Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου
Η καινοτομία στην Ελλάδα παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, με τη χώρα να εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις και να απέχει από τις παγκόσμιες πρωτοπόρες δυνάμεις, παρά τα σημαντικά βήματα προόδου των τελευταίων ετών.
Σύμφωνα με τον “Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας – Global Innovation Index 2025 (GII 2025)” του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO), ο οποίος αξιολόγησε τις επιδόσεις 139 χωρών σε περίπου 80 δείκτες, η Ελλάδα κατέλαβε την 42η θέση, ανεβαίνοντας τρεις θέσεις σε σχέση με το 2024, όπου βρισκόταν στην 45η θέση. Η Ελλάδα κατατάχθηκε στην 39η θέση ανάμεσα σε 54 χώρες υψηλού εισοδήματος και στην 28η θέση ανάμεσα σε 39 οικονομίες στην Ευρώπη.
Οι αδυναμίες και τα δυνατά σημεία
Η Ελλάδα εμφανίζει καλές βάσεις στην εκπαίδευση, αλλά υπολείπεται σε επιχειρηματικές πολιτικές και συνεργασίες μεταξύ πανεπιστημίων και βιομηχανίας που θα ενίσχυαν τη διεθνή ανταγωνιστικότητά της στον τομέα της καινοτομίας.
Αναλυτικά, στον τομέα θεσμών, η Ελλάδα δείχνει σχετικά ικανοποιητική επίδοση με βαθμολογία 52,0, ωστόσο υστερεί στον τομέα της επιχειρηματικής κουλτούρας και των πολιτικών για την επιχειρηματικότητα (29,3).
Στον τομέα του ανθρώπινου δυναμικού και της έρευνας, η Ελλάδα καταγράφει βαθμολογία 46,8. Η επένδυση στην εκπαίδευση παραμένει περιορισμένη (3,8% του ΑΕΠ), ενώ σε χαμηλά επίπεδα ως προς το ΑΕΠ παραμένει και η έρευνα και ανάπτυξη (R&D).
Στον τομέα των υποδομών, η Ελλάδα παρουσιάζει ικανοποιητική επίδοση (52,1), καταλαμβάνοντας την 41η θέση στην παγκόσμια κατάταξη. Η πρόσβαση και η χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών είναι υψηλή, με αξιοσημείωτα ποσοστά πρόσβασης στο Διαδίκτυο και χρήση ICT, ενώ οι υποδομές γενικότερα παραμένουν μέτριες.
Βάσει των επιμέρους δεδομένων του δείκτη καινοτομίας GII 2025 για την Ελλάδα, η χώρα παρουσιάζει ισχυρές επιδόσεις σε ορισμένους θεμελιώδεις δείκτες. Ως προς τη διάρκεια της σχολικής ζωής βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης, ενώ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση καταγράφει υψηλά ποσοστά εγγραφών, καταλαμβάνοντας επίσης την 1η θέση. Επίσης, η Ελλάδα κατατάσσεται υψηλά στην ποιότητα πιστοποίησης ISO 9001 ανά μονάδα ΑΕΠ, καταλαμβάνοντας τη 14η θέση, αλλά και στις δαπάνες σε λογισμικό, όπου καταλαμβάνει τη 15η. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η επίδοσή της στις επιστημονικές δημοσιεύσεις, καταλαμβάνοντας τη 18η θέση.
Ωστόσο οι αδυναμίες της χώρας είναι εξίσου σαφείς και καταδεικνύουν βασικά ζητήματα που περιορίζουν τη δυναμική της. Η δημογραφική διαστρωμάτωση της νεολαίας και η υψηλή εξάρτηση από εισαγωγές υπηρεσιών ΤΠΕ υποδεικνύουν προκλήσεις στη διαμόρφωση βιώσιμου εργατικού δυναμικού και στην τεχνολογική αυτονομία. Επιπλέον, η χαμηλή συμμετοχή των επιχειρήσεων σε συνεργασίες έρευνας και ανάπτυξης με πανεπιστήμια, καθώς και η χαμηλή δαπάνη για εκπαίδευση σε σχέση με το ΑΕΠ υπογραμμίζουν την ανάγκη ενίσχυσης της σύνδεσης εκπαίδευσης, έρευνας και αγοράς. Τέλος, η Ελλάδα εμφανίζει περιορισμένη παρουσία σε τομείς υψηλής τεχνολογίας και επιχειρηματικής καινοτομίας, γεγονός που μπορεί να περιορίζει την ανταγωνιστικότητά της σε διεθνές επίπεδο.
Η χώρα μας καταγράφει χαμηλές επιδόσεις επίσης στην ανάπτυξη clusters, όπου καταλαμβάνει την 125η θέση, αλλά και στη συνεργασία πανεπιστημίων-βιομηχανίας, όπου βρίσκεται στην 107η θέση.
Συνολικά, η εικόνα που προκύπτει για την Ελλάδα είναι ότι διαθέτει ισχυρές βάσεις στην εκπαίδευση, αλλά αντιμετωπίζει προκλήσεις στην αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Η ενίσχυση των επενδύσεων στην έρευνα, η στήριξη της τεχνολογικής ανάπτυξης και η προώθηση συνεργασιών μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων αποτελούν κρίσιμα βήματα για την άνοδο της χώρας σε υψηλότερες θέσεις στον παγκόσμιο χάρτη καινοτομίας.
Οι παγκόσμιοι “πρωταθλητές”
Στις τρεις πρώτες θέσεις του GII για το 2025 παραμένουν η Ελβετία, η Σουηδία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ελβετία διατηρεί την πρωτοκαθεδρία της χάρη στην εξαιρετική της ικανότητα στην έρευνα και ανάπτυξη (R&D), σε συνδυασμό με θεσμούς υψηλού επιπέδου και ένα ισχυρό εκπαιδευτικό σύστημα. Η Σουηδία και οι ΗΠΑ ακολουθούν, εδραιώνοντας τη θέση τους ως κορυφαίων παγκόσμιων ηγετών στην καινοτομία. Σημαντική είναι και η άνοδος της Νότιας Κορέας, η οποία φτάνει στην υψηλότερη κατάταξή της έως σήμερα, καταλαμβάνοντας την 4η θέση, ενώ η Σιγκαπούρη ολοκληρώνει την πρώτη πεντάδα, με ηγετική θέση σε 10 διαφορετικούς δείκτες καινοτομίας, αποδεικνύοντας την ισχυρή στρατηγική της προσέγγιση στην τεχνολογία και τις επενδύσεις στην καινοτομία.
Η είσοδος της Κίνας στην πρώτη δεκάδα αποτελεί σημαντικό ορόσημο, καθώς καταλαμβάνει τη 10η θέση και ξεπερνά την Ελβετία σε ό,τι αφορά τα αποτελέσματα γνώσης και τεχνολογίας. Η Κίνα κατατάσσεται 2η σε δαπάνες R&D και πρωτοπορεί στις καταθέσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, ενώ διαθέτει ορισμένα από τα κορυφαία clusters καινοτομίας παγκοσμίως.
Επιπλέον, οικονομίες όπως η Ιαπωνία, το Ισραήλ και το Χονγκ Κονγκ σημειώνουν σημαντική βελτίωση στις επιδόσεις τους, με την Ιαπωνία να φτάνει στο υψηλότερο επίπεδο από το 2011.
Πάντως, η Ευρώπη παραμένει η κορυφαία περιφέρεια παγκοσμίως όσον αφορά τον αριθμό των οικονομιών που κατατάσσονται μεταξύ των 25 πρώτων στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας, με 15 οικονομίες να ανήκουν σε αυτή την ελίτ, εκ των οποίων οι έξι βρίσκονται στις πρώτες δέκα θέσεις. Παρά τις σταθερές επιδόσεις των περισσότερων κορυφαίων οικονομιών, 13 από τις 39 ευρωπαϊκές χώρες σημείωσαν άνοδο στην κατάταξή τους το 2025 – μια σημαντική αύξηση σε σχέση με τις εννέα που είχαν ανέβει πέρυσι.
Η Νορβηγία κατάφερε να εισέλθει στο Top 20, η Κροατία στο Top 40 και η Αλβανία στο Top 70, γεγονός που αναδεικνύει την πρόοδο των μικρότερων ή λιγότερο ανεπτυγμένων οικονομιών στην ήπειρο. Η συνεχής βελτίωση της θέσης τους στην κατάταξη υποδηλώνει ότι οι επενδύσεις στην έρευνα, την τεχνολογία και την εκπαίδευση αποδίδουν καρπούς, ακόμα και για χώρες που δεν έχουν παραδοσιακά ισχυρή παρουσία στον τομέα της καινοτομίας.
Πηγή: capital.gr
