Πέθανε η Τζέιν Γκούντολ, ακτιβίστρια υπέρ της άγριας ζωής και ειδικός σε πρωτεύοντα θηλαστικά

Η επιστήμονας και παγκόσμια ακτιβίστρια Τζέιν Γκούντολ, η οποία μετέτρεψε την παιδική της αγάπη για τα πρωτεύοντα θηλαστικά σε διά βίου αναζήτηση για την προστασία του περιβάλλοντος, πέθανε σε ηλικία 91 ετών, ανακοίνωσε το ινστιτούτο που ίδρυσε.

Η Γκούντολ πέθανε από φυσικά αίτια, ανέφερε το Ινστιτούτο Τζέιν Γκούντολ σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Οι ανακαλύψεις της Δρος Γκούντολ ως ηθολόγου έφεραν επανάσταση στην επιστήμη και ήταν μια ακούραστη υποστηρίκτρια της προστασίας και αποκατάστασης του φυσικού μας κόσμου», ανέφερε το ίδρυμα.

Διά βίου εκστρατεία

Η ειδική στα πρωτεύοντα θηλαστικά, μετέτρεψε την αγάπη της για την άγρια ​​ζωή σε μια διά βίου εκστρατεία που την οδήγησε από ένα παραθαλάσσιο αγγλικό χωριό στην Αφρική και στη συνέχεια σε όλο τον κόσμο, σε μια προσπάθεια να κατανοήσει καλύτερα τους χιμπατζήδες, καθώς και τον ρόλο που διαδραματίζουν οι άνθρωποι στην προστασία του οικοτόπου τους και της υγείας του πλανήτη συνολικά.

Φωτογραφίες από τα παιδικά της χρόνια, από το Ίδρυμά της

Η Γκούντολ ήταν πρωτοπόρος στον τομέα της, τόσο ως γυναίκα επιστήμονας τη δεκαετία του 1960 όσο και για το έργο της που μελετούσε τη συμπεριφορά των πρωτευόντων. Δημιούργησε ένα μονοπάτι για μια σειρά από άλλες γυναίκες να ακολουθήσουν το παράδειγμά της, συμπεριλαμβανομένης της αείμνηστης Ντάιαν Φόσεϊ.

Συνεργαζόμενη με τη National Geographic Society προσέλκυσε το ενδιαφέρον του κοινού και κατόρθωσε να φέρει τους αγαπημένους της χιμπατζήδες στη ζωή τους μέσω ταινιών, τηλεόρασης και περιοδικών.

Ξεχωριστές προσωπικότητες

Η Τζέιν Γκούντολ ανέστρεψε τα επιστημονικά πρότυπα της εποχής, δίνοντας στους χιμπατζήδες ονόματα αντί για αριθμούς. Παρατήρησε τις ξεχωριστές προσωπικότητές τους και ενσωμάτωσε τις οικογενειακές τους σχέσεις και τα συναισθήματά τους στο έργο της. Διαπίστωσε επίσης ότι, όπως και οι άνθρωποι, χρησιμοποιούν εργαλεία.

«Διαπιστώσαμε ότι τελικά δεν υπάρχει μια σαφής γραμμή που να χωρίζει τους ανθρώπους από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο», είπε σε μια ομιλία στο TED το 2002.

Καθώς η καριέρα της εξελισσόταν, μετατόπισε την εστίασή της από τα πρωτεύοντα στην υπεράσπιση του κλίματος, αφού έγινε μάρτυρας εκτεταμένης καταστροφής των οικοτόπων, προτρέποντας τον κόσμο να λάβει γρήγορα και επείγοντα μέτρα για την κλιματική αλλαγή.

«Ξεχνάμε ότι ήμασταν μέρος του φυσικού κόσμου», δήλωσε η Τζέιν Γκούντολ στο CNN το 2020. «Υπάρχει ακόμα ένα χρονικό περιθώριο».

Το 2003 ανακηρύχθηκε με τον τιμητικό τίτλο Dame της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και, το 2025, έλαβε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας των ΗΠΑ.

Στην Κένυα

Γεννημένη στο Λονδίνο το 1934 και στη συνέχεια μεγαλώνοντας στο Μπόρνμουθ στη νότια ακτή της Αγγλίας, η Γκούντολ ονειρευόταν από καιρό να ζει ανάμεσα σε άγρια ​​ζώα. Είπε ότι το πάθος της για τα ζώα, που τροφοδοτήθηκε από το δώρο ενός γορίλα λούτρινου παιχνιδιού από τον πατέρα της, μεγάλωσε καθώς βυθιζόταν σε βιβλία όπως ο «Ταρζάν» και ο «Δρ Ντούλιτλ».

Άφησε τα όνειρά της στην άκρη αφού έφυγε από το σχολείο, μη μπορώντας να αντέξει οικονομικά το πανεπιστήμιο. Εργάστηκε ως γραμματέας και στη συνέχεια σε μια κινηματογραφική εταιρεία μέχρι που η πρόσκληση ενός φίλου να επισκεφθεί την Κένυα έφερε τη ζούγκλα – και τους κατοίκους της – σε κοντινή απόσταση.

Αφού έσωσε χρήματα για το ταξίδι, με βάρκα, η Γκούντολ έφτασε στο έθνος της Ανατολικής Αφρικής το 1957. Εκεί, μια συνάντηση με τον διάσημο ανθρωπολόγο και παλαιοντολόγο Δρα Λούις Λίκι και τη σύζυγό του, αρχαιολόγο Μαίρη Λίκι, την έβαλε σε τροχιά να εργαστεί με πρωτεύοντα θηλαστικά.

«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το μέλλον μας είναι η αδιαφορία», έλεγε καθώς καλούσε τους νέους να ενδιαφερθούν για τον πλανήτη

Υπό την καθοδήγηση του Λίκι, η Τζέιν Γκούντολ ίδρυσε το Καταφύγιο Χιμπατζήδων του Ρεύματος Γκόμπε, το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε Κέντρο Έρευνας Ρεύματος Γκόμπε, κοντά στη λίμνη Τανγκανίκα στη σημερινή Τανζανία. Εκεί ανακάλυψε ότι οι χιμπατζήδες έτρωγαν κρέας, πολέμησαν σκληρούς πολέμους και, ίσως το πιο σημαντικό, κατασκεύαζαν εργαλεία για να τρώνε τερμίτες. «Τώρα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε το εργαλείο, να επαναπροσδιορίσουμε τον άνθρωπο ή να αποδεχτούμε τους χιμπατζήδες ως ανθρώπους», είπε η Λίκι για την ανακάλυψη.

Και οικολόγος

Σταμάτησε την έρευνά της για να αποκτήσει διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, ωστόσο παρέμεινε στη ζούγκλα για χρόνια. Ο πρώτος σύζυγός της και συχνός συνεργάτης της ήταν ο εικονολήπτης άγριας ζωής, Χιούγκο φαν Λάβικ.

Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά την πρώτη άφιξή της στην Αφρική, η Τζέιν Γκούντολ είπε ότι συνειδητοποίησε ότι δεν μπορούσε να υποστηρίξει ή να προστατεύσει τους χιμπατζήδες χωρίς να αντιμετωπίσει την τρομερή εξαφάνιση του οικοτόπου τους. Είπε ότι συνειδητοποίησε ότι θα έπρεπε να κοιτάξει πέρα ​​από το Γκόμπε, να εγκαταλείψει τη ζούγκλα και να αναλάβει έναν μεγαλύτερο παγκόσμιο ρόλο ως οικολόγος.

Το 1977, ίδρυσε το Ινστιτούτο Τζέιν Γκούντολ, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό με στόχο την υποστήριξη της έρευνας στο Γκόμπε, καθώς και των προσπαθειών διατήρησης και ανάπτυξης σε όλη την Αφρική. Το έργο του ιδρύματος έχει έκτοτε επεκταθεί παγκοσμίως. Περιλαμβάνει προσπάθειες για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την προώθηση της υγείας και της υπεράσπισης των δικαιωμάτων.

What can we learn from chimpanzees?

Dr. Jane Goodall @janegoodallinst discusses how reconciliation and supportive parenting are the two things she thinks humans can learn from chimpanzees. #JaneGoodall #Chimpanzees #Primates pic.twitter.com/tORz53HjVy

— Museum of Science (@museumofscience) November 15, 2023

Ταξίδευε κατά μέσο όρο 300 ημέρες το χρόνο για να συναντηθεί με τοπικούς αξιωματούχους σε χώρες σε όλο τον κόσμο και να μιλήσει με ομάδες της κοινότητας και των σχολείων. Συνέχισε τις παγκόσμιες περιοδείες της μέχρι τα 90 της.

Πάντα υπάρχει ελπίδα

Ως παραγωγική συγγραφέας, δημοσίευσε περισσότερα από 30 βιβλία με τις παρατηρήσεις της. Μεταξύ αυτών, το μπεστ σέλερ του 1999 «Reason For Hope: A Spiritual Journey» (Αιτία για Ελπίδα: Ένα Πνευματικό Ταξίδι), καθώς και δώδεκα που απευθύνονται σε παιδιά.

Η Τζέιν Γκούντολ είπε ότι ποτέ δεν αμφέβαλε για την ανθεκτικότητα του πλανήτη ή την ανθρώπινη ικανότητα να ξεπεράσει τις περιβαλλοντικές προκλήσεις. «Ναι, υπάρχει ελπίδα… Είναι στα χέρια μας, είναι στα χέρια σας και στα χέρια μου και στα χέρια των παιδιών μας. Εξαρτάται πραγματικά από εμάς», είπε το 2002. Και προέτρεψε τους ανθρώπους να «αφήσουν το ελαφρύτερο δυνατό οικολογικό αποτύπωμα».

Απέκτησε έναν γιο, γνωστό ως «Γκραμπ», με τον βαν Λάικ, τον οποίο χώρισε το 1974. Ο βαν Λάικ πέθανε το 2002. Το 1975, παντρεύτηκε τον Ντέρεκ Μπράισον, που πέθανε το 1980.