Ενάντια στον χρόνο αγωνίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) με στόχο να βρει έναν βιώσιμο τρόπο να υποστηρίξει τις οικονομικές και στρατιωτικές δεσμεύσεις της Ουκρανίας πριν εξαντληθεί η ροή της ξένης βοήθειας, η οποία έχει πληγεί σοβαρά από την απόσυρση της κυβέρνησης Τραμπ.
Τα διακυβεύματα δεν θα μπορούσαν να είναι μεγαλύτερα: ο Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η χώρα του θα χρειαστεί χρηματοδότηση από την «αρχή» του επόμενου έτους.
«Δεν ξέρω αν είναι δυνατό. Δεν εξαρτώνται όλα από εμάς», δήλωσε ο Ζελένσκι.
Αρνητικό το Βέλγιο στην αξιοποίηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων
Την περασμένη εβδομάδα, το Βέλγιο ανέβαλε ένα πρωτοποριακό σχέδιο για τη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας και την έκδοση δανείου ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ προς το Κίεβο. Ως κύριος κάτοχος των περιουσιακών στοιχείων, το Βέλγιο ανησυχεί ότι θα μπορούσε να μείνει μόνο του απέναντι σε πιθανά αντίποινα της Μόσχας και απαιτεί αδιάβλητες εγγυήσεις για να εξασφαλίσει την απόλυτη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών, τονίζει δημοσίευμα του Euro News.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει ένα έγγραφο επιλογών τις επόμενες εβδομάδες.
Αν και η αρχή του δανείου αποζημίωσης έχει λάβει ευρεία υποστήριξη από τις περισσότερες πρωτεύουσες, παραμένει ασαφές εάν η ΕΕ θα καταφέρει να πείσει τον πρωθυπουργό του Βελγίου Μπαρτ Ντε Βέβερ μέχρι τη συνάντηση των ηγετών τον Δεκέμβριο, σε μια σύνοδο κορυφής που θα κρίνει το μέλλον της συμφωνίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει ένα έγγραφο επιλογών τις επόμενες εβδομάδες, στο οποίο θα παρουσιάζονται οι πιθανές εναλλακτικές λύσεις για το δάνειο αποζημίωσης, από την καλύτερη έως τη χειρότερη.
Το δάνειο αποζημίωσης της ΕΕ
Παρά τις πολυάριθμες ερωτήσεις και ανησυχίες που έθεσε η βελγική κυβέρνηση, η Επιτροπή τείνει να παραμείνει στην αρχική της ιδέα: το δάνειο αποζημίωσης.
Σύμφωνα με το προσωρινό σχέδιο, η Euroclear, μια κεντρική αποθεματική τράπεζα στις Βρυξέλλες, θα μεταφέρει τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Επιτροπή, η οποία στη συνέχεια θα χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια για να εκδώσει το δάνειο αποζημίωσης προς την Ουκρανία. Ένα ποσό ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ θα καταβληθεί σταδιακά με την πάροδο του χρόνου και υπό όρους.
Η Ουκρανία θα κληθεί να αποπληρώσει το δάνειο μόνο αφού η Ρωσία συμφωνήσει να αποζημιώσει τις ζημιές που προκάλεσε. Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα αποπληρώσει την Euroclear και η Euroclear θα αποπληρώσει τη Ρωσία, ολοκληρώνοντας τον κύκλο και, θεωρητικά, αποφεύγοντας τη δήμευση.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παραδέχτηκε ότι το σχέδιο «δεν είναι ασήμαντο», αλλά επέμεινε ότι είναι «νομικά ορθό» και ότι όλα τα εκκρεμή ζητήματα μπορούν να επιλυθούν.
«Για μένα, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στο δάνειο αποζημίωσης», δήλωσε η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν.
Ιδιωτικά, αξιωματούχοι της Επιτροπής αναφέρουν ότι η επισφαλής κατάσταση των εθνικών προϋπολογισμών θα αποδειχθεί τελικά το ισχυρότερο επιχείρημα υπέρ της τολμηρής λύσης.
«Για μένα, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στο δάνειο αποζημίωσης», δήλωσε η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν.
«Είναι ο μόνος τρόπος να προχωρήσουμε και μου αρέσει πολύ η ιδέα ότι η Ρωσία θα πληρώσει για τις καταστροφές που έχει προκαλέσει στην Ουκρανία».
Ένα διευρυμένο δάνειο αποζημιώσεων
Ένα από τα πιο συχνά επαναλαμβανόμενα παράπονα από το Βέλγιο είναι το γεγονός ότι το σχέδιο της Επιτροπής βασίζεται αποκλειστικά στα περιουσιακά στοιχεία που τηρούνται στο Euroclear, περίπου 185 δισεκατομμύρια ευρώ. (Η ΕΕ θα πρέπει να διαθέσει 45 δισεκατομμύρια ευρώ για να καλύψει μια τρέχουσα πιστωτική γραμμή της G7 που υποστηρίζεται από έκτακτα κέρδη, η οποία θα πάψει να υφίσταται).
Ωστόσο, τα τελευταία τρία χρόνια, η Επιτροπή έχει δηλώσει δημοσίως ότι τα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας που έχουν δεσμευτεί σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ ανέρχονται σε περίπου 210 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν περίπου 25 δισεκατομμύρια ευρώ που δεν έχουν καταγραφεί. Η Επιτροπή έχει αρνηθεί μέχρι στιγμής να αποκαλύψει την τοποθεσία των άλλων περιουσιακών στοιχείων.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της υπηρεσίας έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Γαλλία κατέχει περίπου 19 δισεκατομμύρια ευρώ – σύμφωνα με τα 22,8 δισεκατομμύρια ευρώ που αναφέρθηκαν στην αρχή της πλήρους εισβολής – και το Λουξεμβούργο περίπου 10 έως 20 δισεκατομμύρια ευρώ.
Και οι δύο χώρες εξέφρασαν αρχικά ανησυχίες σχετικά με το δάνειο αποζημίωσης, σύμφωνα με το Euro News.
Σε κοινή δήλωση προς το Euronews, οι υπουργοί Οικονομικών και Εξωτερικών του Λουξεμβούργου έδωσαν ένα εντελώς διαφορετικό ποσό. «Το ποσό των περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας που είναι επί του παρόντος δεσμευμένα στο Λουξεμβούργο είναι κάτω από 10.000 ευρώ», δήλωσαν.
Η Επιτροπή θα μπορούσε να αναζητήσει τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στο έδαφος της ΕΕ και να τα προσθέσει στην πρότασή της, αντιμετωπίζοντας έτσι ένα από τα βασικά παράπονα του Βελγίου. Ωστόσο, εάν τα περιουσιακά στοιχεία διατηρούνται σε ιδιωτικούς λογαριασμούς, η αρχή του τραπεζικού απορρήτου θα μπορούσε να περιπλέξει το έργο αυτό.
Συνολικά, τα περιουσιακά στοιχεία αυτά θα εξακολουθούν να είναι σημαντικά λιγότερα από το ποσό που διατηρείται στο Βέλγιο, το οποίο θα παραμείνει το κεντρικό στοιχείο της πρότασης.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και η Ιαπωνία κατέχουν επίσης μερίδια των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων, αλλά δεδομένου ότι δεν υπάγονται στη δικαιοδοσία της ΕΕ, η Επιτροπή δεν έχει το δικαίωμα να τα συγκεντρώσει.
Το κοινό χρέος για την υποστήριξη νέου δανείου
Εάν οι Βέλγοι επιμείνουν στην απόρριψή τους, το σχέδιο δανεισμού της Επιτροπής θα καταρρεύσει και θα πρέπει να αντλήσουν χρηματοδότηση από αλλού. Μια επιλογή είναι οι χρηματοπιστωτικές αγορές.
Η Επιτροπή θα μπορούσε να εκδώσει νέο χρέος εκ μέρους όλων των κρατών μελών για να υποστηρίξει ένα νέο δάνειο για την Ουκρανία. Αυτό έγινε τα πρώτα χρόνια του πολέμου για τη δημιουργία προγραμμάτων μακροοικονομικής βοήθειας (MFA), τα οποία το Κίεβο θα πρέπει να αποπληρώσει κάποια στιγμή.
Εναλλακτικά, η Επιτροπή θα μπορούσε να εκδώσει κοινό χρέος για να δώσει επιχορηγήσεις ή, με άλλα λόγια, δωρεές.
Ωστόσο, το να επιβαρύνεται η Ουκρανία, μια χώρα που βρίσκεται υπό εισβολή και αντιμετωπίζει τεράστια έξοδα ανασυγκρότησης, με ένα άλλο δάνειο που πρέπει να αποπληρωθεί, μπορεί να φαίνεται μη λειτουργικό.
Εναλλακτικά, η Επιτροπή θα μπορούσε να εκδώσει κοινό χρέος για να δώσει επιχορηγήσεις ή, με άλλα λόγια, δωρεές. Σε αυτό το σενάριο, το οικονομικό βάρος θα έπεφτε στα ίδια τα κράτη μέλη, μια προοπτική δύσκολη να γίνει αποδεκτή από πολλές πρωτεύουσες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και έχουν περιορισμένο δημοσιονομικό περιθώριο.
«Αν η Ευρώπη θέλει να δημιουργήσει χρήματα, μπορεί να δημιουργήσει χρήματα. Αυτό ονομάζεται χρέος», δήλωσε ο Ντε Βέβερ. «Αλλά, φυσικά, αυτό είναι επίσης ένα πολύ ευαίσθητο θέμα».
Συμφωνίες για την Ουκρανία
Εάν δεν καταστεί δυνατή η ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ, οι συμφωνίες μεταξύ χωρών μπορεί να αποτελέσουν μια επιλογή – και αυτό δεν θα ήταν κάτι καινούργιο.
Από την έναρξη της πλήρους εισβολής, τα κράτη μέλη έχουν παράσχει βοήθεια στην Ουκρανία σε αυστηρά διμερή βάση. Αυτό συνέβαλε στην παράκαμψη του βέτο της Ουγγαρίας σχετικά με τη στρατιωτική βοήθεια, αλλά προκάλεσε επίσης μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των πρωτευουσών.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου, η Γερμανία (17,7 δισ. ευρώ), η Δανία (9,2 δισ. ευρώ), οι Κάτω Χώρες (8 δισ. ευρώ) και η Σουηδία (7,1 δισ. ευρώ) είναι οι κύριοι προμηθευτές όπλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία. Αντίθετα, χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία υστερούν σημαντικά, παρά το σημαντικό οικονομικό τους μέγεθος.
Μια παρόμοια δυναμική θα μπορούσε να επαναληφθεί για τη συνέχιση της στήριξης προς την Ουκρανία τα επόμενα χρόνια, καλύπτοντας τόσο τις δημοσιονομικές όσο και τις στρατιωτικές ανάγκες. Η Επιτροπή θα μπορούσε να ενεργήσει ως συντονιστής για να εξασφαλίσει τη συνοχή μεταξύ όλων των διαφορετικών κονδυλίων.
Ωστόσο, το μοντέλο αυτό παρουσιάζει σημαντικά μειονεκτήματα, καθώς θα ήταν ιδιαίτερα ευάλωτο στους εκλογικούς κύκλους. Ένας νέος πρωθυπουργός θα μπορούσε να αποφασίσει να μειώσει ή να τερματίσει τη βοήθεια, αναγκάζοντας άλλα κράτη μέλη να αναλάβουν δράση και να αντισταθμίσουν τη διακοπή.
Το κρίσιμο είναι ότι ο μηχανισμός διαθέτει πλέον μόνο 18 δισεκατομμύρια ευρώ.
Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή προτιμά να προσφέρει μια λύση σε επίπεδο ΕΕ που θα είναι προστατευμένη από την πολιτική αστάθεια. Αυτή η λογική ενέπνευσε τη δημιουργία, το 2024, του μηχανισμού για την Ουκρανία, ενός ειδικού δημοσιονομικού μέσου ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Όπως υποστηρίζει το Euro News, το κρίσιμο είναι ότι ο μηχανισμός διαθέτει πλέον μόνο 18 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό πολύ μικρότερο από τα σχεδόν 60 δισεκατομμύρια ευρώ εξωτερικής βοήθειας που θα χρειαστεί ο προϋπολογισμός του Κιέβου για την περίοδο 2026-2027.
Προσωρινό δάνειο
Ενώ η σύνοδος κορυφής του Δεκεμβρίου έχει οριστεί ως η ημερομηνία λήψης αποφάσεων για τους ηγέτες, το Βέλγιο (ή άλλο κράτος μέλος) θα μπορούσε να ζητήσει επιπλέον χρόνο για να συζητήσει τις επιλογές. Όταν ρωτήθηκε από το Euronews αν ο Δεκέμβριος θεωρείται «απόλυτη προθεσμία» μετά τη σύνοδο κορυφής της περασμένης εβδομάδας, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν δεσμεύτηκε για κάποια ημερομηνία.
Εάν δεν ληφθεί απόφαση και το ζήτημα παραμείνει σε εκκρεμότητα μέχρι το επόμενο έτος, η ΕΕ θα μπορούσε να καταλήξει σε μια ενδιάμεση λύση: ένα μικρότερο δάνειο που θα καλύπτει τις πιο επείγουσες ανάγκες της Ουκρανίας για έξι μήνες.
Το δάνειο αυτό θα λειτουργούσε ως οικονομικό «επίδεσμο», ενώ οι συζητήσεις για τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία θα συνεχίζονταν στο υψηλότερο επίπεδο. Θα ήταν πιο εύκολο να γίνει αποδεκτό από τις κυβερνήσεις που ανησυχούν για την αντίδραση των φορολογουμένων, αλλά θα ήταν απλώς μια αναβολή του προβλήματος.
Τελικά, οι ηγέτες θα πρέπει να λάβουν μια απόφαση σχετικά με το τι συνιστά μια άνευ προηγουμένου χρηματοοικονομική πράξη.
Πηγή: in.gr
