Οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν ένα φαινόμενο που γνωρίζει δραματική αύξηση τα τελευταία χρόνια, με ιδιαίτερη ένταση στην εφηβική ηλικία.
Η δρ. Μαρία Τσιάκα, ψυχολόγος, διδάκτωρ Ψυχολογικής Ιατρικής του King’s College του Λονδίνου και ιδρύτρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών, μίλησε στην εκπομπή του FORMEDIA RADIO 99.8“Ennitime is a good time” με την Έννη Λεβέντη και τον Κώστα Ανέστη, τονίζοντας τη σοβαρότητα του ζητήματος και την ανάγκη έγκαιρης παρέμβασης.
Όπως εξήγησε, «οι διατροφικές διαταραχές είναι ένα φαινόμενο του αιώνα μας», το οποίο έχει ενταθεί σημαντικά μετά το 2000, κυρίως λόγω της επίδρασης των social media. Οι έφηβοι εκτίθενται καθημερινά σε πρότυπα σώματος και μηνύματα που καλλιεργούν την αίσθηση ότι πρέπει να ανήκουν σε μια συγκεκριμένη εικόνα. Η πανδημία και τα lockdowns επιδείνωσαν ακόμη περισσότερο την κατάσταση, με την υπερβολική χρήση διαδικτυακών πλατφορμών.
Ακούστε ολόκληρη τη συνέντευξη
Σύμφωνα με την κ. Τσιάκα, ενώ το 2000 οι έρευνες έδειχναν ότι το 5% των εφήβων νοσούσε από διατροφικές διαταραχές, σήμερα το ποσοστό φτάνει περίπου το 25%. Η αύξηση αυτή καταγράφεται έμμεσα, μέσα από τη ζήτηση σε δημόσιες και ιδιωτικές δομές, όπου η αναζήτηση βοήθειας από οικογένειες έχει αυξηθεί κατά 150%.
Η ειδικός τόνισε ότι συχνά οι οικογένειες καθυστερούν να ζητήσουν βοήθεια, περιμένοντας να φανεί έντονη απώλεια βάρους. «Όταν το παιδί έχει χάσει πάρα πολύ βάρος, ήδη έχει προχωρήσει πολλή ασθένεια», σημείωσε, υπογραμμίζοντας την ανάγκη έγκαιρης αναγνώρισης και παρέμβασης.
Παράλληλα, επεσήμανε ότι οι διατροφικές διαταραχές δεν είναι απλώς αποτέλεσμα κοινωνικών πιέσεων, αλλά μια ψυχιατρική ασθένεια με βιολογικό υπόβαθρο. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: «Η διατροφική διαταραχή είναι σαν ένα πιστόλι. Η σφαίρα είναι τα γονίδια και η σκανδάλη είναι το περιβάλλον».
Η Δρ. Τσιάκα κατέληξε με ένα αισιόδοξο μήνυμα: «Θέλω να πω ότι είναι ίασιμη και ότι δεν θέλω να χάνει κανένας την ελπίδα του. Όλοι έχουν δικαίωμα στην ανάρρωση και όλοι έχουν δικαίωμα να ζήσουν έξω από την ασθένεια».
Τι είναι το “SkinnyTok”
SkinnyTok: Η τάση που θέτει σε κίνδυνο την υγεία των νέων |Τοποθέτηση Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών
Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται η νέα τάση “SkinnyTok” στην πλατφόρμα TikTok – μια ανησυχητική εξέλιξη που επαναφέρει επικίνδυνα πρότυπα ακραία χαμηλού βάρους, μέσα από πρακτικές που σχετίζονται με διαταραχές πρόσληψης τροφής. Το φαινόμενο αυτό θυμίζει την τοξική κουλτούρα δίαιτας που κυριάρχησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και φαίνεται να βρίσκει νέο έδαφος έκφρασης μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Η υποκατηγορία περιεχομένου “SkinnyTok” προωθεί:
· Την πεποίθηση ότι ο ακραίος περιορισμός στην πρόσληψη τροφής και η εξαντλητική άσκηση συνδέονται μ’ επιτυχία κι αυτοέλεγχο.
· Την εξύμνηση της πείνας και την ενοχοποίηση της φυσιολογικής κατανάλωσης τροφής.
· Την αυστηρή μείωση των γευμάτων σε ποσότητες κάτω του προβλεπόμενου.
· Την παρουσίαση επικίνδυνων πρακτικών ως δήθεν «υγιεινές» επιλογές.
Χαρακτηριστικά hashtags και προκλήσεις, όπως το #nosugarchallenge, συνοδεύονται από συνθήματα όπως:
«Τίποτα δεν έχει τόσο ωραία γεύση όσο το να είσαι αδύνατη» -Διάσημο ρητό που αποδίδεται στην Kate Moss, πολύ διαδεδομένο στα προ-ανορεξία φόρουμ.
«Μείνε δυνατή, μη φας» – Παρουσιάζεται συχνά ως δήθεν «κίνητρο» γι’ αποχή από το φαγητό.
“Thinspo” ή “Thinspiration” -Συνδυασμός των λέξεων “thin” και “inspiration”, συχνά συνοδευόμενες από φωτογραφίες υπερβολικά αδύνατων σωμάτων.
Έλλειμμα θερμίδων = ευτυχία. -Αποπροσανατολιστικό κι επικίνδυνο, καθώς «παθολογικοποιεί» την πείνα.
«Η ανορεξία είναι τρόπος ζωής, όχι ασθένεια». -Εξαιρετικά επικίνδυνο, καθώς ρομαντικοποιεί τη διαταραχή.
«Μη φας βραδινό, ξύπνα πιο αδύνατη.» -Κανονικοποιεί τον υποσιτισμό, διαστρεβλώνοντας την έννοια της υγείας.
Είναι ξεκάθαρο ότι η συνεχής έκθεση παιδιών κι εφήβων σε τέτοιο περιεχόμενο ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την ψυχική και σωματική τους υγεία. Η τάση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε:
· Αυξημένη δυσαρέσκεια για την εικόνα σώματος.
· Χαμηλή αυτοεκτίμηση.
· Υιοθέτηση συμπεριφορών που ενισχύουν τα συμπτώματα μιας διατροφικής διαταραχής.
· Εδραίωση μη ρεαλιστικών προτύπων γύρω από το «ιδανικό» σώμα.
Το φαινόμενο “SkinnyTok” δημιουργεί εύφορο έδαφος για την ανάπτυξη σοβαρών διατροφικών διαταραχών, ενισχύοντας τη νοοτροπία του περιορισμού, της ενοχής και της εμμονής με την εξωτερική εμφάνιση.
Ως Κέντρο, καλούμε σε άμεση κινητοποίηση:
· Εκστρατείες εκπαίδευσης κι ευαισθητοποίησης για γονείς, εκπαιδευτικούς και νέους.
· Παρέμβαση των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης με στόχο την απομάκρυνση επιβλαβούς περιεχομένου και την ενίσχυση πολιτικών για την προώθηση υγιών και ρεαλιστικών προτύπων.
Η τάση “SkinnyTok” υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για συνεχή επαγρύπνηση και συλλογική δράση. Η προστασία των νέων από επιβλαβή και στρεβλά πρότυπα δεν είναι απλώς ζήτημα πρόληψης – είναι ζήτημα ευθύνης.
Δρ. Μαρία Τσιάκα, Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Ψυχολογικής Ιατρικής του King’s College του Λονδίνου, Διευθύντρια και Ιδρύτρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών, Πιστοποιημένη Εκπαιδεύτρια και επόπτρια του Πρωτοκόλλου (TBT-S) για τη Νότια Ευρώπη.
Ποια είναι η Δρ. Μαρία Τσιάκα
Η Δρ. Μαρία Τσιάκα, BA Psychology, PhD Psychological Medicine , IOPN, Section of Eating Disorders, King’s College , οικογενειακή- συστημική θεραπεύτρια και Ιδρύτρια και Διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών, που ιδρύθηκε το 2006 στην Αθήνα. Εργάζεται στον χώρο των διατροφικών διαταραχών από το 1997.
Ήταν η πρώτη Eλληνίδα διδακτορική φοιτήτρια στην ερευνητική ομάδα της καθηγήτριας Janet Treasure στο τμήμα Ψυχολογικής Ιατρικής, τμήμα διατροφικών διαταραχών, King’s College, Λονδίνο. Το 2012 ανάπτυξε και εφάρμοσε το πρόγραμμα στο σπίτι για εφήβους και ενήλικες με σοβαρή και χρόνια νευρική ανορεξία σε όλη τη χώρα.
Επίσης είναι η μοναδική στην χώρα που εφαρμόζει το γνωσιακό μοντέλο διαπροσωπικής διατήρησης της νόσου στις ελληνικές οικογένειες και διερεύνησε τη δυνατότητα εφαρμογής του στη νευρική βουλιμία και στην αδηφαγική διαταραχή σε συνεργασία με την καθηγήτρια Janet Treasure. Το 2016 σχεδίασε και υλοποίησε το Πρόγραμμα Εντατικής Θεραπείας και Σίτισης σε ασθενείς με Διατροφικές Διαταραχές.
Επιπλέον, συνεργάζεται με την Dr. Laura Hill, δημιουργό του ΤBT-S θεραπευτικού πρωτοκόλλου για τις διατροφικές διαταραχές και ήταν η πρώτη Ευρωπαία ειδικός που εφάρμοσε και εφαρμόζει το τετραήμερο εντατικό πρόγραμμα Temperament Based Treatment with Supports στην Ελλάδα από 2017 στο Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών.
Από το 2018 συνεισφέρει στην σταδιακή προώθηση και διάδοση του θεραπευτικού πρωτοκόλλου TBT-S στην ελληνική επικράτεια. Από το 2024 είναι πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια του ΤBT-S σε Ελλάδα και Μεσόγειο από το TBT-S Institute των ΗΠΑ. Επίσης έχει εκπαιδευτεί στο Family Based Treatment και στο MANTRA (Maudsley Anorexia Treatment For Adults).
Έχει παρουσιάσει σε διεθνή συνέδρια για τις διατροφικές διαταραχές . Έχει επίσης παρουσιάσει διαλέξεις σε εθνικό επίπεδο σχετικά με τις διατροφικές διαταραχές, πιο συγκεκριμένα σχετικά με τον κρίσιμο ρόλο της οικογένειας στη διαδικασία ανάρρωσης. Επιπλέον, έχει εκπαιδεύσει πολλούς επαγγελματίες υγείας στον τομέα. Οι ερευνητικοί της τομείς επικεντρώνονται στις εμπειρίες των φροντιστών και των ασθενών με διατροφική διαταραχή. Είναι ενεργή υποστηρίκτρια και ακτιβίστρια σε θέματα των διατροφικών διαταραχών στην Ελλάδα, μέλος του European Family Therapy Association (EFTA) καθώς και μέλος της Ακαδημίας Διατροφικών Διαταραχών (AED). Εργάζεται για την ενδυνάμωση των ελληνικών οικογενειών μέσω της ευαισθητοποίησης σχετικά με τις διατροφικές διαταραχές
