«Η αβεβαιότητα είναι η νέα κανονικότητα» Με αυτή τη φράση η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, η επικεφαλής του ΔΝΤ, περιέγραψε τη σημερινή παγκόσμια οικονομία. Παρά την ανθεκτικότητα που καταγράφεται στους δείκτες και τις προβλέψεις για ανάπτυξη γύρω στο 3 % τα επόμενα δύο χρόνια, οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται.
Οι αγορές, προειδοποιεί, ίσως υπερτιμούν τις αντοχές της παγκόσμιας οικονομίας: οι αποτιμήσεις των μετοχών θυμίζουν τη φούσκα της dot-com, ενώ η πλήρης επίδραση των αμερικανικών δασμών δεν έχει ακόμη αποτυπωθεί. Το ερώτημα είναι πόσο μπορεί να αντέξει η αγορά υπό το βάρος των νέων εμπορικών τριβών και των γεωπολιτικών εντάσεων;
Η Ευρώπη, αναζητά τρόπους να περιορίσει την εξάρτηση από κρίσιμες πρώτες ύλες και τεχνολογίες που ελέγχονται από τρίτες χώρες.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου αναθεώρησε προς τα κάτω την πρόβλεψη για την αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου στο 0,5 % το 2026, ένδειξη ότι οι δασμοί και τα εμπόδια στην ελεύθερη ροή αγαθών αφήνουν ήδη αποτύπωμα. Ο ΟΟΣΑ, στην τελευταία του έκθεση, υπογραμμίζει ότι οι εμπορικές εντάσεις, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος χρηματοδότησης, λειτουργούν ανασταλτικά για τις επενδύσεις.
Στόχος η ανθεκτικότητα
Η λειτουργία του εμπορίου τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, στο πλαίσιο και της παγκοσμιοποίησης, είχε ως κεντρική αρχή τη μείωση του κόστους. Στόχος ήταν η παραγωγή σε αγορές που είχαν χαμηλότερο κόστος και αλυσίδες εφοδιασμού με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα και χαμηλούς δασμούς. Αυτή η λογική αμφισβητείται πλέον ανοιχτά.
Οι ΗΠΑ, με την επιβολή δασμών στην Κίνα και την Ευρώπη, προσπαθούν να ενισχύσουν την εγχώρια βιομηχανία, έστω και αν η συγκεκριμένη πολιτική έχει αυξημένο κόστος για τους καταναλωτές. Η Ευρώπη, από την πλευρά της, αναζητά τρόπους να περιορίσει την εξάρτηση από κρίσιμες πρώτες ύλες και τεχνολογίες που ελέγχονται από τρίτες χώρες. Οι εταιρείες μιλούν πλέον για «friend-shoring» και «near-shoring», όρους που αποτυπώνουν τη μετατόπιση από το φθηνότερο στο πιο ασφαλές.
Η Γκεοργκίεβα επισήμανε ότι η παγκόσμια οικονομία μπορεί να αντέχει σήμερα, αλλά ο ορίζοντας παραμένει γεμάτος αβεβαιότητες. Με άλλα λόγια, η ασφάλεια αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα από την αποδοτικότητα.
Οι κίνδυνοι για την Ευρωζώνη
Η Ευρωζώνη βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της συζήτησης. Ο εξαγωγικός προσανατολισμός χωρών όπως η Γερμανία ή η Ιταλία τις καθιστά ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε νέους δασμούς και εμπορικά εμπόδια. Για χώρες όπως η Ελλάδα, οι συνέπειες είναι πιο έμμεσες αλλά καθόλου αμελητέες.
Η ελληνική ναυτιλία, που μεταφέρει περίπου το 20% των παγκόσμιων θαλάσσιων φορτίων, βλέπει τα κόστη και τις καθυστερήσεις να αυξάνονται. Ο αγροδιατροφικός τομέας, με βασικά εξαγώγιμα προϊόντα όπως το ελαιόλαδο και τα φρούτα, εξαρτάται από το άνοιγμα των διεθνών αγορών. Ο τουρισμός, που επηρεάζεται από την αγοραστική δύναμη και την κινητικότητα των νοικοκυριών σε Ευρώπη και Αμερική, μπορεί επίσης να βρεθεί σε πίεση εάν οι εμπορικές αντιπαραθέσεις μεταφραστούν σε χαμηλότερη κατανάλωση.
Tο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποιεί ότι η πλήρης επίδραση των δασμών δεν έχει ακόμη φανεί.
Η ιστορία δείχνει ότι οι δασμοί κρύβουν και κέρδη και παγίδες. Από τη μία, προστατεύουν τη βιομηχανία μιας χώρας, ενώ από την άλλη, αυξάνουν το κόστος για τους καταναλωτές, περιορίζοντας ταυτόχρονα τις επιλογές τους. Οι ΗΠΑ ίσως να κερδίσουν χρόνο για να επαναπατρίσουν μεγάλες βιομηχανίες, αλλά οι επιπτώσεις στις τιμές και τον πληθωρισμό θα είναι αισθητές.
Δασμοί και διεθνές εμπόριο
Ενδεικτικό του κλίματος είναι ότι το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι η πλήρης επίδραση των δασμών δεν έχει ακόμη φανεί. Το ίδιο ισχύει και για τον παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό τομέα, όπου οι ανισορροπίες, όπως το διογκούμενο δημόσιο χρέος που μπορεί να ξεπεράσει το 100 % του παγκόσμιου ΑΕΠ έως το 2029, απειλούν να καταστήσουν το οικονομικό περιβάλλον ακόμα πιο επισφαλές.
Η παγκοσμιοποιημένη οικονομία δεν πεθαίνει, αλλά αναδιατάσσεται. Από την πλήρη εξάρτηση από διεθνείς αλυσίδες περνάμε σε μια εποχή περισσοτερο «περιφερειακής» λογικής, με μεγαλύτερη έμφαση στην ασφάλεια και στην ανθεκτικότητα. Για την Ελλάδα και την Ευρώπη το στοίχημα είναι διπλό, καθώς θα πρέπει να προστατευτούν από το κύμα εμπορικών αντιπαραθέσεων χωρίς να χάσουν την πρόσβαση στις αγορές και τις επενδύσεις που χρειάζονται.
Το μήνυμα της επικεφαλής του ΔΝΤ με μια φράση συνοψίζει την πρόκληση «η αβεβαιότητα είναι η νέα σταθερά». Το ερώτημα είναι αν οι αλυσίδες εφοδιασμού και οι οικονομίες που εξαρτώνται από αυτές, έχουν την αντοχή να ζήσουν μόνιμα σε αυτή τη νέα κανονικότητα.
Πηγή: ot.gr
