Σε ένα απόσπασμα από το νέο του βιβλίο, ο Τιμ Λέντον εξηγεί πώς το κίνημα Fridays for Future αμφισβήτησε την αδράνεια απέναντι στο κλίμα και έφτασε σε ένα θετικό σημείο καμπής
Τον Αύγουστο του 2018, η Γκρέτα Τούνμπεργκ καθόταν μόνη της στο έδαφος έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο με ένα πλακάτ που έγραφε «Skolstrejk för klimatet» (Σχολική απεργία για το κλίμα) και μια δέσμη φυλλαδίων κάτω από μια πέτρα.
Μια ηλικιωμένη γυναίκα στάθηκε μπροστά της και τη ρώτησε: «Γιατί κάνεις απεργία; Πρέπει να πας στο σχολείο».
Η Γκρέτα απάντησε: «Γιατί να χρειάζομαι εκπαίδευση αν δεν υπάρχει μέλλον;».
Μια νεότερη γυναίκα σταμάτησε: «Γεια. Μπορώ να καθίσω μαζί σου;»
«Ναι», είπε η Γκρέτα.
«Ήθελα απλώς να σου πω ότι αυτό που κάνεις είναι πολύ ωραίο», είπε η γυναίκα.
Η 15χρονη Σουηδή Γκρέτα Τούνμπεργκ κρατά μια πλακάτ με τη φράση «Σχολική απεργία για το κλίμα» κατά τη διάρκεια διαδήλωσης ενάντια στην κλιματική αλλαγή έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο στη Στοκχόλμη, Σουηδία, 30 Νοεμβρίου 2018.
Σύντομα άρχισαν να σταματούν και άλλοι, να διαβάζουν το φυλλάδιο και να συμμετέχουν.
Σύμφωνα με τον Guardian, μέσα σε επτά μήνες, ένα εκατομμύριο άνθρωποι είχαν συμμετάσχει στο κίνημα σχολικών απεργιών «Fridays for Future».
Πώς ξεκινάει ένα κίνημα
Σε μια διάσημη ομιλία Ted, ο Ντέρεκ Σίλβερς περιγράφει ένα βίντεο που ξεκινά με έναν μοναχικό, γυμνό άνδρα να χορεύει ξέφρενα σε μια πλαγιά. Μια ομάδα άλλων ανθρώπων κάθεται στο γρασίδι κοντά, σίγουρα σκεπτόμενοι:
«Ποιος είναι αυτός ο τρελός;»
Αλλά τότε συμβαίνει κάτι: ένας άλλος άνδρας σηκώνεται και αρχίζει να συμμετέχει στον χορό. Ο πρώτος άντρας τον χαιρετά αμέσως ως ίσο, του παίρνει τα χέρια και αρχίζουν να χορεύουν μαζί.
Τώρα δεν είναι μόνο αυτός, αλλά και οι δύο τους. Όπως το θέτει όμορφα ο Σίλβερς, «αυτός ο πρώτος οπαδός είναι που μεταμορφώνει έναν μοναχικό τρελό σε ηγέτη».
«Αυτό είναι το σημείο καμπής. Τώρα έχουμε ένα κίνημα».
Καθώς όλο και περισσότερα άτομα συμμετέχουν, γίνεται λιγότερο ριψοκίνδυνο για το επόμενο άτομο να συμμετάσχει, επειδή δεν θα ξεχωρίζει ούτε θα γελοιοποιηθεί.
Σύντομα η δυναμική αντιστρέφεται – ακόμη και εκείνοι που ήταν απρόθυμοι να σηκωθούν αισθάνονται υποχρεωμένοι να συμμετάσχουν στον χορό, επειδή θέλουν να είναι μέρος της δημοφιλούς ομάδας και του νέου status quo.
Έτσι μπορεί ένα κοινωνικό κίνημα να φτάσει σε ένα σημείο καμπής: τόσο η Γκρέτα όσο και ο μοναχικός χορευτής αμφισβήτησαν με επιτυχία τις κοινωνικές νόρμες – να πηγαίνεις στο σχολείο αντί να διαμαρτύρεσαι και να μην γίνεσαι θέαμα στο κοινό.
Αλλάζοντας όσα έχουμε συνηθίσει
Στην περίπτωση της Γκρέτα, στην αρχή προσπαθούσε να αλλάξει ένα άλλο σύνολο κανόνων – της αδράνειας απέναντι στην κλιματική αλλαγή.
Στην αρχή ενός κοινωνικού κινήματος, όσοι επιλέγουν να συμμετάσχουν αλλάζουν τις πράξεις τους, αλλά όχι τις απόψεις τους. Συμφωνούν ήδη με τις αξίες που εκφράζουν οι συμμετέχοντες στο κίνημα, απλώς πριν δεν είχαν το θάρρος να ξεφύγουν από το status quo, μέχρι που είδαν άλλους να συμμετέχουν.
Σε κάποιο σημείο, όμως, ένα κίνημα μπορεί να αρχίσει να επηρεάζει τις απόψεις των ανθρώπων που προηγουμένως ήταν αδιάφοροι ή ακόμη και αντίθετοι στη θέση που υιοθετούσε το κίνημα.
Και μια τέτοια αλλαγή μπορεί να φτάσει μέχρι το σημείο να αναδιαμορφώσει την κοσμοθεωρία και τις πεποιθήσεις μας.
Αυτό είναι καλό νέο, γιατί για να αποφύγουμε τα κλιματικά σημεία καμπής πρέπει να μεταμορφώσουμε τον κοινωνικό κόσμο, και για μερικούς από εμάς αυτό θα σημαίνει να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο.
Η Γκρέτα είχε σαφώς μια επιφοίτηση, μια αλλαγή στην κοσμοθεωρία της, καθώς διάβαζε όλο και περισσότερα για την κλιματική αλλαγή.
Όπως είπε η ίδια: «Ένα πράγμα που βρήκα πολύ τρομακτικό είναι τα σημεία καμπής, ότι μόλις φτάσουμε στα σημεία καμπής, δεν υπάρχει γυρισμός. Τότε ξεκινάμε μια αλυσιδωτή αντίδραση πέρα από τον έλεγχό μας».
Η απάντησή της ήταν «αντί να ανησυχείς για το πώς θα εξελιχθεί το μέλλον, πρέπει να προσπαθήσεις να το αλλάξεις όσο μπορείς ακόμα».
Με τους πρώτους οπαδούς της, προκάλεσε ένα κοινωνικό σημείο καμπής με την κλιμάκωση των διαμαρτυριών για το κλίμα. Αλλά η Γκρέτα και τα εκατομμύρια που την έχουν ακολουθήσει αγωνίζονται για ένα πολύ μεγαλύτερο σημείο καμπής.
Ο στόχος της ήταν να προκαλέσει αποφασιστική πολιτική δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, και όχι μόνο.
Η 16χρονη Σουηδή ακτιβίστρια για το κλίμα Γκρέτα Τούνμπεργκ μιλάει στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα 2019, στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, στις 23 Σεπτεμβρίου 2019.
Η μετάβαση σε μία βιώσιμη κοινωνία
Τελικά, ο στόχος για το κλίμα περιλαμβάνει τη μετάβαση των κοινωνιών από μια μη βιώσιμη κατάσταση σε μια βιώσιμη.
Κεντρικό ρόλο σε αυτό παίζει η μετάβαση μιας οικονομίας που τροφοδοτείται σε άνθρακα.
Η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων έθαψε τις δικές της μελέτες για την κλιματική αλλαγή και αντ’ αυτού διέδωσε αμφιβολίες για την επιστήμη. Επίσης, ασκεί ενεργά πιέσεις στις κυβερνήσεις.
Οι κυβερνήσεις παρέχουν επιδοτήσεις και φορολογικές ελαφρύνσεις για την εξόρυξη και χρήση ορυκτών καυσίμων. Οι τράπεζες χρηματοδοτούν τις εξορυκτικές βιομηχανίες.
Η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων με τη σειρά της ανταποδίδει στις τράπεζες με μερίσματα μετοχών και στις κυβερνήσεις με (ως επί το πλείστον) ικανοποιημένους ψηφοφόρους.
Όλα αυτά συμβάλλουν στη διατήρηση της σταθερότητας του κατεστημένου.
Για να βγούμε από την υφιστάμενη, μη βιώσιμη κατάσταση, χρειαζόμαστε ένα θεμελιώδες κοινωνικό σημείο καμπής, επειδή είναι οι άνθρωποι και οι ενέργειές τους που είτε διατηρούν το status quo είτε αντιτίθενται σε αυτό.
Για όσους αποφασίζουν ότι το υπάρχον σύστημα πρέπει να αλλάξει, υπάρχουν συμπληρωματικοί τρόποι για να το επιτύχουν.
Τα κοινωνικά κινήματα, όπως οι σουφραζέτες ή οι διαδηλωτές για το κλίμα, είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός τρόπος για να επιτευχθεί η αλλαγή.
Πολλές, αν όχι όλες, οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές στο παρελθόν είχαν πίσω τους κοινωνικά κινήματα.
Όχι μόνο για το κλίμα
Μετά την αποφοίτησή της από το λύκειο το 2023, η Γκρέτα Τούνμπεργκ δεν σταμάτησε ποτέ να προκαλεί και να πυροδοτεί το παγκόσμιο κατεστημένο.
Οι διαδηλώσεις της, που ξεκίνησαν ως ειρηνικές εκκλήσεις για δράση ενάντια στην κλιματική κρίση, μετατράπηκαν σε πιο τολμηρές και συχνά αμφιλεγόμενες πράξεις πολιτικής ανυπακοής — παραβιάζοντας νόμιμες διαταγές διάλυσης, οδηγώντας την σε συλλήψεις, καταδίκες, αλλά και αθωώσεις.
Η Γκρέτα Τούνμπεργκ και άλλοι ακτιβιστές που συμμετέχουν στην Global Sumud Flotilla, μια ανθρωπιστική αποστολή στη Γάζα, κάνουν χειρονομίες ενώ βρίσκονται σε ένα πλοίο, όπως φαίνεται από το λιμάνι της Βαρκελώνης, Ισπανία, 31 Αυγούστου 2025.
Η Γκρέτα έχει εξελίξει τον αγώνα της, επεκτείνοντας το μήνυμά της πέρα από το κλίμα, στέκοντας αλληλέγγυα σε λαούς που βιώνουν συγκρούσεις και αδικίες. Υποστηρίζει δυναμικά την Ουκρανία, την Παλαιστίνη, την Αρμενία και τη Δυτική Σαχάρα, ενάντια στις επιθέσεις και την καταπίεση από Ρωσία, Ισραήλ, Αζερμπαϊτζάν και Μαρόκο.
Η δράση της στη Λωρίδα της Γάζας ήταν ιδιαίτερα συγκλονιστική, καθώς συμμετείχε σε αποστολές με το πλοίο Madllen και τώρα με το Global Sumud Flotilla, που έχουν σκοπό να σπάσουν τον αποκλεισμό και να φέρουν βοήθεια στον πληθυσμό υπό πολιορκία.
Αυτές οι τολμηρές κινήσεις την έφεραν στο προσκήνιο όχι μόνο ως ακτιβίστρια για το περιβάλλον, αλλά και ως σύμβολο διεθνούς αλληλεγγύης και ανθρωπιάς.
Τα μέσα ενημέρωσης, έχουν μιλήσει για το «φαινόμενο Greta», αναγνωρίζοντας τη βαθιά επίδραση που έχει ασκήσει σε εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο.
Πηγή: in.gr
