Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Αντιντόπινγκ (AMA) ανακοίνωσε τη νέα λίστα απαγορευμένων ουσιών και μεθόδων για το 2026, επιφέροντας σημαντικές τροποποιήσεις που αγγίζουν για πρώτη φορά την εισπνοή μονοξειδίου του άνθρακα. Η απόφαση αυτή, που θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2026, αλλάζει σε μεγάλο βαθμό το τοπίο στον παγκόσμιο αντιντόπινγκ έλεγχο, καθώς χαρακτηρίζει πλέον το μονοξείδιο του άνθρακα ως επικίνδυνη και παράνομη μέθοδο βελτίωσης της αθλητικής απόδοσης όταν χρησιμοποιείται για μη ιατρικούς σκοπούς.
Η απαγόρευση του μονοξειδίου του άνθρακα έρχεται ως συνέχεια της απόφασης της Παγκόσμιας Ποδηλατικής Ένωσης (UCI) τον Φεβρουάριο του 2025, η οποία διαπίστωσε περιπτώσεις αθλητών που χρησιμοποιούσαν ελεγχόμενες εισπνοές της ουσίας με φερόμενο σκοπό την αύξηση της ικανότητας οξυγόνωσης και συνεπώς τη βελτίωση της αντοχής. Ωστόσο, ταυτόχρονα, η AMA αποφάσισε να μην επεκτείνει την απαγόρευσή της στις κετόνες, μια επιλογή που έχει προκαλέσει συζητήσεις, αφού η UCI τις είχε ήδη αποθαρρύνει, επικαλούμενη έλλειψη επιστημονικών δεδομένων για την αποτελεσματικότητά τους.
Το Τμήμα Πρόληψης της Ισπανικής Επιτροπής για την Καταπολέμηση του Ντόπινγκ (CELAD), εξήγησε τους λόγους πίσω από την απόφαση αυτή: «Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη ουσία· μέσω της εισπνοής μπορεί να προκαλέσει σοβαρή δηλητηρίαση ή ακόμα και θάνατο. Η εφαρμογή του επιτρέπεται αποκλειστικά σε διαγνωστικές πράξεις, όπως στη μέτρηση της διάχυσης των πνευμόνων ή της συνολικής μάζας αιμοσφαιρίνης, και όχι για λόγους ενίσχυσης της απόδοσης», ανέφερε χαρακτηριστικά. Παράλληλα τόνισε ότι η AMA αναγνωρίζει πως η χρήση της ουσίας στον χώρο του αθλητισμού είχε αρχίσει να ξεφεύγει από τα ιατρικά όρια, δημιουργώντας κινδύνους για την υγεία των αθλητών.
Αντίθετα, σχετικά με τις κετόνες, η CELAD υπογράμμισε πως δεν υπάρχει καμία αποδεικτική βάση που να στηρίζει τη χρήση τους για αύξηση της απόδοσης. Οι κετόνες είναι φυσικές ενώσεις που παράγονται από τον ανθρώπινο οργανισμό όταν τα αποθέματα γλυκόζης μειώνονται — όπως συμβαίνει σε περιόδους νηστείας ή χαμηλής πρόσληψης υδατανθράκων. Παρά την αρχική δημοσιότητα που είχαν λάβει το 2016, όταν κάποιες μελέτες υποστήριζαν ότι η λήψη κετονών πριν ή μετά την άσκηση θα μπορούσε να βελτιώσει την αντοχή, η επιστημονική κοινότητα σήμερα εμφανίζεται ενιαία και απορρίπτει αυτόν τον ισχυρισμό. «Δεν υπάρχει κανένα τεκμηριωμένο όφελος. Η λεγόμενη «κετονική κατάσταση» είναι φυσιολογική μεταβολική λειτουργία του σώματος και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως νόμιμο εργαλείο ενίσχυσης της απόδοσης», ανέφερε η επιτροπη.
Η λίστα για το 2026 φέρνει, ωστόσο, και άλλες αλλαγές με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και τον περιορισμό των «γκρίζων ζωνών» στο ντόπινγκ. Προστίθενται νέοι αναβολικοί εστέρες, που αποτελούν οργανικά παράγωγα γνωστών απαγορευμένων ουσιών, ενώ στα β-αγωνιστικά φάρμακα — που χρησιμοποιούνται για παθήσεις του αναπνευστικού — διατηρείται το ανώτατο επιτρεπτό όριο σαλμετερόλης στα 200 μικρογραμμάρια ανά 24 ώρες, αλλά αυστηροποιείται ο κανόνας ώστε σε μία μόνο εισπνοή να μην ξεπερνούν τα 100 μικρογραμμάρια. Παράλληλα, η AMA εντάσσει στις απαγορευμένες πρακτικές τη χρήση κυτταρικών στοιχείων στο πλαίσιο γονιδιακού ντόπινγκ, μια κατηγορία που αναμένεται να αποκτήσει ολοένα και μεγαλύτερη σημασία με τις εξελίξεις της βιοτεχνολογίας.
Η λίστα των ουσιών υπό παρακολούθηση διατηρείται με γνωστές διεγερτικές ουσίες όπως η καφεΐνη, η νικοτίνη και η κωδεΐνη, στις οποίες προστίθεται και η τιρζεπατίδη, μια ουσία που έχει χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο του σακχάρου και της παχυσαρκίας, αλλά η πιθανή χρήση της για έλεγχο βάρους σε αθλητές έχει κινήσει υποψίες.
Στο μεταξύ, η CELAD στην Ισπανία συνέχισε το 2024 την εντατική δράση της, διαχειριζόμενη περίπου 50 πειθαρχικές υποθέσεις ντόπινγκ.
Σύμφωνα με τη Γκαρθία, οι συχνότερες παραβάσεις εξακολουθούν να αφορούν ουσίες που σχετίζονται με τη μεταφορά οξυγόνου, όπως η ΕPO, αλλά και αναβολικά που επιδρούν στην μυϊκή μάζα. Σε αθλήματα όπου υπάρχουν κατηγορίες βάρους, όπως το τζούντο και το καράτε, εντοπίζεται αυξημένη χρήση διουρητικών ή μεταβολικών ουσιών που βοηθούν στη γρήγορη απώλεια βάρους. Εντύπωση προκαλεί και η αύξηση της χρήσης νέων ουσιών με προσωρινό μεταβολισμό που εξαφανίζονται από τον οργανισμό μέσα σε 24 ώρες, καθιστώντας πολύ δύσκολο τον εντοπισμό τους σε κοινές εξετάσεις.
Η CELAD, όπως δήλωσε η επικεφαλής της και μετεδωσε το EFE, έχει επενδύσει σημαντικά τα τελευταία χρόνια στην εκπαίδευση των νέων αθλητών, μέσα από ενημερωτικές δράσεις, συνεργασίες με ομοσπονδίες και προγράμματα πρόληψης. «Ένας αθλητής δεν πρέπει να περιμένει να πιαστεί για να μάθει. Το να μην ξέρει ότι η άρνηση ελέγχου αποτελεί παραβίαση ή ότι χρειάζεται άδεια για φάρμακα είναι απαράδεκτο. Το 2023 πραγματοποιήσαμε 10 εκπαιδεύσεις, το 2024 φτάσαμε στις 48 και φέτος ήδη έχουμε ξεπεράσει τις 70 χωρίς να έχει τελειώσει η χρονιά. Η εκπαίδευση είναι η βάση για την πρόληψη του ακούσιου ντόπινγκ», είπε χαρακτηριστικά.
Η νέα λίστα της AMA για το 2026 όχι μόνο αποτυπώνει την εξέλιξη της γνώσης γύρω από τις ουσίες που επηρεάζουν την ανθρώπινη απόδοση, αλλά και τον αυξανόμενο αγώνα των αρχών να προλάβουν τις μεθόδους που η επιστήμη –και συχνά η τεχνολογία– γεννά. Το όριο ανάμεσα στην επιστημονική και την αθέμιτη βελτίωση παραμένει λεπτό, και η ισορροπία που πρέπει να τηρηθεί ανάμεσα στην πρόοδο και την προστασία της αθλητικής ηθικής φαντάζει όλο και πιο δύσκολη. Το 2026 αναμένεται, όπως όλα δείχνουν, να αποτελέσει χρονιά-ορόσημο στον συνεχή αγώνα για έναν καθαρό, ασφαλή και δίκαιο αθλητισμό.
Πηγή: in.gr
