Έξι χρόνια μετά την εφαρμογή του, ως ανάγκη και αναγκαιότητα μαζί, το ΣΒΑΚ δεν «άλλαξε» ούτε τη Λάρισα, ούτε την κουλτούρα μετακίνησης των Λαρισαίων
Προβληματισμό, «τροφή για σκέψη» και διεργασίες που δεν αποκλείεται να οδηγήσουν και σε σημαντικές αλλαγές προκάλεσε η παρουσίαση, στο πλαίσιο ενημερωτικής εκδήλωσης των αποτελεσμάτων της έρευνας που διεξήχθη μέσω διαδικτυακών ερωτηματολογίων, μετά από πρωτοβουλία του ΤΕΕ Τομέα Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας. για την αναθεώρηση του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) της Λάρισας.
Γράφει η Βιβή Ζαχοπούλου από την «Πολιτεία Θεσσαλών» Κυριακή 19 οκτωβρίου 2025
Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Λάρισα αναδείχθηκαν τα σημαντικότερα συμπεράσματα από αυτή τη διαβούλευση, στην οποία συμμετείχαν περίπου 600 πολίτες και φορείς της πόλης, με τη συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων να θέτει ως κύρια προβλήματα που σχετίζονται με την εφαρμογή μέτρων στο πλαίσιο του ΣΒΑΚ του Δήμου Λαρισαίων τα εξής:
·Την έλλειψη θέσεων στάθμευσης,
·την παραβατικότητα σε συνδυασμό με την έλλειψη αστυνόμευσης
·την κυκλοφοριακή συμφόρηση
·και το υφιστάμενο δίκτυο Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, καθώς και συναφή ζητήματα.
Παράλληλα, διαπιστώθηκε ότι οι οδοί ήπιας κυκλοφορίας και οι αλλαγές των μονοδρομήσεων δεν έχουν βελτιώσει την ποιότητα ζωής σε όλες τις περιπτώσεις, καθώς οι συμμετέχοντες εξέφρασαν δυσαρέσκεια για την εφαρμογή των μέτρων.
Η παρουσίαση ανέδειξε επίσης τις προτάσεις των πολιτών για το μέλλον της αστικής κινητικότητας της πόλης, οι οποίες περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση της έλλειψης θέσεων στάθμευσης, την ενίσχυση της αστυνόμευσης και την αναβάθμιση του δικτύου Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.
Τι λένε φορείς – πολίτες
Ως προς την αξιολόγηση των συγκοινωνιακών προβλημάτων της πόλης οι πολίτες και οι φορείς αξιολόγησαν την στάθμευση ως το σοβαρότερο κυκλοφοριακό πρόβλημα και ακολουθεί η Οδική Ασφάλεια.
Στην αξιολόγηση περί βελτίωσης των συγκοινωνιακών προβλημάτων φορείς και πολίτες συμφωνούν πως η στάθμευση των οχημάτων, η κυκλοφοριακή συμφόρηση και η τήρηση του ΚΟΚ δεν έχουν βελτιωθεί καθόλου με την υλοποίηση του ΣΒΑΚ, η πεζή μετακίνηση βελτιώθηκε, η μετακίνηση με ποδήλατο/πατίνι έχει μεν βελτιωθεί αλλά όχι αρκετά, και η μετακίνηση με λεωφορείο δεν φαίνεται να έχει βελτιωθεί.
Στην αξιολόγηση για τη βελτίωση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών παραμέτρων της πόλης από την υλοποίηση του ΣΒΑΚ, φορείς και πολίτες συμφωνούν πως δεν έχει βελτιωθεί η δυνατότητα μετακίνησης για όλους συμπεριλαμβανομένων και των ΑΜΕΑ/ΑΜΚ, η δυνατότητα πρόσβασης στο κέντρο της πόλης, η προστασία του περιβάλλοντος, η οικονομική βιωσιμότητα της πόλης και η μείωση του κόστους μετακίνησης και της κατανάλωσης ενέργειας.
Ως προς την ανάπτυξη των ανθρωπίνων σχέσεων και την βελτίωση της ελκυστικότητας των περιοχών παρεμβάσεων του ΣΒΑΚ οι μεν φορείς αξιολογούν πως δεν έχει βελτιωθεί ενώ αντίθετα οι πολίτες είναι μοιρασμένοι.
Ως προς το αν η υλοποίηση των μέτρων του ΣΒΑΚ έχει επηρεάσει τις αξίες των ακινήτων αμφότεροι οι συμμετέχοντες συμφωνούν πως έχουν επηρεαστεί και αυξήθηκαν λόγω της ελκυστικότητας των περιοχών, ενώ μειώθηκαν όπου δεν υπάρχει διαθεσιμότητα θέσεων στάθμευσης.
Σημαντικά ευρήματα από τη διαβούλευση του ΤΕΕ για την (αν)αποτελεσματικότητα του Σχεδίου, ανοίγουν τη συζήτηση για την ανάγκη αναθεώρησής του
Διαχείριση στάθμευσης
Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (φορείς και πολίτες) που χρησιμοποιούν το ΙΧ εντός της κεντρικής περιοχής της πόλης το κάνουν για να μεταφέρουν αγαθά, η εύρεση θέσης στάθμευσης στο κέντρο είναι εξαιρετικά δύσκολη, και πως ακόμα και η εύρεση χώρου στάθμευσης επί πληρωμή δεν είναι πάντοτε εύκολη ή αυτονόητη.
Οδοί ήπιας κυκλοφορίας / Αλλαγή μονοδρομήσεων
Προέκυψε πως η εφαρμογή των μέτρων του ΣΒΑΚ έχει επηρεάσει τις καθημερινές μετακινήσεις των πολιτών με τον 1 στους 4 να επιλέγει να μετακινηθεί με περισσότερο βιώσιμους τρόπους.
Αντίθετα οι φορείς υποστηρίζουν πως οι μετακινήσεις τους έχουν δυσκολέψει. Επίσης συμφωνούν πως η εφαρμογή των οδών ήπιας κυκλοφορίας και οι αλλαγές των μονοδρομήσεων δεν έχουν βελτιώσει παντού την ποιότητα ζωής.
Ως προς το αν η μετατροπή περιοχών σε ήπιας κυκλοφορίας με τις ανάλογες διαμορφώσεις των οδών έχουν επιτύχει τον στόχο τους που ήταν η αποτροπή των διαμπερών μετακινήσεων και η αναβίωση της γειτονιάς, προκύπτει πως για φορείς και πολίτες η δυσαρέσκεια είναι εμφανής και καταδεικνύει την ανάγκη αναθεώρησης του μέτρου και του τρόπου που εφαρμόστηκε στην πόλη.
Μετακίνηση πεζή και με ποδήλατο
Ως προς την αξιολόγηση των υποδομών, φορείς και πολίτες συμφωνούν πως οι υποδομές πεζής μετακίνησης έχουν βελτιωθεί από μέτρια έως πολύ και οι διαδρομές πεζής μετακίνησης αυξήθηκαν. Ως προς το επίπεδο της οδικής και προσωπικής ασφάλειας, για τους φορείς δεν έχει βελτιωθεί ενώ για τους πολίτες εξαρτάται από τους χρήστες και όχι από την υλοποίηση των μέτρων του ΣΒΑΚ. Αμφότεροι συμφωνούν πως η διάθεση κοινόχρηστων ποδηλάτων θα αυξήσει τη χρήση τους,ενώ οι υποδομές στάθμευσης ποδηλάτων και το επίπεδο οδικής ασφάλειας δεν έχουν βελτιωθεί. Επίσης, οι συμμετέχοντες αξιολόγησαν ως το σημαντικότερο πρόβλημα στη χρήση των ποδηλατοδρόμων είναι ο μη σεβασμός του από άλλους χρήστες.
Μετακίνηση με ταξί
Ως προς τις μετακινήσεις με ταξί, η πλειοψηφία το χρησιμοποιεί για τις μετακινήσεις του στην πόλη περιστασιακά ή σπάνια και όταν προτιμάται είναι λόγω της δυνατότητας άμεσης μετακίνησης στο σημείο προορισμού, της 24ωρης εξυπηρέτησης και της δυσκολίας εύρεσης χώρου στάθμευσης στον προορισμό.
Κυκλοφοριακό και έλλειψη θέσεων στάθμευσης συνεχίζουν να ταλαιπωρούν δημότες και επισκέπτες
Μετακίνηση με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
Ως προς την μετακίνηση με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ), η πλειοψηφία χρησιμοποιεί λεωφορείο για τις μετακινήσεις του στην πόλη περιστασιακά ή σπάνια, με τους πολίτες να το χρησιμοποιούν για λοιπές μετακινήσεις ενώ οι φορείς για τη μετάβαση στην εργασία τους και αυτό προτιμάται λόγω χαμηλού κόστους μετακίνησης και της δυσκολίας εύρεσης στάθμευσης στον προορισμό.
Οι πολίτες επισημαίνουν την ανάγκη αναβάθμισης των υπηρεσιών των ΜΜΜ, με τις προτάσεις να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, διεύρυνση του ωραρίου εξυπηρέτησης σε όλο το 24ωρο, συχνές διασυνοικιακές γραμμές και από τις συνοικίες προς σημεία ενδιαφέροντος, όπως αθλητικές εγκαταστάσεις και μνημεία, κυκλική γραμμή πέριξ του κέντρου και συνδέσεις προς αυτό, αλλά και κατασκευή ΤΡΑΜ.
Μέριμνα για τα ΑμεΑ
Σημαντικό είναι και το εύρυμα που προκύπτει αναφορικά με το επίπεδο προσβασισμότητας των περιοχών του κέντρου για τα άτομα με ειδικές ανάγκες μετακίνησης και τους συνοδούς αυτών, καθώς καταδεικνύεται πως μετά την υλοποίηση μέτρων του ΣΒΑΚ αυτό δεν έχει βελτιωθεί στον αναμενόμενο βαθμό. Οι κύριοι λόγοι, κατά τη γνώμη της πλειοψηφίας έχουν να κάνουν με την παραβατικότητα των χρηστών, η οποία με τη σειρά της, φαίνεται να οφείλεται σε φτωχό κεντρικό σχεδιασμό, ημιτελή εφαρμογή των μέτρων και έλλειψη αστυνόμευσης.
Απο τη θεωρία στην πράξη…
Πώς κρίνουν όμως το Σχέδιο Βιώσικης Αστικής Κινητικότητας οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στο κέντρο της Λάρισας;
«Όποιος κυκλοφορεί με τα πόδια στη Λάρισα περνάει θαυμάσια, όποιος κυκλοφορεί με αυτοκίνητο περνάει δυσάρεστα», επισημαίνει χαρακτηριστικά στην «ΠΘ» ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Λάρισας Μπάμπης Παπαδόπουλος, αναφερόμενος στην κατάσταση που επικρατεί στο κέντρο της πόλης, με την έλλειψη χώρων στάθμευσης.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαδόπουλο, στο πλαίσιο του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας θα έπρεπε να είχε προηγηθεί η δημιουργία χώρων στάθμευσης και έπειτα οι παρεμβάσεις σε κεντρικούς άξονες της πόλης, ώστε να διευκολύνεται η κυκλοφορία και κυρίως η στάθμευση των οχημάτων. Παράλληλα, ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου εξέφρασε επιφυλάξεις αναφορικά με την αποτελεσματικότητα του Συστήματος Ελεγχόμενης Στάθμευσης, τονίζοντας πως δημιουργεί πρόβλημα τόσο στους επισκέπτες, όσο και στους μόνιμους κατοίκους.
Στο μεταξύ η έρευνα κατέδειξε, μεταξύ άλλων, πως η μετακίνηση με ταξί προτιμάται από τους πολίτες κυρίως λόγω δυνατότητας άμεσης μετακίνησης στο σημείο προορισμού και λόγω δυσκολίας εύρεσης χώρου στάθμευσης στον προορισμό. Ο πρόεδρος του Σωματείου Ραδιοταξί Λάριας Νίκος Πιπερίδης, μιλώντας στην «ΠΘ» εκφράζει τον προβληματισμό του για την αποτελεσματικότητα του ΣΒΑΚ, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά πως «παρά τις παρεμβάσεις οι δρόμοι είναι γεμάτοι αυτοκίνητα».
«Οι αλλαγές στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν κάνουν ουσιαστική διαφορά στον τρόπο μετακίνησης στο κέντρο, ενώ οι ρυθμίσεις στην οδό Βενιζέλου διευκολύνουν περισσότερο τους οδηγούς ταξί», λέει ο κ. Πιπερίδης, για να προσθέσει χαρακτηριστικά πως «δεν κατάλαβα τι άλλαξε, εκτός από την αισθητική στην οδό Ανθίμου Γαζή…».
Παράλληλα, ο πρόεδρος του Σωματείου Ραδιοταξί τονίζει πως οι κυκλικοί κόμβοι έχουν συμβάλει καθοριστικά στην διευκόλυνση της κυκλοφορίας των οχημάτων, εντοπίζοντας το πρόβλημα στους δρόμους που αποτελούν είσοδοι προς το κέντρο της Λάρισας, παραθέτοντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την οδό Φαρσάλων.
Στην τοποθέτησή του ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΔΘ Νίκος Παπαγεωργίου σημείωσε μεταξύ άλλων ότι η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας αποτυπώνει με σαφήνεια τα προβλήματα και ταυτόχρονα φωτίζει τον δρόμο για την εξεύρεση και υιοθέτηση των απαραίτητων λύσεων, εκτιμώντας πως «αυτό το υλικό θα αποτελέσει μια πολύτιμη βάση για την περαιτέρω επεξεργασία του σχεδιασμού και για την τελική διαμόρφωση του ΣΒΑΚ και της αστικής κινητικότητας της επόμενης ημέρας για τη Λάρισα».
«Προχωράμε στον σχεδιασμό μας, οργανώνουμε τον δημόσιο χώρο, παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις και είμαστε έτοιμοι να προσαρμόσουμε αποφάσεις, να διορθώσουμε πιθανές αστοχίες, να εξετάσουμε επιπλέον λύσεις. Τίποτα από όλα αυτά, όμως, δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τη συμμετοχή και συναίνεση της κοινωνίας», ανέφερε στην εκδήλωση ο αντιδήμαρχος Δημοτικής Αστυνομίας και Κυκλοφοριακών Παρεμβάσεων Βαγγέλης Παπαλέξης.
«Διαβούλευση πάνω σε εμμονές»
Κριτική στην τοποθέτηση τόσο του προέδρου του ΤΕΕ/ΤΚΔΘ Νίκου Παπαγεωργίου, όσο και σε εκείνη του αντιδημάρχου Δημοτικής Αστυνομίας και Κυκλοφοριακών Παρεμβασεων Βαγγέλη Παπαλέξη ασκεί η παράταξη της μείζονος αντιπολίτευσης του Δήμου «Συμπαράταξη Λαρισαίων», όπου μεταξύ άλλων γίνεται λόγος για την ανάγκη επιστημονικής επεξεργασίας πριν εξαχθούν συμπεράσματα, χωρίς «εμμονές και στρεβλώσεις της πραγματικότητας».
Πιο αναλυτικά, η Συμπαράταξη Λαρισαίων χαιρετίζει την πρωτοβουλία του ΤΕΕ Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας και της Ομάδας Εργασίας του για τη διεξαγωγή και παρουσίαση της έρευνας σχετικά με το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) της Λάρισας, επισημαίνοντας πως «πρόκειται για ένα σημαντικό εργαλείο συλλογής δεδομένων που μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση της κινητικότητας και της ποιότητας ζωής στην πόλη.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης μάλλον υποβαθμισμένης (προσκλήσεις δεν πήραν ούτε τα μέλη του ΤΕΕ) παρατηρήθηκε μια εμμονική και αυθαίρετη ερμηνεία των δεδομένων από τον πρόεδρο του ΤΕΕ κ. Νίκο Παπαγεωργίου (γιατί άραγε;), ο οποίος όχι μόνο επέλεξε για την παρουσίαση ακραίες φράσεις που προφανώς στηρίζουν το αφήγημά του, αλλά και υποστήριξε ότι οι πολίτες δεν αποτυπώνουν θετικά το ΣΒΑΚ, ερμηνεύοντας τα αποτελέσματα με τρόπο που συγκρούεται με τα ίδια τα συμπεράσματα της Ομάδας Εργασίας. Αντίθετα, τα μέλη της Ομάδας -όπως η Σοφία Τατσόγλου και ο Θανάσης Γαλάνης- στη συζήτηση που ακολούθησε μετά από διαμαρτυρίες τόνισαν ότι «η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων αξιολογεί θετικά το ΣΒΑΚ!» και ότι «το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί ώστε να εξαχθούν ασφαλή και τελικά συμπεράσματα». Η προσπάθεια προσωπικής ανάγνωσης των στοιχείων υπονομεύει τη σοβαρότητα ενός θεσμού που οφείλει να υπηρετεί την τεκμηρίωση, όχι την εντύπωση.
Ενδεικτική ήταν και η στάση της Δημοτικής Αρχής Μαμάκου: ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος απέφυγε να αναφερθεί στο ΣΒΑΚ, ενώ την ίδια στιγμή συνεχίζονται τα βασικά έργα ΣΒΑΚ! Γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη για ανοιχτό, αντικειμενικό διάλογο, απαλλαγμένο από ρητορική απαξίωσης. Το ΣΒΑΚ της Λάρισας πέτυχε σε μεγάλο βαθμό στόχους του, παρά τις όποιες αστοχίες που χρήζουν αναθεώρησης και βελτίωσης.
Η παρουσίαση της έρευνας απαιτεί προσεκτική και ψύχραιμη ανάγνωση των ευρημάτων. Ενδεικτικά, στο θέμα των βυθιζόμενων μπαρών με τίτλο “Εμπόδια στις εισόδους των κεντρικών πεζοδρόμων”, αναφέρεται ότι:
«οι περισσότεροι χρήστες με Ι.Χ. που κινούνται στους πεζόδρομους με βυθιζόμενα κολωνάκια αντιμετωπίζουν δυσκολία».
Όπως επισήμανε η Ομάδα Εργασίας, η διατύπωση αυτή χρειάζεται περαιτέρω διευκρίνιση και επιστημονική ερμηνεία, καθώς δημιουργεί σύγχυση σχετικά με τη χρήση οχημάτων στους πεζόδρομους και τα πραγματικά δεδομένα. Ανάλογες παρατηρήσεις εμφανίζονται σε πολλές ενότητες της έρευνας, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη επιστημονικής επεξεργασίας πριν εξαχθούν συμπεράσματα».
Η Συμπαράταξη τονίζει ότι «οι έρευνες είναι εργαλεία τεκμηρίωσης και όχι δημοσκοπήσεις για μικροπολιτικές εντυπώσεις. Η αποτίμηση ενός στρατηγικού σχεδίου όπως το ΣΒΑΚ απαιτεί επιστημονική ανάλυση, μεθοδολογική συνέπεια και επίγνωση της χρονικής του εξέλιξης, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και έξι χρόνια και στοχεύει στην αλλαγή κουλτούρας μετακίνησης και συμπεριφοράς στην πόλη.
Το ΣΒΑΚ της Λάρισας υπήρξε πρωτοποριακό εγχείρημα για τα ελληνικά δεδομένα, ακολουθώντας σύγχρονες ευρωπαϊκές πόλεις). Εγκρίθηκε το 2015 και ξεκίνησε η υλοποίησή του το 2018 από τη Δημοτική Αρχή Καλογιάννη, πριν γίνει θεσμική υποχρέωση για τους δήμους.
Δεν είναι πρόβλημα· είναι εργαλείο και για κάθε σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη αποτελεί μονόδρομο.
Δεν είναι «ταμπέλα» ούτε πεδίο προσωπικών αντιπαραθέσεων· χρειάζεται διαρκή αναθεώρηση, επιστημονική καθοδήγηση και κοινωνική συμμετοχή.
Η Λάρισα πρέπει να συνεχίσει μπροστά, με σχέδιο και γνώση, όχι με εμμονές και στρεβλώσεις της πραγματικότητας. Η Συμπαράταξη Λαρισαίων θα συνεχίσει να στηρίζει κάθε επιστημονική προσπάθεια που υπηρετεί τη βιώσιμη κινητικότητα, τη γνώση και την προοπτική της πόλης, προάγοντας ταυτόχρονα τη σωστή ανάγνωση των δεδομένων και τη διαφάνεια στην τεκμηρίωση», καταλήγει η ανακοίνωση της Συμπαράταξης Λαρισαίων.
Η «Μελέτη Αστικής Κινητικότητας για το Δήμο Λαρισαίων» ή Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) Λάρισας ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2014 και οριστικοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2015. Τον Αύγουστο του 2018 ξεκίνησε η σταδιακή υλοποίηση και εφαρμογή του και έως σήμερα έχουν ολοκληρωθεί πλήθος μέτρων και παρεμβάσεων, κυρίως στην κεντρική περιοχή της πόλης, που μεταβάλλουν σταδιακά τη φυσιογνωμία της.
