Η σταθεροποίηση του μετώπου μετά την αρχική επίθεση του 2022 στην Ουκρανία και τα βαθειά πλήγματα με drones σε ενεργειακές μονάδες της Ρωσίας, αξιοποιούνται συχνά από τη Δύση ως δείγματα των μεγάλων τρωτών σημείων της ρωσικής πολεμικής μηχανής. Ωστόσο, ορισμένοι δυτικοί αναλυτές -διόλου ρωσόφιλοι- έχουν μια διαφορετική ανάγνωση.
Με ανάλυσή της στο περιοδικό Foreign Affairs, η Ντάρα Μασικότ, ερευνήτρια στο Ίδρυμα Κάρνεγκι για τη Διεθνή Ειρήνη, βλέπει πως αυτό που έχουν παραβλέψει πολλοί ειδικοί είναι ο βαθμός στον οποίο η Μόσχα έμαθε από τις αποτυχίες της και προσαρμόστηκε, τόσο στην Ουκρανία όσο και ευρύτερα.
«Ο ρωσικός στρατός αναγκάστηκε να προσαρμοστεί από τις πρώτες κιόλας ημέρες της εισβολής. Για να επιβιώσουν από σφοδρές ουκρανικές αντεπιθέσεις, ρωσικές μονάδες πρόσθεσαν αυτοσχέδια θωράκιση σε οχήματα, υιοθέτησαν νέους τρόπους παραλλαγής και μικροομαδικές τακτικές εφόδου, μεταξύ πολλών άλλων προσαρμογών. Οι στρατιώτες μοιράζονταν επίσης συμβουλές ανεπίσημα μέσω κοινωνικών δικτύων, κλειστών καναλιών και αυτοεκδιδόμενων εγχειριδίων» σημειώνει η Μασικότ.
Όπως αναφέρει οι Ρώσοι έχουν υιοθετήσει τα περισσότερα από τα πέντε απαραίτητα βήματα που δείχνουν ότι ένας στρατός μαθαίνει καλύτερα: αποκτούν εμπειρία μάχης, την αναλύουν, προτείνουν συστάσεις, διαχέουν τα διδάγματα σε όλη τη δύναμη και, τέλος, τα εφαρμόζουν.
Ξεσκονίζοντας ημερολόγια διοικητών
Αυτό που ξεκίνησε ως αυτοσχεδιασμός στο πεδίο, λέει, εξελίχθηκε σε συστηματική προσπάθεια αξιοποίησης της εμπειρίας μάχης, μελέτης της και διάχυσής της στον στρατό για βελτίωση της απόδοσης. Το 2022, για παράδειγμα, ο στρατός διέταξε επιτελείς και ερευνητές να εγκατασταθούν σε κέντρα διοίκησης κοντά στο μέτωπο ώστε να παρακολουθούν τον πόλεμο από κοντά και να κατανοούν τις επιδόσεις των μονάδων.
Έπειτα, οι Ρωσοι ανέλυσαν τα αποτελέσματα μαχών, ξεσκόνισαν ημερολόγια διοικητών και πήραν συνεντεύξεις από προσωπικό για να παράγουν αναλυτικές αναφορές. Μετά από περαιτέρω αξιολόγηση, αυτές οι αναφορές-μαθήματα διαμοιράστηκαν στο αρχηγείο στο Ροστόφ, στο γενικό επιτελείο στη Μόσχα, στα επιτελεία κλάδων, στις στρατιωτικές ακαδημίες, στις αμυντικές εταιρείες και στην ερευνητική κοινότητα.
Το αποτέλεσμα είναι νέες τακτικές στο πεδίο -κωδικοποιημένες σε προγράμματα εκπαίδευσης και εγχειρίδια μάχης- και καλύτερα όπλα. Η Μόσχα έχει αναπτύξει νέους τρόπους χρήσης drones για εντοπισμό και εξόντωση ουκρανών στρατιωτών και για καταστροφή ουκρανικών μέσων, μετατρέποντας μια παλιά αδυναμία σε πλεονέκτημα. Έχει κατασκευάσει καλύτερους πυραύλους και πιο ανθεκτικά, ικανά τεθωρακισμένα. Δίνει περισσότερη ελευθερία σχεδιασμού σε νεότερους διοικητές. Έχει γίνει στρατός που μπορεί να εξελίσσεται εν μέσω του πολέμου και να προετοιμάζεται για μελλοντικές, υψηλής τεχνολογίας συγκρούσεις.
Προσαρμόστηκαν πλήρως
Εξαιτίας αυτών των αλλαγών, η Ουκρανία πιθανότατα θα αντιμετωπίσει ακόμη μεγαλύτερη καταστροφή τους επόμενους μήνες. Θα βρεθεί αντιμέτωπη με ταχύτερες και πολυαριθμότερες ρωσικές επιθέσεις με drones, με περισσότερη ζημιά σε πόλεις, αμάχους και κρίσιμες υποδομές. Μεγαλύτερος αριθμός πυραύλων θα διαπερνά τις ουκρανικές άμυνες. Η ζώνη των δέκα μιλίων πριν από τις γραμμές του μετώπου, ήδη εξαιρετικά επικίνδυνη, θα γίνει ακόμη δυσκολότερη να διασχιστεί.
Οι ένοπλες δυνάμεις προσαρμόστηκαν αναλόγως. Με τη βοήθεια της μερικής επιστράτευσης του Σεπτεμβρίου 2022 και του εκτινασσόμενου αμυντικού προϋπολογισμού, ο ρωσικός στρατός αναδιοργάνωσε τη δομή διοίκησης και τροποποίησε τις τακτικές και τη διάταξη δυνάμεων στην Ουκρανία.
Η Μόσχα άλλαξε το σύστημα logistics για μεγαλύτερη επιβιωσιμότητα. Εισήγαγε νέες τεχνολογίες -ή νέους τρόπους χρήσης παλαιών-για να βελτιώσει την ακριβή στόχευση και τις δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου. Αυτές οι ενδιάμεσες προσαρμογές βοήθησαν να σταθεροποιηθούν οι γραμμές και να αντέξει την ουκρανική αντεπίθεση του 2023.
Έκτοτε, το οικοσύστημα μάθησης έγινε ακόμη εκτενέστερο. Στη Μόσχα, ο στρατός έχει πάνω από 20 επιτροπές αφιερωμένες στην υλοποίηση συστάσεων βάσει πληροφοριών από το μέτωπο και ρώσους ερευνητές.
Σε συνέδριο του 2023 από την Ακαδημία Πυροβολικού, στρατιώτες και ειδικοί αναθεώρησαν τακτικές πυροβολικού και ενσωμάτωσαν drones στα πυρά. Σε μόλις τρία χρόνια, η Ρωσία έκανε πάνω από 450 ενδιάμεσες τροποποιήσεις στα εγχειρίδια μάχης. Οι ηγεσίες τονίζουν ότι αυτά τα εγχειρίδια πιθανότατα θα αναθεωρηθούν εκ βάθρων μετά τον πόλεμο.
Διόρθωση τεχνικών προλημάτων
Η ειδική αναφέρεται στη συνέχεια στο πως οι Ρώσοι άρχισαν να βελτιώνουν τον ελαττωματικό εξοπλισμό τους. Σύμφωνα με το κορυφαίο στρατιωτικό περιοδικό Military Thought, το 60-70% των ρωσικών αστοχιών στον ηλεκτρονικό πόλεμο την περίοδο 2022-2024 οφειλόταν σε βλάβες εξοπλισμού, και μόνον το 30–40% σε ουκρανικά πυρά.
Κατά καιρούς, η Ρωσία δυσκολεύτηκε να διορθώσει τα προβλήματα. Στον πρώτο χρόνο, η βιομηχανία ήταν βραδυκίνητη, αποσυνδεδεμένη από τους στρατιώτες και παρεμποδισμένη από απαρχαιωμένους κανονισμούς.
Τελικά, σημειώnει η ανάλυση του Foreign Affairs οι αμυντικοί κατασκευαστές κλήθηκαν να βελτιώσουν την παραγωγή, να αυξήσουν τις επισκευές και να επιταχύνουν την καινοτομία — και με την κρατική στήριξη το έκαναν.
Η κυβέρνηση ξεκίνησε επίσης πρωτοβουλίες για στήριξη αμυντικών startups, προωθώντας την καινοτομία. Ο υπουργός Άμυνας, Αντρέι Μπελουόσωφ, εργάστηκε για να συνδέσει τις startups με τους κρατικούς κολοσσούς που κυριαρχούν στον κλάδο και αντιστέκονται σε νεοεισερχόμενους και το εγχείρημα πέτυχε.
Παράλληλα η Μόσχα αναβάθμισε θωρακίσεις και άμυνες σε πολλές κλάσεις οχημάτων, εξόπλισε άλλα με ισχυρότερους κινητήρες, καλύτερες διόπτρες και βελτιωμένες παρεμβολές. Αύξησε τη φονικότητα των βλημάτων ολίσθησης και την παραγωγή τροποποιημένων Shahed και ποικιλίας άλλων drones. Ο κλάδος αντιμετωπίζει κατασκευαστικά ελαττώματα και βελτιώνει πρωτόκολλα συντήρησης για συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου.
Αυτές οι αναβαθμίσεις, υπογραμμίζει η Μασικότ, εξηγούν γιατί οι Ουκρανοί έχουν περισσότερα προβλήματα τον τελευταίο ενάμιση χρόνο.
Εκπαιδεύονται καλύτερα
Η ρωσική «μάθηση» εκτείνεται και στην εκπαίδευση, σύμφωνα με την ειδική από το Κάρνεγκι. Οι εκπαιδευτές επανεξετάζουν διεξοδικά την εμπειρία μάχης και ενσωματώνουν τα διδάγματα στα προγράμματα. Για ρεαλισμό και συνάφεια, η Ρωσία μετακινεί στρατεύματα ανάμεσα στο μέτωπο και τα πεδία ασκήσεων, ενώ στέλνει και βιομηχανικούς τεχνικούς μπροστά. Όπου δεν είναι δυνατές οι επισκέψεις, οργανώνονται ασφαλείς τηλεδιασκέψεις μεταξύ μονάδων πρώτης γραμμής, ακαδημιών και κέντρων εκπαίδευσης. Ορισμένοι ανάπηροι βετεράνοι έγιναν μόνιμοι εκπαιδευτές.
Ως αποτέλεσμα, άλλαξαν τρόποι διδασκαλίας: ρεαλιστικότεροι προσομοιωτές, τροποποιημένη εκπαίδευση στην ταχεία παροχή πρώτων βοηθειών, μαθήματα οδήγησης στρατιωτικών οχημάτων σε σύνθετο «drone-πεδίο», καθώς και εκπαίδευση σε μικρές εφόδους μέσα σε ευρύτερες συνδυασμένες επιχειρήσεις με drones και τεθωρακισμένα — κρίσιμα σε μέτωπο υπό συνεχή επιτήρηση. Για πρώτη φορά, οι εκπαιδευτές χρησιμοποιούν drones για παρακολούθηση της εκπαίδευσης και αποτίμηση επιδόσεων.
Έγιναν επίσης αλλαγές στο πρόγραμμα νεότερων αξιωματικών, για καλύτερη προετοιμασία σε επιχειρησιακά καθήκοντα. Δεν πρόκειται για ολική αναμόρφωση· η βασική προσαρμογή είναι δίμηνη συμπληρωματική εκπαίδευση σε σκοποβολή/πυροβολικό, αναγνώριση, τοπογραφία/ναυτιλία, χρήση drones και τακτική ιατρική.
Προσαρμογή ή καταστροφή
Πολλές διαδικασίες μοιάζουν με εκείνες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με τη σημερινή αρχιτεκτονική, χρηματοδότηση και ηγεσία, ο ρωσικός στρατός δείχνει έτοιμος για μια εκτενή περίοδο μάθησης μετά το τέλος του πολέμου. Ήδη συζητείται ευρεία ανασκόπηση επιχειρησιακών αντιλήψεων, θεωρίας και στρατηγικής, κανονισμών μάχης και επιλογών μακροπρόθεσμων προμηθειών ως τα μέσα της δεκαετίας του 2030.
Στην αρχή της εισβολής, το 2022, ο ρωσικός στρατός υποτίμησε την ικανότητα και τη θέληση της Ουκρανίας. Ο εξοπλισμός του δεν επαρκούσε πάντοτε, κάποια συστήματα κατέρρευσαν. Οι στρατιώτες δεν ήταν εκπαιδευμένοι για τις αποστολές τους (ή καν ενημερωμένοι ότι πάνε σε πόλεμο). Η αλυσίδα διοίκησης δυσλειτουργούσε.
Πλέον, οι παρατηρητές δεν μπορούν να «αγκυρώνουν» την κρίση τους εκείνη την περίοδο. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, ο στρατός έγινε «οργανισμός που μαθαίνει», και οι προσαρμογές στην πρώτη γραμμή είναι μόνο μέρος της εκπαιδευτικής του δραστηριότητας. Η Μόσχα συλλέγει/αναλύει εμπειρία και τη διαχέει σε στρατό και βιομηχανία. Προσπαθεί συστηματικά να «αιχμαλωτίσει» και να θεσμοθετήσει την πολεμική εμπειρία και να προετοιμαστεί για μεταπολεμική μεταρρύθμιση. Αντιλαμβάνεται ότι αλλάζει ο χαρακτήρας του πολέμου, άρα πρέπει να αλλάξει κι ο στρατός.
Η ρωσική εκπαίδευση ίσως παραμένει «έργο εν εξελίξει», και η σθεναρή ουκρανική αντίσταση εξακολουθεί να εμποδίζει το Κρεμλίνο από την επίτευξη βασικών στόχων. Οι αλλαγές της Μόσχας, όμως, είναι αποθαρρυντικές για τους Ουκρανούς. Από την αρχή, το Κίεβο στάθηκε απέναντι στη Μόσχα σε μεγάλο βαθμό χάρη στο πλεονέκτημα καινοτομίας του — που τώρα διαβρώνεται. Οι Ουκρανοί παραδέχονται ότι δεν μπορούν να νικήσουν σε «αριθμούς».
*Φώτο: Ρώσος στρατιώτης, ντυμένος με ιστορική στολή, πριν από την πρόβα για στρατιωτική παρέλαση για την επέτειο της ρωσικής αντίστασης στη ναζιστική Γερμανία το 1941, Κόκκινη Πλατεία στη Μόσχα, Ρωσία, 5 Νοεμβρίου 2019. (REUTERS)
Πηγή: in.gr
