Λίγο πριν από τις γενικές εκλογές στην Ολλανδία και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων της χώρας εξέδωσε μια αυστηρή προειδοποίηση στους ψηφοφόρους. Τους είπε ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για να αποφασίσουν ποιον θα ψηφίσουν. Και αυτό δεν είχε να κάνει μόνο με την παραπληροφόρηση.
Σύμφωνα με την Ολλανδική Αρχή Προστασίας Δεδομένων (AP), δεν μπορείτε να βασιστείτε στα chatbots για να αποφασίσετε ποιο κόμμα ή υποψήφιος ταιριάζει καλύτερα στις απόψεις σας. Τόνισε ότι τα εργαλεία που παρέχει η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι αναξιόπιστα και επιρρεπή σε προκατάληψη.
Η τεχνητή νοημοσύνη έδειχνε προς τα κόμματα με τη μεγαλύτερη πιθανότητα να κερδίσουν ψήφους
Η Αρχή έφτασε σε αυτό το συμπέρασμα, έπειτα από σχετική μελέτη.
Τροφοδότησε τέσσερα γνωστά και δημοφιλή chatbots, τα ChatGPT, Gemini, Grok και Le Chat, με 200 τυπικά προφίλ ψήφου ανά πολιτικό κόμμα που δραστηριοποιείται αυτήν τη στιγμή στο ολλανδικό κοινοβούλιο. Και τους ζήτησε να δώσουν συμβουλές ψήφου με βάση αυτά τα προφίλ.
Αυτό που διαπίστωσε ήταν ότι τα chatbots συνιστούσαν σταθερά ένα από τα δύο κόμματα στην αριστερή και τη δεξιά πλευρά του πολιτικού φάσματος. Ανεξάρτητα από τις εντολές ή τις ερωτήσεις του χρήστη. Στο 56% των περιπτώσεων, έστρεφαν τους χρήστες προς τα δύο κόμματα που προβλέπεται να κερδίσουν τις περισσότερες έδρες στις ολλανδικές εκλογές: το Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) του ακροδεξιού Χερτ Βίλντερς και το Πράσινο Αριστερό-Εργατικό Κόμμα (GL/PvdA) του Φρανς Τίμερμανς.
Μηχανές στατιστικής ανάλυσης
Δηλαδή, η τεχνητή νοημοσύνη έκανε υπεραπλούστευση του ολλανδικού πολιτικού τοπίου. Έτσι, «ένα κόμμα στα αριστερά απορροφούσε όλες τις ψήφους σε εκείνη την γωνία του πολιτικού φάσματος, και αντίστοιχα ένα κόμμα στα δεξιά», εξήγησε ο διευθυντής της Αρχής, Γιουστ φαν ντερ Μπιρτ. Παράλληλα, οι απόψεις του πολιτικού κέντρου υποεκπροσωπούνταν. Επίσης, μικρότερα κόμματα, όπως το Κίνημα Αγροτών-Πολιτών (BBB) και η Χριστιανοδημοκρατική Έκκληση (CDA), σχεδόν ποτέ δεν προτάθηκαν στους χρήστες. Ούτε όταν εκείνοι εισήγαγαν πληροφορίες που ταίριαζαν άμεσα με τις απόψεις των κομμάτων.
Χάγη, ψηφοφόρος μπροστά στην κάλπη / REUTERS/Piroschka Van De Wouw
Ένα τρίτο κόμμα, το δεξιό JA21, προτάθηκε εντυπωσιακά πολλές φορές, παρά το γεγονός ότι είναι ένα σχετικά νέο και έχει συγκριτικά λιγότερο εκτεταμένη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης.
Μιλώντας στο Euronews, ο Γιουστ φαν ντερ Μπιρτ επισήμανε ότι η γενετική τεχνητή νοημοσύνη και τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα «είναι βασικά στατιστικές μηχανές που προβλέπουν λέξεις που λείπουν σε μια φράση ή σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα».
Δηλαδή, αν οι πολιτικές απόψεις κάποιου τον τοποθετούν προς το ένα άκρο του πολιτικού φάσματος, η τεχνητή νοημοσύνη του δίνει μια «ασφαλή ασφαλής επιλογή», είπε. «Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί επίσης να μην διακρίνει μεταξύ κομμάτων που είναι αρκετά κοντά το ένα στο άλλο ή που μπορεί να έχουν αρκετά συγκρίσιμες απόψεις για τα περισσότερα ζητήματα, αλλά όχι για όλα», εξήγησε.
Συστήματα υψηλού κινδύνου
Ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την Τεχνητή Νοημοσύνη ορίζει τις συνθήκες που χαρακτηρίζουν ένα σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης ως «υψηλού κινδύνου». Και τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης που χαρακτηρίζονται ως «υψηλού κινδύνου» μπορούν να αποτελέσουν απειλή για την υγεία ή τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ. Ωστόσο, παραμένουν νόμιμα επειδή κρίνεται ότι τα κοινωνικοοικονομικά τους οφέλη υπερτερούν των κινδύνων τους.
Ακριβώς το γεγονός ότι τα chatbot παρέχουν συμβουλές για την ψηφοφορία θα μπορούσε να σημαίνει ότι χαρακτηρίζονται ως «συστήματα υψηλού κινδύνου» βάσει ενός νέου συνόλου κανόνων που θα τεθούν σε εφαρμογή τον Αύγουστο του 2026 βάσει του Νόμου περί Τεχνητής Νοημοσύνης της ΕΕ.
Και η απειλή τα chatbot να επηρεάσουν τους ψηφοφόρους με βάση προκατειλημμένες πληροφορίες εντείνεται από την έλλειψη ρύθμισης. Ρύθμιση υπάρχει για παράδειγμα όταν πρόκειται για ερωτήσεις σχετικά με την ψυχική υγεία ή βοηθήματα για τη δημιουργία αυτοσχέδιων όπλων. «Σε όλα αυτά τα σενάρια, ένα chatbot δηλώνει σαφώς, λυπάμαι, δεν μας επιτρέπεται να σας βοηθήσουμε με αυτό. Και πιστεύουμε ότι ο ίδιος μηχανισμός θα πρέπει να ισχύει όταν πρόκειται για συμβουλές για την ψηφοφορία», λέει ο Γιουστ φαν ντερ Μπιρτ.
Τι γίνεται με τα διαδικτυακά εργαλεία
Η Ολλανδική Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων εκτιμά ότι, αν κάποιος έχει πράγματι ανάγκη για βοήθεια, όταν πρέπει να αποφασίσει τι να ψηφίσει, έχει άλλες επιλογές από την τεχνητή νοημοσύνη.
Υπάρχουν, σε όλες τις χώρες, καθιερωμένα διαδικτυακά εργαλεία συμβουλών για την ψηφοφορία. Αυτά τα εργαλεία ζητούν από τους ψηφοφόρους να απαντήσουν σε μια σειρά 30 ερωτήσεων για να προσδιορίσουν με ποιο πολιτικό κόμμα ευθυγραμμίζονται περισσότερο.
Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αυτά τα εργαλεία είναι λιγότερο πιθανό να παρέχουν αμερόληπτα αποτελέσματα σε σύγκριση με εκείνα που χρησιμοποιούν γενετική τεχνητή νοημοσύνη. Επίσης, οι μέθοδοι τους είναι διαφανείς.
«Ένα θεμελιώδες πρόβλημα με τα chatbots είναι ότι ο τρόπος που λειτουργούν είναι αδιαφανής», επισημαίνει ο Γιουστ φαν ντερ Μπιρτ. «Ούτε εμείς, ούτε το κοινό, ούτε οι δημοσιογράφοι μπορούν να καταλάβουν γιατί ακριβώς παράγουν μια συγκεκριμένη απάντηση», λέει.
Αντίθετα, σα εργαλεία ψηφοφορίας είναι «διαφανή στον τρόπο που λειτουργούν, στον τρόπο που έχουν ρυθμιστεί και στον τρόπο που καταλήγουν στις απαντήσεις τους».
Και στο μέλλον, τι θα γίνει;
Ομάδες ανάπτυξης προγραμμάτων με τεχνητή νοημοσύνη υποστηρίζουν ότι έχουν βρει τη λύση και στο ζήτημα της διαφάνειας και του ελέγχου.
Παράδειγμα, ο Μισέλ Σιμφ, που λάνσαρε το bot Wahl.Chat πριν από τις εκλογές στη Γερμανία τον Φεβρουάριο. Αυτό ενσωματώνει μια σειρά πηγών, συμπεριλαμβανομένων των κομματικών προγραμμάτων, επιτρέποντας στους ψηφοφόρους να θέσουν ερωτήσεις. Όπως για παράδειγμα, «τι πιστεύει αυτό το κόμμα για την κλιματική αλλαγή;».
Και ενσωμάτωσε επίσης ένα στοιχείο ελέγχου γεγονότων στο bot της. Επιτρέπει στους χρήστες να επαληθεύουν μια δήλωση προγράμματος κάνοντας αναζήτηση στο διαδίκτυο. Ο Σιμφ παραδέχεται πάντως ότι μπορεί το chatbot αυτό να είναι λιγότερο προκατειλημμένο, αλλά «εξακολουθεί να είναι τεχνητή νοημοσύνη, η οποία είναι τελικά πιθανολογική».
«Ενημερωθείτε!»
Από την πλευρά της η Ναόμι Καμούν, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Tilburg, βοηθά στην ανάπτυξη ενός ελεγχόμενου chatbot που μπορεί να εξηγήσει δηλώσεις και σύνθετους όρους σχετικά με τις ολλανδικές εκλογές στους χρήστες του.
Επισημαίνει ότι «υπάρχουν περισσότερα που μπορούν να αποκομίσουν οι άνθρωποι από τα εργαλεία συμβουλών ψήφου τους εάν έχουν επίσης ένα εργαλείο που τους βοηθά να λαμβάνουν πιο λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τα ζητήματα».
«Τα εργαλεία ψηφοφορίας είναι ένα σημείο εκκίνησης. Παρακολουθήστε τις ειδήσεις, μιλήστε με ανθρώπους, διαβάστε τι έχουν να πουν τα κόμματα», πρόσθεσε. «Δεν είναι κακό που οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να ενημερωθούν για την πολιτική».
Πηγή: in.gr
