Τι είναι ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV); Και γιατί όσοι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες δεν πρέπει να αμελούν να προστατεύονται από αυτόν; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα κρίσιμα ερωτήματα στα οποία δίνουν σαφή απάντηση τα συμπεράσματα νέας μελέτης, με τους ειδικούς εντός και εκτός της χώρας να σημειώνουν πως οι λοιμώξεις που προκαλεί ο συγκεκριμένος ιός κατά τους χειμερινούς μήνες έχουν σημαντική επίπτωση στα συστήματα υγείας, συνεπώς η πρόληψη αποτελεί αποφασιστικό βήμα.
Στο πλαίσιο αυτό ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δημήτρης Παρασκευής αναλύει στο κείμενο που ακολουθεί και έχει επιμεληθεί ο ίδιος όλα τα νεότερα δεδομένα σχετικά με το εμβόλιο κατά του RSV αλλά και τα οφέλη που προκύπτουν, αντλώντας στοιχεία από τη μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό «JAMA». Οπως υπογραμμίζει, δε, πρόκειται για την πρώτη τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή που διερεύνησε την αποτελεσματικότητα εμβολίου έναντι του RSV για καρδιαγγειακά νοσήματα, τροφοδοτώντας την επιστημονική κοινότητα με χρήσιμες πληροφορίες.
Αναλυτικότερα, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος στους ηλικιωμένους, και ιδιαίτερα σε άτομα με υποκείμενα νοσήματα. Αν και πιο συχνές επιπλοκές της λοίμωξης από RSV αφορούν πνευμονολογικά νοσήματα, πρόσφατα ευρήματα υποδεικνύουν ότι ο RSV σχετίζεται, επίσης, με αυξημένη καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα. Μεταξύ των ενηλίκων που νοσηλεύονται λόγω RSV, καρδιαγγειακές επιπλοκές – όπως οξεία καρδιακή ανεπάρκεια, οξέα στεφανιαία σύνδρομα και αρρυθμίες – εμφανίζονται σε ποσοστό έως και 22%, γεγονός που υποδηλώνει ότι η λοίμωξη από RSV μπορεί να ευθύνεται για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επιπλέον, τα διαθέσιμα δεδομένα υποδεικνύουν ότι άτομα με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο διατρέχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο νοσηλείας έπειτα από λοίμωξη με RSV. Το εύρημα αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τα άτομα προχωρημένης ηλικίας που αποτελούν πληθυσμό με αυξημένη συχνότητα χρόνιων καρδιαγγειακών νοσημάτων και παραγόντων κινδύνου, και συνεπώς υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων. Δεδομένου, συνεπώς, του υψηλού κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο ύστερα από λοίμωξη με RSV σε άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, είχε ιδιαίτερη σημασία να αξιολογηθεί η προληπτική δράση του εμβολίου για αυτά τα νοσήματα. Σε πρόσφατη κλινική δοκιμή φάσης 3 βρέθηκε ότι το διδύναμο εμβόλιο RSV (RSVpreF), σχεδιασμένο ειδικά για άτομα μεγάλης ηλικίας, έχει υψηλή αποτελεσματικότητα έναντι της λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος που σχετίζεται με τον RSV. Ωστόσο, στην αρχική μελέτη δεν αξιολογήθηκε η αποτελεσματικότητα του εμβολίου RSVpreF για καρδιαγγειακή νόσο.
Για τον σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκε δευτερεύουσα ανάλυση που αφορούσε τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου. Η μελέτη διερεύνησε την αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου εμβολίου σε σύγκριση με την απουσία εμβολιασμού ως προς τα κλινικά αποτελέσματα σε ενήλικους 60 ετών και άνω.
Η δοκιμή
Η νέα μελέτη, γνωστή ως DAN-RSV trial, περιέλαβε περισσότερους από 131.000 συμμετέχοντες ηλικίας 60 ετών και άνω, γεγονός που την καθιστά τη μεγαλύτερη τυχαιοποιημένη δοκιμή για το εμβόλιο RSV μέχρι σήμερα. Οι εθελοντές συμμετείχαν σε δύο ομάδες: μία που έλαβε το εμβόλιο RSVpreF και μία ομάδα ελέγχου που δεν εμβολιάστηκε.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα 2024-2025, οι ερευνητές κατέγραψαν τα ποσοστά νοσηλειών για αναπνευστικά και καρδιαγγειακά προβλήματα.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η συνολική συχνότητα καρδιοαναπνευστικών νοσηλειών ήταν σημαντικά χαμηλότερη στην ομάδα που εμβολιάστηκε, και συγκεκριμένα αναφέρθηκαν 26,3 περιστατικά ανά 1.000 ανθρωποέτη (δηλαδή, 1.000 άτομα σε διάστημα παρακολούθησης ενός έτους) στην ομάδα του εμβολίου έναντι 29,2 ανά 1.000 ανθρωποέτη στην ομάδα ελέγχου – που μεταφράζεται σε αποτελεσματικότητα του εμβολίου 9,9%. Η διαφορά αυτή σε πληθυσμιακό επίπεδο αντιστοιχεί σε χιλιάδες λιγότερες νοσηλείες ετησίως.
Η μείωση του ποσοστού νοσηλειών ήταν μεγαλύτερη για τα καρδιοαναπνευστικά νοσήματα σε σχέση με τις νοσηλείες μόνο για νοσήματα του αναπνευστικού, γεγονός που υποδεικνύει ότι ορισμένες από τις νοσηλείες που αποφεύχθηκαν αφορούσαν καρδιαγγειακά νοσήματα. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου έναντι αμιγώς καρδιαγγειακών νοσημάτων δεν ήταν στατιστικά σημαντική.
Η παρατηρούμενη μείωση στις νοσηλείες από καρδιοαναπνευστικά νοσήματα ήταν παρόμοια μεταξύ των κυριότερων υποομάδων καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Αν και η εκτιμώμενη σχετική επίδραση του εμβολίου RSVpreF στις καρδιοαναπνευστικές νοσηλείες στη μελέτη DAN-RSV ήταν μέτρια, η απόλυτη μείωση κατά 2,9 περιστατικά ανά 1.000 ανθρωποέτη σε πληθυσμιακό επίπεδο είναι πολύ μεγάλη. Συγκεκριμένα, δεδομένης της υψηλής αρχικής επίπτωσης των νοσηλειών λόγω καρδιοαναπνευστικών νοσημάτων, ακόμη και μια σχετική μείωση κατά 10% θα μπορούσε να μεταφραστεί σε περίπου 575.000 λιγότερες νοσηλείες ετησίως μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου καταγράφονται περίπου 3,75 εκατομμύρια καρδιαγγειακές και 2 εκατομμύρια αναπνευστικές νοσηλείες κάθε χρόνο.
Αποσυμπίεση
Αυτά τα δεδομένα μεταφράζονται σε σημαντικά μικρότερη πίεση στα νοσοκομεία, εξοικονόμηση πόρων και επίσης πρόληψη σοβαρών επιπλοκών σε ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Αξίζει να αναφέρουμε ότι όλες οι υπηρεσίες υγείας δοκιμάζονται σημαντικά σε περιόδους που οι εποχικές ιώσεις παρουσιάζουν έξαρση και, συνεπώς, μια τέτοια μείωση αποτελεί σημαντικό όφελος για τη δημόσια υγεία. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων στη μελέτη ήταν άνω των 70 ετών, με πολλούς εξ αυτών με προϋπάρχουσα καρδιοπάθεια ή άλλα συνοδά νοσήματα. Το εμβόλιο βρέθηκε να είναι εξίσου αποτελεσματικό ανεξάρτητα από το αν προϋπήρχε καρδιαγγειακή νόσος ή όχι, γεγονός που ενισχύει τη σημασία του για τον γενικό πληθυσμό με μεγάλη ηλικία. Για τις χώρες με αυξημένα ποσοστά ευάλωτων πληθυσμών, όπως η Ελλάδα και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η εφαρμογή ενός τέτοιου εμβολίου θα μπορούσε να είναι μια αποτελεσματική στρατηγική πρόληψης όχι μόνο αναπνευστικών αλλά και καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Ποιοι ωφελούνται
Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ), συνιστάται ο εμβολιασμός με οποιοδήποτε από τα διαθέσιμα δύο εμβόλια (RSVPreF3, RSVpreF) σε όσους ανήκουν στις εξής ομάδες:
- Ασθενείς με ΧΑΠ, με ιδιαίτερη έμφαση σε ασθενείς με ΧΑΠ και καρδιαγγειακά.
- Ασθενείς με άσθμα.
- Ασθενείς με κυστική ίνωση, σοβαρή διάμεση πνευμονοπάθεια, σοβαρή πνευμονική υπέρταση.
- Ασθενείς άνω των 50 ετών με συννοσηρότητες [σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακά νοσήματα (καρδιακή ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσος, σοβαρές βαλβιδοπάθειες, υπέρταση, αγγειακή νόσος του εγκεφάλου), χρόνια νεφρική νόσος, χρόνια ηπατοπάθεια, συγγενής ή επίκτητη ανοσοκαταστολή].
- Ενήλικοι άνω των 60 ετών με ή χωρίς συννοσηρότητες.
Η ΕΠΕ τονίζει επίσης τη σημασία του εμβολιασμού με το RSVpreF για τις γυναίκες που κυοφορούν ώστε να προστατευθούν τα νεογνά τους κατά τους πρώτους έξι μήνες ζωής, όπου ο κίνδυνος σοβαρής λοίμωξης από RSV είναι αυξημένος. Ο εμβολιασμός συνιστάται να γίνεται στις 32 έως 36 εβδομάδες της κύησης, εξασφαλίζοντας τη μεταφορά αντισωμάτων από τη μητέρα στο έμβρυο μέσω του πλακούντα.
Πηγή: tanea.gr
