Πολλοί είναι αυτοί που εκφράζουν τον φόβο ότι θα χάσουν τη δουλειά τους γιατί θα τους αντικαταστήσει η τεχνητή νοημοσύνη. Ωστόσο, ο βραβευμένος με Νόμπελ οικονομολόγος, Ντάρον Ατζέμογλου βρίσκει τρομακτικό ένα μέλλον γεμάτο αυτοματοποίηση: το είδος που επιτρέπει στις εταιρείες να μειώνουν θέσεις εργασίας αλλά δεν προσφέρει καμία πραγματική ώθηση στην παραγωγικότητα.
Κάτι σαν τα περίπτερα αυτοματισμού ή τα αυτοματοποιημένα μενού τηλεφωνικής εξυπηρέτησης πελατών. Είναι ένα σενάριο για το οποίο ο Ατζέμογλου, καθηγητής στο MIT, προειδοποιεί εδώ και χρόνια — και η απειλή φαίνεται μεγαλύτερη τώρα από ποτέ. Το ντεμπούτο του ChatGPT-5 τον Αύγουστο τροφοδότησε τη συζήτηση σχετικά με το αν η τεχνολογία μπορεί να σταθεροποιείται αντί να συνεχίζει την πορεία των τελευταίων ετών.
Παρόλα αυτά, εταιρείες σε όλους τους κλάδους έχουν σπεύσει να υιοθετήσουν την τεχνητή νοημοσύνη και, ενώ μόνο το 1% των στελεχών που συμμετείχαν σε έρευνα της McKinsey φέτος δήλωσαν ότι η τεχνολογία είναι πλήρως συνυφασμένη με τις ροές εργασίας της εταιρείας τους και προσφέρει μετρήσιμες αποδόσεις, σχεδόν όλοι σχεδιάζουν να αυξήσουν τις δαπάνες τους σε αυτήν.
Εάν η απόδοση της Τεχνητής Νοημοσύνης σταματήσει τώρα, μπορεί να μείνουμε με bots που είναι αρκετά καλά για να ενθαρρύνουν τους ηγέτες των επιχειρήσεων να συμβιβαστούν με τον αυτοματισμό αντί για την πραγματική καινοτομία, αναφέρει το Bloomberg.
«Με τη διαφημιστική εκστρατεία, το διπλασιάζεις. Αυτοματοποιείς πολλά πράγματα που δεν θα έπρεπε να αυτοματοποιούνται», δηλώνει ο Ατζέμογλου. «Περισσότερα χρήματα εισρέουν, περισσότερες επιχειρήσεις αισθάνονται την πίεση να κάνουν το ίδιο, χωρίς να γνωρίζουν πώς μπορούν πραγματικά να χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη. Είναι το χειρότερο και των δύο κόσμων – δεν βελτιώνεται η παραγωγικότητα. Στην πραγματικότητα, μπορεί να προκληθεί ζημιά σε ορισμένες επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, εκτοπίζεις ανθρώπους και μειώνεις την πιθανότητα ουσιαστικής ανθρώπινης εργασίας».
Τα παραδείγματα
Η εταιρεία fintech Klarna έχει υπάρξει κάτι σαν πρότυπο υπερβολικά έντονης ανάπτυξης. Πέρυσι προσπάθησε να αντικαταστήσει τους υπαλλήλους εξυπηρέτησης πελατών της με πράκτορες τεχνητής νοημοσύνης. Μόνο 18 μήνες αργότερα, υπαναχώρησε μετά από παράπονα πελατών, παραδεχόμενος ότι η προσπάθεια ήταν υπερβολική. Ο ενθουσιασμός της εταιρείας για μείωση του κόστους έβλαψε την ποιότητα των υπηρεσιών της, δήλωσε στο Bloomberg ο διευθύνων σύμβουλος Σεμπάστιαν Σιεμιατκόφσκι.
Η ιστορία παρέχει και άλλα παραδείγματα, όπως το περίπτερο αυτοεξυπηρέτησης σε παντοπωλεία. Οι αλυσίδες παντοπωλείων άρχισαν να εφαρμόζουν πιλοτικά τα πρώτα ταμεία στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Τα πρώτα μηχανήματα ήταν δυσκίνητα, απαιτώντας έναν υπάλληλο για την τοποθέτηση σακουλιών και την πληρωμή, αλλά έδειξαν δυνατότητες: ένας εργαζόμενος μπορούσε να επιβλέπει πολλαπλές λωρίδες εξυπηρέτησης.
Οι λιανοπωλητές συνέχισαν να δοκιμάζουν την τεχνολογία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και του 2000, και οι πωλητές βελτίωσαν τα συστήματα με καλύτερους σαρωτές γραμμωτού κώδικα, αισθητήρες βάρους και οθόνες αφής. Η υιοθέτηση επιταχύνθηκε κατά τη δεκαετία του 2010 και την πανδημία.
Σήμερα, η αυτοεξυπηρέτηση είναι σχεδόν καθολική: πέρυσι, ήταν παρόν στο 99% των παντοπωλείων των ΗΠΑ, σύμφωνα με τον Στιβ Μάρκενσον, αντιπρόεδρο έρευνας και πληροφοριών για την FMI, τον αμερικανικό Σύνδεσμο Βιομηχανίας Τροφίμων. Εν τω μεταξύ, σχεδόν 300.000 θέσεις ταμία στις ΗΠΑ εξαφανίστηκαν μεταξύ 2019 και 2023 , σύμφωνα με το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας, το οποίο προβλέπει μια ακόμη μείωση 10% την επόμενη δεκαετία, χάρη κυρίως σε ένα μείγμα αυτοεξυπηρέτησης και ηλεκτρονικού εμπορίου.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το κόστος εργασίας κλιμακώνεται και η αυτοεξυπηρέτηση είναι εξίσου πανταχού παρούσα, σχεδόν 400.000 θέσεις εργασίας στον τομέα του λιανικού εμπορίου έχουν χαθεί την τελευταία δεκαετία.
Ωστόσο, παρά την υιοθέτηση αυτής της μεθόδου, η απόδοση επένδυσης (ROI) του self-checkout παραμένει ασαφής. Παρά την εξοικονόμηση κόστους εργασίας, οι εταιρείες πρέπει να πληρώσουν εκ των προτέρων για την εγκατάσταση, καθώς και για τις συνεχιζόμενες χρεώσεις αδειοδότησης λογισμικού και συντήρησης. Η κλοπή που σχετίζεται με τις λωρίδες εξυπηρέτησης έχει ωθήσει λιανοπωλητές όπως η Target και η Walmart να μειώσουν τη σχετική τεχνολογία. Και οι πελάτες συνεχίζουν να αναφέρουν παράπονα για δυσλειτουργίες ή μέτρα πρόληψης κλοπών. Πέρυσι, λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο των συναλλαγών στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν σε λωρίδες εξυπηρέτησης, σύμφωνα με την FMI, μια αξιοσημείωτη πτώση από το 44% το 2023.
Οι πράκτορες AI
Οι προσπάθειες αυτοματοποίησης ορισμένων διαδικασιών αποθήκευσης και παραγωγής μπορούν επίσης να εμπίπτουν στην κατηγορία των «έτσι κι έτσι», σύμφωνα με τον Ατζέμογλου— ειδικά όταν οι φιλοδοξίες ξεπερνούν τις τρέχουσες ικανότητες των ρομπότ. Πρόσφατες αναφορές εγείρουν παρόμοια ερωτήματα σχετικά με τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης. Μια μελέτη από ερευνητές που συνδέονται με το MIT διαπίστωσε ότι το 95% των εταιρικών πιλότων AI δεν πραγματοποίησαν καμία μετρήσιμη απόδοση, αναφέρει το Bloomberg.
Η έκθεση του MIT και άλλες αναλύσεις του κλάδου έχουν επικεντρωθεί στους αυτόνομους «πράκτορες» τεχνητής νοημοσύνης ως τη μαγική λύση. Οι σημαντικές ανακαλύψεις στην παραγωγικότητα που μας έχουν υποσχεθεί θα προκύψουν καθώς οι εταιρείες θα αρχίσουν να αναθέτουν ολόκληρες διαδικασίες στους πράκτορες, σύμφωνα με το σκεπτικό, αντί να προσθέτουν απλώς chatbots. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι προμηθευτές τεχνολογίας εργασίας τεχνητής νοημοσύνης κατακλύζουν τα εισερχόμενα των στελεχών, πουλώντας τους εν λόγω πράκτορες, αν και η εταιρεία συμβούλων τεχνολογίας Gartner εκτιμά ότι μόνο 130 από τις χιλιάδες προϊόντα που οι προμηθευτές χαρακτηρίζουν «πράκτορες» είναι νόμιμα.
Επιπλέον, ενώ οι πράκτορες μπορεί να κάνουν τη σημερινή τεχνητή νοημοσύνη πιο χρήσιμη, η επιτυχία τους εξακολουθεί να εξαρτάται από την υπέρβαση ορισμένων από τους θεμελιώδεις περιορισμούς της υποκείμενης τεχνολογίας. Τα εργαστήρια τεχνητής νοημοσύνης έχουν βρει τρόπους για να μειώσουν τη συχνότητα των «παραισθήσεων» — στιγμές που τα συστήματα AI παράγουν λάθος απαντήσεις — αλλά δεν έχουν καταφέρει να τις εξαλείψουν εντελώς. Οι παραισθήσεις έχουν μειωθεί σε ορισμένες δοκιμές, αλλά παραμένουν μια πραγματική πρόκληση.
Περιορισμένη ικανότητα μάθησης
Ορισμένοι ειδικοί σημειώνουν σοβαρά μειονεκτήματα στην αρχιτεκτονική των τρεχόντων συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, ειδικά όσον αφορά την περιορισμένη ικανότητά τους για συλλογισμό και συνεχή μάθηση, η οποία, όπως λένε, θα εμποδίσει τα περισσότερα συστήματα να ανταποκριθούν στις υψηλότερες υποσχέσεις των εργαστηρίων AI. Αυτοί οι περιορισμοί δεν πρόκειται να εξαφανιστούν με την ενσωμάτωση όλο και μεγαλύτερων ποσοτήτων δεδομένων στα μοντέλα, υποστηρίζουν οι ειδικοί, αλλά θα απαιτήσουν νέες προσεγγίσεις που μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να αναπτυχθούν.
Παρόλα αυτά, είναι πιθανό τέτοιες εξελίξεις να βρίσκονται προ των πυλών, αναφέρει το Bloombergh. Ενώ αυτή η εκδοχή της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να είναι «μέτρια», ορισμένοι υποστηρίζουν ότι σύντομα θα είναι εκπληκτική. Ο Σιεμιατκόφκσι της Klarna, από την πλευρά του, σημείωσε ότι μπορεί να ανανεώσει την προσπάθεια μείωσης του μεγέθους της εταιρείας καθώς η τεχνολογία προχωρά. Πότε αναμένει αυτή τη βελτίωση; «Νιώθω λίγο σαν τον Ίλον Μασκ, που πάντα θέλει να λέει ότι θα συμβεί αύριο, όταν θα χρειαστεί λίγο περισσότερος χρόνος», δήλωσε ο Σεμιατκόφκσι στο Bloomberg τον Μάιο. «Νομίζω ότι είναι πολύ πιθανό μέσα σε 12 μήνες».
Οι γνώμες των οικονομολόγων
Αυτό που διακρίνει τον Ατζέμογλου από τον συνηθισμένο καταστροφολόγο της τεχνητής νοημοσύνης είναι ότι πιστεύει ότι η άνθηση της παραγωγικότητας που προαναγγέλλεται από μια τέτοια πρόοδο θα ήταν μια ανακούφιση. Εάν εμφανιστεί η πραγματικά μετασχηματιστική Τεχνητή Νοημοσύνη, η οικονομία θα ανθήσει και το βιοτικό επίπεδο θα βελτιωθεί. Ο φόβος του Ατζέμογλου είναι ότι η τεχνολογία θα κολλήσει σε ένα καλό επίπεδο – αρκετά καλή για να αναλάβει θέσεις εργασίας στην εξυπηρέτηση πελατών χωρίς να βελτιώσει πολύ τη θέση κανενός.
Άλλοι οικονομολόγοι που μελετούν την τεχνητή νοημοσύνη έχουν διαφορετικές ανησυχίες, συμπεριλαμβανομένου του ότι η εφαρμογή της – και όχι τα ίδια τα εργαλεία – είναι ο πραγματικός περιοριστικός παράγοντας. «Μερικά από τα προβλήματα που προκύπτουν γύρω από αυτήν φαίνεται να αφορούν τον τρόπο με τον οποίο την αναπτύσσουμε, τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνουμε αποφάσεις σχετικά με αυτήν, το κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο των φορολογικών και εργασιακών πολιτικών που την υποστηρίζουν ή όχι – αυτά μπορεί να είναι κάπως έτσι», δηλώνει στο Bloomberg η Κριστίνα Μακέλχεραν, καθηγήτρια οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.
«Έχουμε πολλή σκληρή δουλειά να κάνουμε ως κοινωνία, ως διευθυντές, ως εργαζόμενοι και ως επιχειρήσεις για να κάνουμε την εφαρμογή να μην είναι έτσι ακριβώς. Αλλά νομίζω ότι η ανησυχία για τις εγγενείς ιδιότητες της τεχνολογίας μπορεί να μην είναι το σωστό σημείο για να επικεντρωθούμε».
Μια μελέτη που συντάχθηκε από την Μακέλχεραν, τον οικονομολόγο του Στάνφορντ, Έρικ Μπρινιολφσον, και άλλους, διαπίστωσε ότι όταν οι κατασκευαστικές εταιρείες υιοθέτησαν την τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης που προηγήθηκε του ChatGPT, τα μέτρα παραγωγικότητάς τους ακολούθησαν μια καμπύλη J : μια σημαντική πτώση βραχυπρόθεσμα, ακολουθούμενη από μια ανοδική τροχιά καθώς οι εταιρείες κατάλαβαν πώς να αναπτύξουν αποτελεσματικά τα εργαλεία, να διορθώσουν τα προβλήματα και να εκπαιδεύσουν το προσωπικό.
Οι αφηγήσεις για την αντικατάσταση εργαζομένων μπορεί επίσης να υπερεκτιμούν και να υπερπροβάλουν τις περίπλοκες και άνισες επιπτώσεις μιας νέας τεχνολογίας όπως η τεχνητή νοημοσύνη, δήλωσε η Μακέλχεραν. Και τα στοιχεία για την εκτόξευση εργαζομένων συχνά έχουν μεγαλύτερο βάρος στις συζητήσεις από την πιο θεωρητική υπόσχεση για μελλοντική οικονομική ανάπτυξη και ανάπτυξη θέσεων εργασίας. «Υπάρχουν τόσα πολλά καλά σημεία που πρέπει να τονιστούν και από τις δύο πλευρές, και όλοι λειτουργούν με γνώμονα την πραγματική ανησυχία για την ανθρωπότητα», λέει η Μακέλχεραν. «Απλώς γίνεται περίπλοκο, επειδή είναι όντως τόσο περίπλοκο και υπάρχουν τόσο λίγα δεδομένα».
Το αν η Τεχνητή Νοημοσύνη θα γίνει ευλογία ή κατάρα για τους εργαζόμενους είναι πιθανό να παραμείνει ασαφές για κάποιο χρονικό διάστημα. Στο μεταξύ, ο Ατζέμογλου προτρέπει τα στελέχη να υιοθετήσουν μια πιο προσεκτική προσέγγιση στην ενσωμάτωση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης στις επιχειρήσεις τους. «Καμία τεχνολογία που αξίζει τον κόπο δεν μπορεί απλώς να ενσωματωθεί σε έναν οργανισμό που έχει διατηρηθεί εντελώς αμετάβλητος και απλώς να την πασπαλίσεις σαν πιπέρι», λέει.
Η συμβουλή του Ατζέμογλου: «Σκεφτείτε τι είναι τόσο ξεχωριστό στην εταιρεία σας και στο εργατικό δυναμικό σας και σκεφτείτε να το ενισχύσετε αυτό, αντί απλώς να το αυτοματοποιήσετε».
Πηγή: ot.gr
