόσταρ δεν είναι, ωστόσο, μόνο το όνομα μιας πληγής, αλλά και μιας γενέτειρας. Από εκεί, το 1948, ξεκίνησε τη ζωή του ο Ντούσαν Μπάγεβιτς, ο μεγάλος ποδοσφαιριστής και προπονητής που έμελλε να συνδέσει το όνομά του με την Ελλάδα και όλους τους μεγάλους μας ποδοσφαιρικούς συλλόγους.
Παιδί μιας πόλης που γνώρισε τη συνύπαρξη και τον διχασμό, ο Μπάγεβιτς κουβαλά στο πρόσωπό του την ιστορία του ίδιου του Μόσταρ: μια ιστορία αντιθέσεων, αλλά και αντοχής. Σήμερα, η αναστηλωμένη Στάρι Μοστ στέκει ξανά, γεφυρώνοντας όχι μόνο τις δύο όχθες του ποταμού, αλλά και το παρελθόν με το μέλλον. Οι κάτοικοι της Μόσταρ τη βλέπουν ως σύμβολο ελπίδας — ότι ακόμα κι όταν η Ιστορία σπάει, ο άνθρωπος μπορεί να την ξαναχτίσει πέτρα την πέτρα. Η 9η Νοεμβρίου 1993 δεν είναι απλώς ημερομηνία. Είναι υπενθύμιση ότι ο πολιτισμός, όπως και οι γέφυρες, χρειάζεται θεμέλια γερά — και πίστη πως κάθε κατάρρευση μπορεί να γίνει ξανά αρχή.
Πηγή: tanea.gr
