Στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαρσοβίας, ο Κριστιάν Μουνγκιου αποκάλυψε ότι ολοκλήρωσε κρυφά μια νέα ταινία στη Νορβηγία, με πρωταγωνιστές τους Σεμπάστιαν Σταν και Ρενάτα Ρέινσβε. Στη συνάντησή μας, ο Ρουμάνος δημιουργός μίλησε για τη νέα του δουλειά, τη μέθοδό του στη σκηνοθεσία, αλλά και για τα κοινωνικά και πολιτικά θέματα που διαπερνούν το έργο του — από την ελευθερία της επιλογής στη ζωή, μέχρι την ανησυχία για την πολωμένη κοινωνία του σήμερα.
Είναι η πρώτη φορά που δουλεύετε με μεγάλα ονόματα ηθοποιών και γυρίζετε ταινία στη Νορβηγία. Τι άλλαξε αυτό στην προσέγγισή σας;
Κριστιάν Μουνγκιου: Ουσιαστικά είναι το ίδιο είδος σινεμά που κάνω πάντα. Η διαφορά είναι ότι τώρα συνεργάζομαι με μεγαλύτερα ονόματα. Δεν ξέρω τι διαφορά θα κάνει, αλλά ελπίζω να φανεί στο ενδιαφέρον του κοινού. Ήταν χαρά μου να δουλέψω με αυτούς τους ηθοποιούς χωρίς να χρειαστεί να αλλάξω τον τρόπο μου. Συνεργαστήκαμε πολύ καλά.
Γιατί επιλέξατε ο πρώτος διεθνής ηθοποιός που θα συνεργαζόσασταν να είναι ο (υποψήφιος για Όσκαρ) Σεμπάστιαν Σταν;
Κ. Μουνγκιου: Ξεκίνησα μαζί του γιατί μιλάει λίγα ρουμανικά και ήθελε να μιλήσει στη γλώσσα μου. Είμαι περίεργος να δω πώς θα είναι όταν δουλέψω με ηθοποιούς που δεν μιλούν ρουμανικά.
Πώς η μέθοδός σας με τα μεγάλα σε διάρκεια πλάνα και τον ωμό ρεαλισμό επηρεάζει την αφήγηση αυτής της νέας ταινίας;
Κ. Μουνγκιου: Από τη στιγμή που γράφω το σενάριο, ξέρω ότι θα δουλέψω έτσι. Δεν έχει νόημα να γράφω μικρές λεπτομέρειες για το τι θα γίνει, γιατί δεν θα είναι όπως στο χαρτί. Απλώς φτιάχνουμε τη χορογραφία της σκηνής. Είναι τρόπος σεβασμού της ρεαλιστικής ακεραιότητας, χωρίς κοψίματα σε πραγματικό χρόνο. Για τους ηθοποιούς δεν είναι εύκολο· ο ρυθμός ακρίβειας είναι πολύ διαφορετικός. Αν έχετε σκηνές 15 λεπτών με πολλούς ηθοποιούς, δεν μπορείτε να το κάνετε εύκολα. Οπότε το κάστινγκ είναι πολύ σημαντικό. Πρέπει οι ηθοποιοί να καταλάβουν τον τρόπο δουλειάς, να «εκπαιδευτούν» λίγο, αλλά μετά τους αρέσει, γιατί τους δίνει ελευθερία να εστιάσουν στα συναισθήματα. Είναι μια σύνδεση ανάμεσα στο στυλ και στα θέματα που θέλω να εκφράσω.
Σκεφτόμενος τον σημερινό κόσμο και τις πρόσφατες ταινίες σας για κοινωνικά θέματα (όπως το «4 μήνες, 3 εβδομάδες και 2 μέρες»), πώς αισθάνεστε βλέποντας την οπισθοδρόμηση σε ζητήματα όπως το δικαίωμα στην άμβλωση;
Κ. Μουνγκιου: Είναι αστείο ότι πριν από μερικά χρόνια με ρώτησαν αν θα παραχωρήσω τα δικαιώματα για αμερικανική διασκευή της ταινίας μου «4 μήνες, 3 εβδομάδες και 2 μέρες». Πάντα είναι καλό να κάνεις ταινίες που αντικατοπτρίζουν την κοινωνική και πολιτική κατάσταση της εποχής. Αλλά δεν θέλω οι ταινίες μου να θεωρούνται «στρατευμένες». Η ταινία δείχνει την πολυπλοκότητα της επιλογής: ελευθερία, ευθύνη, μητρότητα. Η θεματολογία είναι τόσο πολύπλοκη, που ο θεατής πρέπει να χρησιμοποιήσει το κρίσιμο πνεύμα του για να αποφασίσει. Αυτό είναι το σινεμά που πιστεύω ότι πρέπει να γίνεται.
Σε προηγούμενη ταινία σας ασχοληθήκατε με πολύπλοκα θέματα, όπως η παγκοσμιοποίηση και οι προκλήσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα συνεχίσετε να εξετάζετε παρόμοια ζητήματα και στην επόμενη ταινία;
Κ. Μουνγκιου: Ναι, συνεχίζω να ερευνώ αυτά τα ζητήματα. Πέρσι είχαμε εδώ στη Βαρσοβία την ταινία Traffic (της Teodora Mihai, σε δικό μου σενάριο), η οποία ήταν μέρος μιας σειράς που εξετάζει την επίδραση των διαφορών μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης. Συνεχίζω να μιλάω για την ιδεοποίηση ενός ενιαίου ευρωπαϊκού μοντέλου και την πραγματικότητα που δεν ταιριάζει πάντα με αυτό το όνειρο. Είναι μια πολύπλοκη ήπειρος με πολλά προβλήματα, και για μένα είναι ενδιαφέρον να βλέπω πώς αντιλαμβανόμαστε τη μετανάστευση, είτε ως μετανάστες στη Δυτική Ευρώπη είτε ως κοινωνίες που υποδεχόμαστε μετανάστες από την Ανατολή. Χρειάζεται περισσότερη ενσυναίσθηση για να καταλάβουμε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι άνθρωποι και ότι τα στερεότυπα διαστρεβλώνουν την ατομικότητα.
Σε παλιότερη συνέντευξη είχατε πει ότι η ταινία RMN αφορά «το τέλος της Δημοκρατίας». Με τις νέες συγκρούσεις και την άνοδο της ακροδεξιάς, πώς βλέπετε τη Δημοκρατία σήμερα;
Κ. Μουνγκιου: Πάντα λέγαμε ότι η Δημοκρατία είναι το καλύτερο από τα χειρότερα συστήματα. Ακόμα δεν έχουμε βρει κάτι καλύτερο, αλλά βλέπουμε ότι σε έναν κόσμο ψευδών ειδήσεων και μετα-αλήθειας, χωρίς εκπαίδευση, οι αποφάσεις των πολιτών μπορεί να μην είναι όπως περιμένουμε. Η διαδικασία της Δημοκρατίας απαιτεί χρόνο και γνώση για τα ζητήματα. Χρειάζεται πίεση στους υπεύθυνους για να ενισχυθεί η σημασία της εκπαίδευσης και της κριτικής σκέψης. Αν όχι, ο κόσμος κινείται προς μια κατεύθυνση που δεν επιθυμούμε.
Τα θέματα στις ταινίες σας φαίνεται να αναδεικνύουν τους μεγαλύτερους φόβους σας. Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας για το μέλλον;
Κ. Μουνγκιου: Ο μεγαλύτερος φόβος μου σχετίζεται με τη μεγάλη πόλωση της κοινωνίας σήμερα. Η διαφορά μεταξύ συντηρητικών και προοδευτικών έχει γίνει τόσο μεγάλη, που ο κόσμος μισεί το «άλλο στρατόπεδο» και εύχεται να εξαφανιστεί. Η κοινωνία κινδυνεύει να χάσει την έννοια της συνύπαρξης και των κοινών αξιών. Αυτό συνδέεται με την εκπαίδευση: πρέπει να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας να είναι πιο σοφά και ενσυναίσθητα από εμάς, δίνοντάς τους την ελευθερία να βρουν καλύτερες λύσεις για τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν.
Η νέα σας ταινία, από τα λίγα που γνωρίζουμε, διαδραματίζεται σε σχολείο. Είναι η εκπαίδευση κυρίαρχο θέμα και σε αυτή (όπως και στο «Η αποφοίτηση» [Bacalaureat])?
Κ. Μουνγκιου: Όχι καθ’ ολοκληρία. Δεν πρόκειται ακριβώς για το σχολείο. Αλλά οι θεσμοί, η εκπαίδευση και η μετάδοση αξιών στις νέες γενιές είναι πάντοτε παρόντα. Δεν ζούμε στον ίδιο κόσμο με τα παιδιά μας, οπότε πρέπει να τους δίνουμε την ελευθερία να είναι σοφότερα και να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις. Η πρόκληση για έναν γονιό είναι να βρει ισορροπία ανάμεσα στις αξίες που προσπαθεί να περάσει και στην ελευθερία που δίνει στα παιδιά, ελπίζοντας ότι θα γίνουν καλύτεροι από εμάς.
Ο Κριστιάν Μουνγκιου, μέσα από τη συνέντευξη αυτή, μας θυμίζει ότι το σινεμά δεν είναι μόνο ψυχαγωγία. Είναι ένας καθρέφτης της κοινωνίας και των προβλημάτων της, αλλά και ένας τρόπος να αναδείξει τις επιλογές και τις αξίες που καθορίζουν το μέλλον μας. Η σύνδεση του στυλ με τα κοινωνικά ζητήματα, η προσοχή στη ρεαλιστική αφήγηση και η ανησυχία για τις νέες γενιές καθιστούν το έργο του πάντα επίκαιρο και βαθιά ανθρώπινο.
Αυτό που κρατάμε είναι το απόσταγμα της σκέψης του: «Η σπουδαιότητα της ελευθερίας της επιλογής και η σύνδεση του σινεμά με την πραγματικότητα».
www.ertnews.gr
Πηγή: ertnews.gr
