Το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου (GSI) επανέφερε στο προσκήνιο τις σχέσεις Αθήνας και Λευκωσίας, σε μια περίοδο έντονων γεωπολιτικών προκλήσεων στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Η κρίση που προκλήθηκε στις 5 Οκτωβρίου, μετά τη σκληρή αντίδραση του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη στο αίτημα του ΑΔΜΗΕ προς τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου (ΡΑΕΚ) για αναγνώριση δαπανών ύψους 251 εκατ. ευρώ – έναντι 82 εκατ. που υπολογίζει η ΡΑΕΚ – φαίνεται να βαίνει προς εκτόνωση.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η Λευκωσία εμφανίζεται ικανοποιημένη από τη διευκρινιστική ανακοίνωση του ΑΔΜΗΕ σχετικά με το αίτημά του. Είχε προηγηθεί σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, με τη συμμετοχή του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου και του προέδρου και CEO του ΑΔΜΗΕ, Μάνου Μανουσάκη.
Αν και δεν εκδόθηκε επίσημη ανακοίνωση, η πρωτοβουλία αυτή ερμηνεύεται ως μήνυμα της Αθήνας για την πρόθεσή της να αποκλιμακώσει την ένταση και να επιβεβαιώσει τη στήριξή της στη διοίκηση του Διαχειριστή.
Το μήνυμα της Αθήνας για τις σχέσεις με τη Λευκωσία
Κυβερνητικές πηγές υπογραμμίζουν ότι οι σχέσεις Ελλάδας και Κύπρου παραμένουν σταθερές και ισχυρές. Όπως σημειώνουν, «οι σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας παραμένουν αδιατάρακτες».
Η αποστολή αυτού του μηνύματος θεωρήθηκε απαραίτητη, δεδομένης και της πρόσφατης δήλωσης του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν από το βήμα του ΟΗΕ, ότι «κανένα έργο στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να γίνει χωρίς την Τουρκία», λίγο μετά την ακύρωση της συνάντησής του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Το ζήτημα του ρυθμιστικού πλαισίου
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι το έργο θα προχωρήσει μόνον εφόσον επιλυθούν οι οικονομικές και τεχνικές εκκρεμότητες. Το πρόβλημα εντοπίζεται στο διαφορετικό ρυθμιστικό πλαίσιο που εφαρμόζει η ΡΑΕΚ, σε σχέση με τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) στην Ελλάδα.
Η ΡΑΕΚ εγκρίνει πληρωμές προς τον φορέα κατασκευής μετά την ολοκλήρωση των εργασιών, ενώ η ΡΑΑΕΥ προβλέπει προπληρωμές. Έτσι, η κυπριακή αρχή αντιδρά στο αίτημα του ΑΔΜΗΕ για ανάκτηση δαπανών πριν από την υλοποίηση του έργου.
Οι πιέσεις και οι απαιτήσεις
Ο ΑΔΜΗΕ ανέλαβε την υλοποίηση του έργου μετά την αποτυχία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας EuroAsia, έχοντας ήδη αναθέσει στη Nexans την παραγωγή του καλωδίου. Η βιομηχανία, βλέποντας τις καθυστερήσεις, πιέζει τον Διαχειριστή για πληρωμές, απειλώντας με ενεργοποίηση ρητρών αποζημίωσης.
Για τον λόγο αυτό, ο ΑΔΜΗΕ ζήτησε αναθεώρηση της απόφασης της ΡΑΕΚ για την πληρωμή της πρώτης δόσης των 25 εκατ. ευρώ το 2025, προκειμένου να διασφαλίσει τα συμφέροντά του και των μετόχων του, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η κινεζική State Grid.
Το γεωπολιτικό ρίσκο και οι επιφυλάξεις
Η Λευκωσία παραμένει επιφυλακτική, μετά την αναστολή των γεωφυσικών εργασιών προ διετίας λόγω της παρουσίας του τουρκικού πολεμικού ναυτικού ανοιχτά της Κάσου. Το γεωπολιτικό ρίσκο, όπως τονίζουν κυπριακές πηγές, δεν μπορεί να επωμιστεί ο ΑΔΜΗΕ, αλλά οι κυβερνήσεις Ελλάδας, Κύπρου και η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Επιχειρηματικά συμφέροντα και αντιδράσεις
Παράλληλα, στην Κύπρο καταγράφονται αντιδράσεις από επιχειρηματικούς κύκλους που αντιτίθενται στην κατασκευή του καλωδίου. Η ηλεκτρική διασύνδεση με την Ελλάδα και την Ε.Ε. ανατρέπει το καθεστώς της εγχώριας αγοράς ενέργειας, όπου ορισμένοι παίκτες επωφελούνται από τις υψηλές τιμές ηλεκτρισμού.
Η προοπτική του έργου
Η τύχη του έργου παραμένει αβέβαιη. Εάν δεν επιλυθούν οι γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις, η Ελλάδα και η Κύπρος κινδυνεύουν να χάσουν μια σημαντική ευκαιρία ενίσχυσης του γεωστρατηγικού τους ρόλου – όχι μόνο για τις ίδιες, αλλά και για την Ε.Ε..
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εντάξει το καλώδιο στα έργα κοινού ενδιαφέροντος, χρηματοδοτώντας το ήδη με 657 εκατ. ευρώ. Η διασύνδεση αναμένεται να άρει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και να συνδέσει την ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με εκείνη του Ισραήλ.
Το έργο Great Sea Interconnector (GSI) περιλαμβάνει και τη διασύνδεση Ισραήλ – Κύπρου, με το Τελ Αβίβ να επιδιώκει ενεργά την προώθησή του.
Πηγή: O.T.
Πηγή: tanea.gr
