Τέσσερις στις δέκα αξονικές τομογραφίες που γίνονται στη χώρα μας είναι μερικώς ή εντελώς επιστημονικά ατεκμηρίωτες. Μάλιστα, το 15,6% είναι ουσιαστικά αχρείαστες, ποσοστό που ισοδυναμεί με μια ακόμη αρνητική πρωτιά για την Ελλάδα. Το πρόβλημα εν τούτοις δεν περιορίζεται εντός των συνόρων, καθώς σύμφωνα με τα συμπεράσματα νέας ευρωπαϊκής μελέτης έως και 40% των αξονικών τομογραφιών που πραγματοποιούνται στην Ευρώπη ενδέχεται να είναι μη ενδεδειγμένες.
Οι περιττές αξονικές όμως δεν ισοδυναμούν μόνον με σπατάλη πόρων και ταλαιπωρία αλλά και με εν δυνάμει απειλή για την υγεία. Και αυτό διότι η συγκεκριμένη απεικονιστική εξέταση χρησιμοποιεί ιοντίζουσα ακτινοβολία, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη στάθμιση της χρησιμότητάς της έναντι των πιθανών κινδύνων.
Αναλυτικότερα, η έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 125 ιατρικά κέντρα από 7 χώρες (Ελλάδα, Βέλγιο, Φινλανδία, Δανία, Εσθονία, Σλοβενία και Ουγγαρία) και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «European Radiology» έβαλε στο μικροσκόπιο 6.734 ανώνυμες παραπομπές για αξονική τομογραφία.
Ο σχεδιασμός της ίδιας μελέτης ήθελε σε κάθε χώρα δύο ανεξάρτητους ακτινολόγους να βαθμολογούν την καταλληλότητα κάθε εξέτασης χρησιμοποιώντας τον σχετικό Οδηγό της Ευρωπαϊκής Ακτινολογικής Εταιρείας (ESR iGuide), σημειώνοντας παράλληλα τυχόν προτεινόμενες εναλλακτικές λύσεις με βάση τις παρουσιαζόμενες ενδείξεις.
Είναι σημαντικό δε να υπογραμμιστεί ότι σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των ελεγκτών προβλεπόταν διαιτησία. Οσο δε για τις παραμέτρους που ελήφθησαν υπόψη, κριτήρια όπως η ηλικία, το φύλο αλλά και η κατάσταση του εξεταζομένου ως νοσηλευόμενου ή εξωτερικού ασθενούς και η ειδικότητα του παραπέμποντος ιατρού (δηλαδή, εκείνου που συνταγογράφησε την εξέταση) εξετάστηκαν στατιστικά σε κάθε χώρα.
Τι διαπιστώθηκε; Το μέσο ποσοστό καταλληλότητας ήταν 75%, που κυμαινόταν από 58% στην Ελλάδα έως 86% στη Δανία. Υψηλότερα ποσοστά συσχετίστηκαν με δημόσια νοσοκομεία, νοσηλευόμενους ασθενείς και παραπομπές από ειδικούς. Επίσης οι συχνότερες εναλλακτικές που προτάθηκαν ήταν η μαγνητική τομογραφία, η ακτινογραφία και το υπερηχογράφημα. «Ο καλός γιατρός δεν είναι αυτός που γράφει πολλές εξετάσεις αλλά εκείνος που γράφει τις σωστές» διευκρινίζει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος της Ελληνικής Ακτινολογικής Εταιρείας (ΕΑΕ) Αθανάσιος Χαλαζωνίτης. Και έπειτα δίνει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. «Εάν ένας γιατρός παραπέμπει για αξονική τομογραφία ασθενή που διαμαρτύρεται μόνο για πονοκεφάλους, τότε κάτι γίνεται λάθος. Εάν όμως είναι τεκμηριωμένο ότι πρέπει να υποβάλλεται στην ίδια εξέταση ακόμη και δύο φορές τον χρόνο, τότε είναι διαπιστωμένο ότι το όφελος υπερτερεί του κινδύνου καθιστώντας την ασφαλή». Ο ίδιος πάντως παραδέχεται ότι, δεδομένου του πλήθους των εξετάσεων, των οδηγιών, των ενδείξεων και αντενδείξεων, «οι κλινικοί γιατροί δεν μπορούν να τα γνωρίζουν όλα». Εξ ου άλλωστε και η Εταιρεία έχει μεριμνήσει για την επικαιροποίηση των διαγνωστικών πρωτοκόλλων, παρ’ όλα αυτά όμως έως και σήμερα δεν έχουν ενταχθεί στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση.
Εν τω μεταξύ και υπό τα παραπάνω δεδομένα, η ένωση των αρμόδιων αρχών ακτινοπροστασίας της Ευρώπης (Heads of the European Radiological Protection Competent Authorities – HERCA) υλοποιεί πανευρωπαϊκή εκστρατεία ενημέρωσης με κεντρικό σύνθημα: «Επιλέγω την κατάλληλη απεικονιστική εξέταση για τον ασθενή μου!». Η εκστρατεία υποστηρίζεται από 21 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, με φορέα υλοποίησης την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) η οποία και είναι αρμόδια για την αδειοδότηση των ακτινολογικών εργαστηρίων στη χώρα. Στόχος είναι η ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας και του κοινού για τη συνετή και ορθολογική διενέργεια ιατρικών απεικονιστικών εξετάσεων.
Βλάπτει την υγεία
Μια ακόμη μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο (UCSF), που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Απρίλιο στην ιατρική επιθεώρηση JAMA Internal Medicine, είχε επίσης αναδείξει ότι η περιττή ακτινοβολία μπορεί να βλάψει σοβαρά την υγεία.
Με βάση την ανάλυση 93 εκατ. αξονικών που έγιναν το 2023, οι ερευνητές υπολόγισαν ότι έως και το 5% των περιστατικών καρκίνου που καταγράφονται ετησίως θα μπορούσαν να οφείλονται στις αξονικές τομογραφίες. Ως βασικές αιτίες αναδείχτηκαν η κατάχρηση των εξετάσεων αυτών αλλά και η χρήση υψηλών δόσεων ιοντίζουσας ακτινοβολίας κατά τη διενέργειά τους. «Οι αξονικές τομογραφίες σώζουν ζωές» είχε επισημάνει τότε η επικεφαλής ερευνήτρια dr. Rebecca Smith-Bindman, ακτινολόγος, καθηγήτρια Ακτινολογίας και Βιοστατιστικής στο UCSF, προσθέτοντας όμως πως «συχνά παραβλέπουμε τους δυνητικούς κινδύνους τους».
Πηγή: tanea.gr
