του Τάσου Δασόπουλου
Με την υπεραπόδοση της οικονομίας να θεωρείται πλέον δεδομένη και για το 2025, το μεγάλο ερώτημα είναι αν ο νέος δημοσιονομικός χώρος, ύψους έως 2 δισ. ευρώ, θα φέρει νέες ελαφρύνσεις μέσα στην άνοιξη ή θα μάθουμε το νέο πακέτο στήριξης στην επόμενη ΔΕΘ.
Η εκτέλεση του Προϋπολογισμού και για το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου διαμόρφωσε πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 9,3 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 4,1 δισ. σε σχέση με τον στόχο του Προϋπολογισμού. Μάλιστα, η πρόσφατη αναθεώρηση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,6% του ΑΕΠ, από 3,2% του ΑΕΠ, μπορεί να χαρακτηριστεί συντηρητική. Τούτο διότι τα έσοδα από φοροδιαφυγή και άμεσους φόρους δίνουν σήμα ότι μπορεί να ξεπεράσει το 4% του ΑΕΠ, δηλαδή τα 10,4 δισ. ευρώ. Μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργήσει έναν νέο δημοσιονομικό χώρο, ύψους 2,08 δισ. ευρώ. Με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, μπορεί να διατεθούν μέχρι και 800 εκατ. ευρώ για νέα θετικά μέτρα.
Το αν, όμως, οι νέες ελαφρύνσεις θα ανακοινωθούν τον Απρίλιο ή τον Σεπτέμβριο θα είναι αποτέλεσμα πολιτικής απόφασης, αφού θα συνδυαστούν με τις εκάστοτε πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις και –φυσικά– τον χρόνο διεξαγωγής των επόμενων βουλευτικών εκλoγών. Προς το παρόν η κυβέρνηση και το ΥΠΕΘΟ βάζουν ένα “φρένο” σε νέες σημαντικές παροχές για τον Απρίλιο, οπότε και αναμένεται να επικυρωθεί από την ΕΛΣΤΑΤ και τη Eurostat τo πρωτογενές πλεόνασμα του 2025.
Η βασική επιχειρηματολογία για την αναβολή της ανακοίνωσης ενός νέου πακέτου μέτρων την ερχόμενη άνοιξη είναι ότι με το πακέτο των φοροελαφρύνσεων και των εισοδηματικών ενισχύσεων συνολικού ύψους 1,76 δισ. ευρώ, το οποίο ανακοινώθηκε στη ΔΕΘ, εξαντλήθηκε το περιθώριο αύξησης των δαπανών με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες. Υπενθυμίζεται ότι στη συμφωνία που έγινε το φθινόπωρο του 2024 με την Κομισιόν είχε καθοριστεί ότι το όριο αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών για το 2024 θα ήταν 2,6%. Απολογιστικά, όμως, οι δαπάνες μειώθηκαν κατά 0,4%, δίνοντας περιθώρια για νέα μέτρα το 2025 και το 2026. Αυτό έδωσε περιθώριο αύξησης 3% (περίπου 3 δισ.) για το 2025 και το 2026.
Με βάση το προσχέδιο του Προϋπολογισμού, οι καθαρές εθνικά χρηματοδοτούμενες πρωτογενείς δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης, σύμφωνα με τον ορισμό του νέου ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης και του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού-Διαρθρωτικού Σχεδίου (ΜΔΣ), αναμένεται να αυξηθούν κατά 4,4% το 2025 και 5,8% το 2026, εξαιτίας κυρίως των ενεργητικών μέτρων μείωσης της φοροδιαφυγής, που μετρούν αφαιρετικά στον στόχο των δαπανών, με τη σωρευτική αύξηση των ετών 2024-2026 να εκτιμάται σε περίπου 10 δισ. ευρώ. Η σωρευτική αυτή αύξηση των δαπανών αντιστοιχεί στο όριο που τίθεται από το ΜΔΣ 2025-2028, υπενθυμίζεται δε ότι ο σχετικός στόχος αύξησης των πρωτογενών δαπανών στο ΜΔΣ ανέρχεται σε 2,6% το 2024, σε 3,7% το 2025 και σε 3,6% το 2026.
Πώς μπορεί να παρακαμφθεί η οροφή δαπανών
Η παρατήρηση αυτή λαμβάνει υπ’ όψιν τη σωρευτική αύξηση των δαπανών, περιορίζοντάς τη μόνο στο διάστημα 2025-2026. Την ερχόμενη άνοιξη είναι πιθανό, λόγω υψηλότερου πρωτογενούς πλεονάσματος, να δημιουργηθεί νέος δημοσιονομικός χώρος ύψους 1,8 – 2 δισ. ευρώ, από όπου θα μπορούν να διατεθούν για νέα μέτρα περίπου 800-900 εκατ. ευρώ. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Για το διάστημα 2025-2028 η σωρευτική αύξηση των δαπανών φτάνει τα 16 δισ. ευρώ. Άρα, εκτός από τα 10 δισ. που έχουν διατεθεί μέσω και των επιπλέον μέτρων ύψους 1,1 δισ. ευρώ για φέτος (επιστροφή ενοικίου, επίδομα 250 ευρώ σε συνταξιούχους) και των μέτρων 1,76 δισ. ευρώ που δρομολογήθηκαν για το 2026, η Ελλάδα έχει πια ένα περιθώριο αύξησης των δαπανών κατά 6 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2028.
Αν η κυβέρνηση θελήσει να πάρει νέα μέτρα από τον Απρίλιο, έχει το περιθώριο να μειώσει τις δαπάνες της για το 2027 και το 2028 στο ύψος των επιπλέον μέτρων. Αν πάλι θελήσει να πάρει ένα ενισχυμένο πακέτο μέτρων στην επόμενη ΔΕΘ, θα επηρεαστεί η οροφή αύξησης δαπανών μόνο για το 2027, το οποίο, ως γνωστόν, θα είναι έτος εκλογών. Βεβαίως, η αύξηση δαπανών το 2027 σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουμε ισόποση συγκράτηση για τις δαπάνες του 2028. Ωστόσο, βάση για το τι και πότε θα υλοποιηθεί θα είναι οι πολιτικές εξελίξεις, αφού σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση θα γνωρίζει τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας και θα έχει και την πρωτοβουλία των κινήσεων.
Tα πιθανά μέτρα
Σε ό,τι αφορά τα πιθανά νέα μέτρα, όποτε και αν αυτά ανακοινωθούν, η επιλογή θα γίνει κατ’ αρχάς από τα μέτρα που “κόπηκαν” από τη ΔΕΘ λόγω έλλειψης δημοσιονομικού χώρου. Μέσα στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται:
1. Η αύξηση της προγραμματισμένης κατά 0,5% για το 2027 μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών (μπορεί να αυξηθεί στο 1%).
2. Η αύξηση του αριθμού των δικαιούχων του μόνιμου επιδόματος των 250 ευρώ, που ανακοινώθηκε τον Απρίλιο για συνταξιούχους πάνω από 65 ετών με εισοδηματικά κριτήρια. Με την υφιστάμενη μορφή του, το επίδομα εξαιρεί περίπου 1.000.000 συνταξιούχων, γεγονός που έχει δημιουργήσει σωρεία αντιδράσεων στους απόμαχους της εργασίας οι οποίοι χάνουν το επίδομα.
3. Οι αυξήσεις των επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ, οι οποίες είχαν προαναγγελθεί από τον πρωθυπουργό για φέτος, με το τέλος του ξεκαθαρίσματος των δικαιούχων. Το θέμα πήγε πίσω λόγω του κόστους της φορολογικής μεταρρύθμισης. Με δεδομένο ότι έχει εξαγγελθεί πολλές φορές, αναμένεται να ξανασυζητηθεί μόλις υπάρξουν απτά στοιχεία για το κλείσιμο του 2025.
4. Νέα μέτρα για την επίλυση του στεγαστικού, ώστε να αυξηθεί η προσφορά κατοικίας. Στην κατεύθυνση αυτή, εξετάζεται να δοθούν κίνητρα για να βγουν στην αγορά τα 35.000 ακίνητα που έχουν σήμερα στη διαχείρισή τους οι servicers και οι εμπορικές τράπεζες. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι πολλά από τα ακίνητα έχουν σε εκκρεμότητα νομικές διαδικασίες, οι οποίες καθυστερούν. Σε νομοσχέδιο που ετοιμάζεται εδώ και καιρό περιλαμβάνονται διαδικασίες fast track για τη νομική εκκαθάριση των υποθέσεων αυτών.
Πηγή: capital.gr
