Της Ελευθερίας Κούρταλη
Το φορολογικό πακέτο που ανακοίνωσε πρόσφατα η ελληνική κυβέρνηση αξιοποιεί τη δημοσιονομική δύναμη για την αντιμετώπιση των δημογραφικών περιορισμών που είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της χώρας, και αυτό είναι θετικό για την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας, όπως επισημαίνει ο οίκος αξιολόγησης Moody’s λίγες μέρες πριν τη νέα του ετυμηγορία για την ελληνική οικονομία η οποία αναμένεται αυτή την Παρασκευή. Όπως πάντως προειδοποιεί, λόγω της πίεσης που θα υπάρξει για περαιτέρω μέτρα ενόψει των εκλογών του 2027, η κυβέρνηση θα πρέπει να προσέξει να μη διαταράξει τη δημοσιονομική πειθαρχία και άρα την πιστοληπτική δύναμη της Ελλάδας.
Ειδικότερα, ο οίκος σημειώνει πως η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα φορολογικό πακέτο με ετήσιο δημοσιονομικό κόστος περίπου 1,6 δισ. ευρώ (0,6% του ΑΕΠ) το οποίο θα εφαρμοστεί σταδιακά από το 2026. Εστιάζοντας στην υποστήριξη των οικογενειών και των νέων εργαζομένων, το πακέτο μόνιμων φορολογικών περικοπών αντιμετωπίζει μία από τις κύριες μακροπρόθεσμες προκλήσεις για την ανάπτυξη, που είναι η συρρίκνωση και γήρανση του πληθυσμού.
Ενώ το πακέτο είναι πιστωτικά θετικό, μένει να δούμε αν η φορολογική ελάφρυνση είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση των δημογραφικών πιέσεων επηρεάζοντας σημαντικά το χαμηλό ποσοστό γονιμότητας της χώρας και τις αποφάσεις μετανάστευσης των Ελλήνων. Παρόλο που τα μέτρα αυξάνουν το διαθέσιμο εισόδημα, οι διαρθρωτικοί παράγοντες όπως οι ευκαιρίες στην αγορά εργασίας και το κόστος στέγασης, πιθανότατα θα συνεχίσουν να επιβαρύνουν τη δημιουργία οικογένειας και να αποθαρρύνουν τη μετανάστευση, τονίζει η Moody’s.
Η κυβέρνηση θα χρηματοδοτήσει το πακέτο με την υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων, η οποία οδηγείται από διαρθρωτικές βελτιώσεις στη φορολογική συμμόρφωση, σημειώνει o οίκος. Οι προσπάθειες φοροδιαφυγής και οι μεταρρυθμίσεις ψηφιοποίησης δημιούργησαν περίπου 2 δισ. ευρώ (0,8% του ΑΕΠ) σε πρόσθετα φορολογικά έσοδα το 2024. Αυτά τα κέρδη, παράλληλα με τις ευρύτερες βελτιώσεις στη φορολογική διοίκηση από το 2019, υποστήριξαν τα πρωτογενή πλεονάσματα που υπερέβησαν τις προσδοκίες το 2023-2024.
Σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο φορολογικό σχέδιο, η κυβέρνηση σκοπεύει να διατηρήσει ένα πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 2%-2,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2028, επαρκές για να διατηρηθεί μια σταδιακή μείωση του δείκτη χρέους προς ΑΕΠ (στο 154% το 2024), παρά το φορολογικό κόστος των νέων μέτρων, επισημαίνει η Moody’s.
Ο οίκος υπογραμμίζει πως οι δημογραφικές πιέσεις αποτελούν σημαντικό περιορισμό για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της Ελλάδας. Ο πληθυσμός έχει μειωθεί από τις αρχές του 2010, αντανακλώντας ένα επίμονα χαμηλό ποσοστό γονιμότητας, σε 1,3 γεννήσεις ανά γυναίκα το 2023, και σημαντική μετανάστευση των πολιτών που εργάζονται κατά τη διάρκεια και μετά την κρίση του 2009-2018, όπως τονίζει. Το αυξανόμενο προσδόκιμο ζωής προσθέτει στον ρυθμό γήρανσης, προωθώντας τον δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων, τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι θα αυξηθεί στο 61% έως το 2040 από 39% το 2022.
Αυτή η δυναμική, όπως προσθέτει, θα περιορίσει την προσφορά εργασίας, θα επιβαρύνει την παραγωγή και θα αυξήσει τα φορολογικά έξοδα. Σε αυτό το πλαίσιο, το φορολογικό πακέτο αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της υψηλότερης γονιμότητας, τη διατήρηση και προσέλκυση των νεότερων εργαζόμενων και την υποστήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών σε περιοχές με χαμηλό πληθυσμό.
Περιγράφοντας το φορολογικό πακέτο, ο οίκος σημειώνει πως επικεντρώνεται σε μείωση των συντελεστών φόρου εισοδήματος δύο ποσοστιαίων μονάδων για εισοδήματα μεταξύ €10.000 και €40.000 και μείωση πέντε ποσοστιαίων μονάδων σε εισοδήματα €40.000-€60.000, παράλληλα με την πιο έντονη ανακούφιση για τις οικογένειες και τους νεότερους εργαζόμενους. Στη ζώνη των €10.000-€20.000, μειώνονται οι φορολογικοί συντελεστές με κάθε πρόσθετο παιδί. Τα νοικοκυριά με τέσσερα ή περισσότερα παιδιά δεν θα πληρώσουν φόρο μέχρι τις €20.000.
Οι εργαζόμενοι κάτω των 25 ετών που έχουν εισόδημα μέχρι €20.000 θα απαλλάσσονται επίσης, με μειωμένο συντελεστή για άτομα ηλικίας 26-30 ετών. Οι πρόσθετες διατάξεις περιλαμβάνουν τον χαμηλότερο ΦΠΑ στα μικρά νησιά, τις σταδιακές μειώσεις του φόρου ακίνητης περιουσίας για τους αγροτικούς οικισμούς, και αυτόματη αύξηση των συντάξεων από το 2026, καθώς και προσαρμογές στον μισθό των δημόσιων υπαλλήλων. Η κυβέρνηση εκτιμά το δημοσιονομικό κόστος ύψους 1,2 δισ. ευρώ (0,5% του ΑΕΠ) το 2026, 1,6 δισ. ευρώ (0,6% του ΑΕΠ) το 2027 και περίπου 1,5 δισ. ευρώ ετησίως στη συνέχεια.
Το βραχυπρόθεσμο μακροοικονομικό αποτέλεσμα θα είναι περιορισμένο, διότι οι αλλαγές ισχύουν μόνο από το 2026. Από εκείνη τη χρονιά, τα διαθέσιμα εισοδήματα για νεότερες ομάδες και οικογένειες θα αυξηθούν, παρέχοντας μέτρια υποστήριξη σε ιδιωτική κατανάλωση και προσφορά εργασίας.
Η Moody’s σημειώνει πως η φορολογική μεταρρύθμιση ακολουθεί τα επεκτατικά δημοσιονομικά μέτρα που ανακοινώθηκαν τον Μάρτιο του 2025, τα οποία περιελάμβαναν επιδότηση ενοικίου, υποστήριξη για χαμηλοσυνταξιούχους και υψηλότερες δημόσιες επενδύσεις, με κόστος 1,1 δισ. ευρώ (0,4% του ΑΕΠ) το 2025.
Το timing αυτών των φορολογικών πακέτων, πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές που αναμένονται μέχρι τον Ιούλιο του 2027, αντικατοπτρίζει μια πολιτική διάσταση, επισημαίνει παράλληλα ο οίκος: τα παρατεταμένα πρωτογενή πλεονάσματα παρέχουν πεδίο για τα μέτρα ανακούφισης και η πίεση για τη μετατροπή της φορολογικής υπεραπόδοσης σε φορολογικές περικοπές και μεταφορές είναι πιθανό να αυξηθεί. Σε αυτό το πλαίσιο διαμηνύει πως η διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας θα είναι κεντρική στην υποστήριξη της πιστωτικής δύναμης της χώρας.
Πηγή: capital.gr
