Η Ευρώπη εμφανίζεται αποφασισμένη να διατηρήσει την πίεση προς το Ισραήλ ώστε να σεβαστεί τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας, σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico.
Διπλωμάτες, πολιτικοί και αξιωματούχοι σε Βρυξέλλες, Λονδίνο και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δήλωσαν ανεπίσημα στο μέσο ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να υπολογίζει πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα ξεχάσουν γρήγορα τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων Παλαιστινίων. Ακόμη κι αν το ειρηνευτικό σχέδιο του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, σημάνει το τέλος του πολέμου, θεωρούν πως η ευρωπαϊκή πίεση απέδωσε και πρέπει να συνεχιστεί.
Σκεπτικισμός αλλά και ανακούφιση για την εκεχειρία
Πολλοί από όσους μίλησαν στο Politico εξέφρασαν ανακούφιση για την απελευθέρωση των ομήρων και την προοπτική ειρήνης μετά από δύο χρόνια πολέμου. Ωστόσο, διατύπωσαν επιφυλάξεις για βασικά σημεία του σχεδίου Τραμπ, υπογραμμίζοντας ότι είναι ακόμη πρόωρο να χαλαρώσει η διπλωματική πίεση στο Ισραήλ, ιδίως όσο μεγάλο μέρος των Ευρωπαίων πολιτών παραμένει επιφυλακτικό.
Οι περίπου 67.000 νεκροί και η εκτεταμένη καταστροφή στη Γάζα καθιστούν αναγκαία τη λογοδοσία, τη δικαιοσύνη και ένα αξιόπιστο σχέδιο ανοικοδόμησης με επαρκή χρηματοδότηση, τόνισαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, την ώρα που υπογραφόταν στην Αίγυπτο η συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου που ξέσπασε μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.
«Η πίεσή μας είναι ακόμη σημαντική. Αν θέλουμε να αρθεί όλη η πίεση, τότε το Ισραήλ πρέπει να ανταποκριθεί», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ υπό καθεστώς ανωνυμίας.
Ο πόλεμος που δίχασε την Ευρώπη
Τα τελευταία δύο χρόνια, ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα προκάλεσε βαθιές διαιρέσεις στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και ρήγματα στην πολιτική σκηνή της ΕΕ. Καθώς η ανθρωπιστική κρίση επιδεινωνόταν, μαζικές φιλοπαλαιστινιακές διαδηλώσεις ξέσπασαν σε πολλές πόλεις, ενώ καταγράφηκε άνοδος αντισημιτικών επιθέσεων.
Η υπομονή των Ευρωπαίων ηγετών με την κυβέρνηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου εξαντλήθηκε, με αρκετούς να την κατηγορούν ότι προκάλεσε «ανθρωπογενή λιμό» στη Γάζα υπό το πρόσχημα της εξουδετέρωσης της Χαμάς.
Η Γαλλία, υπό τον Εμανουέλ Μακρόν, πρωτοστάτησε σε ειδική σύνοδο του ΟΗΕ τον περασμένο μήνα, επιδιώκοντας την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, εντείνοντας έτσι τη διεθνή πίεση στο Ισραήλ.
Η Κομισιόν εισηγήθηκε σειρά κυρώσεων που θα επηρέαζαν τις εμπορικές σχέσεις με το Ισραήλ, όμως τα κράτη-μέλη δεν κατέληξαν σε κοινή γραμμή. Οι προτάσεις παραμένουν ενεργές, με τις εσωτερικές διαφωνίες να συνεχίζονται ενόψει της επόμενης αξιολόγησης.
Ευκαιρία επανεκκίνησης ή πρόωρη αποκλιμάκωση;
Η πρώτη φάση του ειρηνευτικού σχεδίου Τραμπ, που περιλαμβάνει την κατάπαυση του πυρός και την απελευθέρωση των ομήρων, θεωρείται ευκαιρία για επαναπροσέγγιση Ευρώπης–Ισραήλ. Ο νέος πρέσβης του Ισραήλ στην ΕΕ κάλεσε μέσω του Politico την Ένωση να αποσύρει τις απειλές κυρώσεων και να αποκαταστήσει πλήρως τη συνεργασία, καθώς η εκεχειρία καθιστά, όπως υποστήριξε, τα μέτρα περιττά.
Ωστόσο, εκπρόσωπος της Κομισιόν ήταν προσεκτικός: «Δεν είμαστε ακόμη εκεί», δήλωσε, σημειώνοντας ότι ενδεχόμενη αναθεώρηση θα συζητηθεί μετά τη συνεδρίαση των υπουργών των 27 κρατών-μελών.
Στο ίδιο πνεύμα, η επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας της ΕΕ, Χάτζα Λαχμπίμπ, τόνισε μέσω ανάρτησης στην πλατφόρμα Χ ότι η απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων ήταν «μόνο το πρώτο βήμα» και πως «η βοήθεια πρέπει επειγόντως να φθάσει σε μαζική κλίμακα στους Παλαιστίνιους στη Γάζα». Πρόσθεσε ότι χρειάζονται «βιώσιμες πολιτικές λύσεις» από την επερχόμενη ειρηνευτική σύνοδο στην Αίγυπτο.
Η στάση της ΕΕ και το ζήτημα της λογοδοσίας
Η ατζέντα της επόμενης συνόδου κορυφής της ΕΕ δεν προβλέπει προς το παρόν επανεξέταση της στάσης της Ένωσης έναντι του Ισραήλ. Διπλωμάτες εκτιμούν ότι η ευρωπαϊκή πίεση έχει αποδώσει, ιδίως μέσω της πρωτοβουλίας Μακρόν για αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, και εμφανίζονται διστακτικοί να εγκαταλείψουν αυτόν τον μοχλό.
«Χωρίς να θέλω να το υπερεκτιμήσω, θεωρώ ότι οι ευρωπαϊκές προσπάθειες ήταν ένας κρίκος στη μηχανή που οδήγησε σε αυτή την εξέλιξη», δήλωσε στο Politico Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Άλλοι τονίζουν ότι βασικό κριτήριο για τη χαλάρωση της πίεσης είναι η πραγματική παροχή βοήθειας στη Γάζα. «Όλα εξαρτώνται από το αν η υποστήριξη που χρειάζεται η Γάζα θα φτάσει πραγματικά στους ανθρώπους εκεί», ανέφερε αξιωματούχος ευρωπαϊκής κυβέρνησης. «Αν ναι, η Κομισιόν θα αποσύρει την πρότασή της και αυτό ήταν».
Πίεση από μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες
Την ώρα που Τραμπ και Νετανιάχου αντάλλασσαν φιλοφρονήσεις, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρακολουθούσαν με ανησυχία, ειδικά μετά την πρόταση του Αμερικανού προέδρου για «απονομή χάριτος» στον Ισραηλινό πρωθυπουργό.
«Πολύ σημαντικό σε μια ειρηνευτική διαδικασία είναι να υπάρξει δικαιοσύνη και λογοδοσία. Μη λησμονούμε ότι σκοτώθηκαν 60.000 άνθρωποι, ότι καταστράφηκε η Γάζα», δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Στο Βερολίνο, υπουργοί προτίθενται να επανεξετάσουν την απαγόρευση εξαγωγών όπλων προς το Ισραήλ, ενώ στο Παρίσι επικρατεί η άποψη ότι πρέπει να διατηρηθεί η απειλή κυρώσεων. «Πρέπει να διατηρήσουμε [την απειλή των κυρώσεων] και να βάλουμε όρους για την άρση τους… Δεν είναι η ώρα να τη μειώσουμε. Είναι πολύ πρόωρο», δήλωσε Γάλλος πρώην αξιωματούχος.
Ανάλογη στάση υιοθέτησε και Βρετανός βουλευτής του Εργατικού Κόμματος, λέγοντας: «Έχω την ισχυρή αίσθηση ότι θα εξακολουθήσει να είναι απαραίτητη η πίεση στο Ισραήλ».
Η μεταπολεμική φάση και ο ρόλος της Ευρώπης
Η Ευρώπη επιδιώκει ενεργό ρόλο στη μεταπολεμική διαχείριση της Γάζας, ζητώντας συμμετοχή στο προτεινόμενο από τον Τραμπ «συμβούλιο ειρήνης». Παράλληλα, υπάρχουν ανησυχίες ότι ο μηχανισμός αυτός μπορεί να εξελιχθεί σε πλατφόρμα κερδοφορίας για δυτικές εταιρείες ανοικοδόμησης.
Η ΕΕ, ένας από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες των Παλαιστινίων, ζητά όχι μόνο να συνεισφέρει οικονομικά, αλλά και να έχει πολιτικό λόγο. «Η Ευρώπη πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από ένας που πληρώνει. Πρέπει να παίξει τον ρόλο του έντιμου διαμεσολαβητή, όπως πάντα», δήλωσε άτομο με γνώση των συνομιλιών.
«Το πρόβλημά μας είναι ότι οι ΗΠΑ θέλουν να το ελέγχουν οι ίδιες, οπότε πώς μπορεί να έχει ρόλο το Ηνωμένο Βασίλειο;», σημείωσε Βρετανός ανώτερος αξιωματούχος, με άλλον να προσθέτει ότι το Λονδίνο θεωρεί πως έχει ιστορική ευθύνη να στηρίξει τη διαδικασία ειρήνευσης.
Οι εσωτερικές προκλήσεις για την Ευρώπη
Η αδυναμία της ΕΕ να καταλήξει σε ενιαία γραμμή όσον αφορά τις κυρώσεις φαίνεται να έχει περιορίσει την επιρροή της. Διπλωμάτης από χώρα του Κόλπου σχολίασε ότι η Ένωση ήταν «απούσα» στη διάρκεια της κρίσης και δεν είναι σαφές ποιον ρόλο μπορεί πλέον να διαδραματίσει.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι η στάση τους απέναντι στη Μέση Ανατολή επηρεάζει τις εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες. «Η πολιτική της Μέσης Ανατολής θα επηρεάσει τις εθνικές εκλογές», προειδοποίησε Ευρωπαίος αξιωματούχος. «Είναι εξαιρετικά πολωτικό ζήτημα. Αν η Ευρώπη δεν έχει να παίξει θετικό ρόλο, θα το πληρώσει».
Οι νεότερες γενιές ψηφοφόρων, μεγαλωμένες με εικόνες του πολέμου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απαιτούν δικαιοσύνη και λογοδοσία. «Γι’ αυτό, αν δεν υπάρξει δικαιοσύνη και λογοδοσία, δεν ξέρω τι θα συμβεί, ακόμα και στην Ευρώπη», κατέληξε ο ίδιος αξιωματούχος.
Πηγή: tanea.gr