Της Ελευθερίας Κούρταλη
Η δημοσιονομική πολιτική από ουδέτερη φέτος γίνεται επεκτατική το 2026 στην Ευρωζώνη, όπως παρατηρεί η HSBC έχοντας αναλύσει όλα τα προσχέδια προϋπολογισμού που έχουν καταθέσει οι χώρες στην Κομισιόν. Το NGEU θα συνεχίσει να υποστηρίζει την ανάπτυξη, ενώ οι καθαρές εκδόσεις χρέους αυξάνονται και το ίδιο αναμένεται να κάνουν και οι επενδύσεις.
Με βάση τα προσχέδια, το ΑΕΠ της ευρωζώνης αναμένεται να αυξηθεί το επόμενο έτος στο 1,2% από 1,1%, ενώ η ονομαστική ανάπτυξη αναμένεται να μειωθεί ελαφρώς. Το δημοσιονομικό έλλειμμα της ευρωζώνης αναμένεται να διευρυνθεί στο 3,5% του ΑΕΠ από 3,2%, με εννέα χώρες να αναμένεται να υπερβούν το όριο του 3%. Από αυτές, έξι έχουν υποβάλει αίτηση για τη ρήτρα διαφυγής που επιτρέπει πρόσθετες στρατιωτικές δαπάνες.
Συνολικά, η Ελλάδα αναμένεται να είναι στις χώρες που η δημοσιονομική τους εικόνα θα ξεχωρίσει το 2026 καταγράφοντας, μεταξύ άλλων, από τα υψηλότερα επίπεδα επενδύσεων, ενώ θα βρεθεί κοντά σε διαρθρωτικό ισοζύγιο προϋπολογισμού τη στιγμή που τα διαρθρωτικά ελλείματά σε πολλές χώρες θα αυξηθούν.
Αύξηση ελλειμμάτων
Πιο αναλυτικά, όπως σημειώνει η HSBC, με βάση τα σχέδια των προϋπολογισμών, εννέα χώρες της ευρωζώνης (δεν έχει συμπεριληφθεί ακόμη τη Βουλγαρία στην ανάλυση) αναμένουν να υπερβούν το όριο ελλείμματος της ΕΕ στο 3% του ΑΕΠ το 2026. Η Γερμανία θα έχει το υψηλότερο έλλειμμα, στο 4,75% του ΑΕΠ, ακολουθούμενη από τη Γαλλία στο 4,6% του ΑΕΠ (αν και ο πρωθυπουργός δήλωσε πρόσφατα ότι η ζώνη προσγείωσης για το έλλειμμα θα μπορούσε να είναι υψηλότερη, αλλά εξακολουθεί να είναι κάτω από 5%). Με βάση τα σχέδια, το έλλειμμα της ευρωζώνης θα αυξηθεί από 3,2% του ΑΕΠ το 2025 σε 3,5% το 2026. Οι μισές από τις χώρες της ευρωζώνης (που αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% του ΑΕΠ) έχουν υποβάλει αίτηση για τη ρήτρα διαφυγής στους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ που επιτρέπουν την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών (έως και 1,5% του ΑΕΠ σε σχέση με το 2021).
Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι ενώ η Φινλανδία και η Λετονία πρόκειται να υπερβούν το όριο του 3% του ΑΕΠ για το έλλειμμα, δεν θα πρέπει να υπαχθούν στη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) της ΕΕ. Το ίδιο πιθανότατα θα ισχύει και για τη Γερμανία, παρόλο που το έλλειμμά της θα υπερέβαινε το 3% του ΑΕΠ, ακόμη και εξαιρουμένης της αύξησης των στρατιωτικών δαπανών, αλλά η HSBC αναμένει από την Κομισιόν να κάνει τα στραβά μάτια, βάσει της δεσμευμένης εξυγίανσης από το 2027.
Εντωμεταξύ, από τις έξι χώρες της ευρωζώνης σε ΔΥΕ, η Ιταλία θα πρέπει να μειώσει το έλλειμμά της κάτω από το 3% (στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση αναμένει να έχει μειώσει το έλλειμμα στο 3% του ΑΕΠ το 2025, πράγμα που σημαίνει ότι η Ιταλία θα μπορούσε να βγει από τη ΔΥΕ ήδη την επόμενη άνοιξη).
Συνολικά, Ελλάδα, Κύπρος, Ιρλανδία και Πορτογαλία είναι οι χώρες που θα έχουν την καλύτερη δημοσιονομική εικόνα το 2026, με βάση τα προσχέδια προϋπολογισμού, καθώς θα καταγράψουν συνολικό πλεόνασμά ή πολύ οριακό έλλειμμα.
Με βάση τα προσχέδια, η δημοσιονομική πολιτική της ευρωζώνης αναμένεται να γίνει επεκτατική το επόμενο έτος, κατά περίπου 0,25% του ΑΕΠ. Αυτός είναι ο συνδυασμός της επιδείνωσης του πρωτογενούς ισοζυγίου (εξαιρουμένων των πληρωμών τόκων) – κατά 0,1% του ΑΕΠ – καθώς και της αυξημένης δαπάνης επιχορηγήσεων από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ (RRF) στο πλαίσιο του σχεδίου Next Generation EU (NGEU), οι οποίες εξαιρούνται από τα ελλείμματα των επιμέρους χωρών.
Η δημοσιονομική πολιτική αναμένεται να αποκλίνει σημαντικά μεταξύ των χωρών, με τη Γερμανία να παρουσιάζει επεκτατική εσωτερική πολιτική ύψους 1,5% του ΑΕΠ, ενώ η Γαλλία θα πρέπει να δει συρρίκνωση κατά 1% του ΑΕΠ. Εντωμεταξύ, οι χώρες δικαιούχοι του NGEU γενικά βλέπουν αύξηση των δαπανών, καθώς το σχέδιο εισέρχεται στο τελευταίο του έτος. Στην Ελλάδα η δημοσιονομική πολίτικη θα είναι επίσης επεκτατική και θα διαμορφωθεί στο 2% του ΑΕΠ.
Οι δημόσιες επενδύσεις συνεχίζουν επίσης να αυξάνονται και αναμένεται να φτάσουν το 3,8% του ΑΕΠ το 2026, από 3,4% το 2025, και μια ολόκληρη ποσοστιαία μονάδα υψηλότερα από ό,τι το 2022. Δεδομένου του υψηλού πολλαπλασιαστή των επενδυτικών δαπανών, αυτή η τάση είναι σαφώς θετική από την άποψη της ανάπτυξης. Κατά την HSBC οι δημόσιες επενδύσεις θα μπορούσαν να φτάσουν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα σε ορισμένες χώρες το επόμενο έτος, με την Ελλάδα να είναι μεταξύ των χωρών που θα ξεχωρίσουν στο μέτωπο των επενδύσεων καθώς θα κινηθούν στο 7% του ΑΕΠ της έναντι 5,8% περίπου το 2025 και θα είναι το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην ευρωζώνη μετά το 8,1% του ΑΕΠ που θα αγγίζει η Εσθονία.
Το RRF ύψους 650 δισ. ευρώ – που ισχύει από το 2021, αλλά στην πραγματικότητα αρχίζει να εφαρμόζεται μόνο τα τελευταία δύο χρόνια – έχει βοηθήσει στην υποστήριξη αυτών των υψηλών επιπέδων επενδύσεων, τονίζει η HSBC, Συγκεκριμένα, οι επιχορηγήσεις του RRF δεν υπολογίζονται στα ελλείμματα των επιμέρους χωρών και ως εκ τούτου έχουν μειώσει την πίεση στους εγχώριους προϋπολογισμούς για τη χρηματοδότηση αυτών των επενδύσεων.
Λίγο περισσότερο από το ήμισυ των κεφαλαίων του RRF έχουν εκταμιευτεί στις χώρες μέχρι σήμερα, και 225 δισ. ευρώ από τις επιχορηγήσεις των 360 δισ. ευρώ, επομένως υπάρχουν ακόμη πολλά κεφάλαια για τη στήριξη της ανάπτυξης του επόμενου έτους. Ακόμα λιγότερα έχουν δαπανηθεί στην πράξη. Η Ιταλία, ο μεγαλύτερος αποδέκτης κονδυλίων NGEU σε απόλυτους όρους (195 δισ. ευρώ), έχει μέχρι στιγμής λάβει 140 δισ. ευρώ από την ΕΕ, αλλά έχει δαπανήσει μόνο περίπου 86 δισ. ευρώ, αν και οι δαπάνες έχουν αυξηθεί σε περίπου 4 δισ. ευρώ ανά μήνα πρόσφατα. Η Ελλάδα έχει εκταμιεύσει το μεγαλύτερο ποσοστό από τα κεφάλαια του RRF, το οποίο φτάνει το 11% του ΑΕΠ και το 2026 έχει να λάβει ακόμα κονδύλια ύψους περίπου 7% του ΑΕΠ.
Τα αυξημένα ελλείμματα τον επόμενο χρόνο σημαίνουν επίσης υψηλές ανάγκες δανεισμού – παρόλο που αντισταθμίζονται εν μέρει από δάνεια RRF για ορισμένες χώρες. Η Γερμανία και η Γαλλία βρίσκονται στην κορυφή της κατάταξης, με καθαρές ανάγκες έκδοσης περίπου 5% του ΑΕΠ. Αυτά θα μπορούσαν να διατηρήσουν τις πιέσεις χρηματοδότησης υψηλές, ιδίως με την ΕΚΤ να πρόκειται να συνεχίσει το QT για τουλάχιστον ένα ακόμη έτος, επισημαίνει η HSBC. Η Ιταλία βρίσκεται επίσης υψηλά στην κατάταξη (περίπου 4% του ΑΕΠ) παρά το χαμηλότερο έλλειμμα και πολλά δάνεια RRF προς εκταμίευση, λόγω της κληρονομιάς της φορολογικής πίστωσης Superbonus.
Ορισμένοι μεγάλοι αποδέκτες δανείων RRF θα μπορούσαν να έχουν χαμηλές ή ακόμη και αρνητικές ανάγκες έκδοσης, αν και για παράδειγμα η Ελλάδα και η Ισπανία μεταβιβάζουν τα δάνεια στον ιδιωτικό τομέα. Ακόμα και τότε, η αυστηρή προθεσμία της ΕΕ για τις εκταμιεύσεις δανείων του RRF (τέλη 2026) και η δυνατότητα των χωρών να τα χρησιμοποιήσουν αργότερα θα μπορούσαν να υποδηλώνουν απροσδόκητα μετρητά τον επόμενο χρόνο, τα οποία ορισμένες χώρες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να μειώσουν τις εγχώριες εκδόσεις (με το αντίθετο αποτέλεσμα το 2027).
Καθώς το έλλειμμα της ευρωζώνης αυξάνεται, ενώ η οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί σε γενικές γραμμές στο μέγιστο των δυνατοτήτων της, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα διαρθρωτικά ελλείμματα αναμένεται να επιδεινωθούν σε αρκετές χώρες, αυξάνοντας την πρόκληση της μεσοπρόθεσμης εξυγίανσης, όπως τονίζει η HSBC. Συγκεκριμένα, το διαρθρωτικό έλλειμμα αναμένεται να παραμείνει πάνω από 4% του ΑΕΠ στη Γαλλία – και η βρετανική τράπεζα αναμένει περαιτέρω δημοσιονομική ολίσθηση σε σχέση με το τρέχον προσχέδιο προϋπολογισμού – γεγονός που υπογραμμίζει την έκταση της δημοσιονομικής πρόκλησης που αντιμετωπίζει η χώρα ακόμη και μετά το επόμενο έτος. Είναι επίσης αυξημένα σε παραδοσιακά δημοσιονομικά ενάρετες χώρες όπως η Αυστρία ή η Φινλανδία, ενώ χώρες που ήταν πιο επιρρεπείς σε δημοσιονομική σπατάλη στο παρελθόν, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Κύπρος, βρίσκονται πλέον κοντά σε διαρθρωτικό ισοζύγιο προϋπολογισμού ή ακόμα και σε πλεόνασμα, τονίζει η HSBC.
Πηγή: capital.gr
