10 Σεπτεμβρίου η μέρα της κρίσης για τις έρευνες φυσικού αερίου στην Κρήτη

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Η 10η Σεπτεμβρίου αναμένεται να αποτελέσει σημείο καμπής για το ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο. Εκείνη την ημέρα λήγει ο διεθνής διαγωνισμός για την εκχώρηση των δύο θαλάσσιων οικοπέδων στην περιοχή της Κρήτης, με το ενδιαφέρον να στρέφεται στο αν η Chevron, ένας από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς κολοσσούς παγκοσμίως, θα καταθέσει επίσημη προσφορά, σε συνέχεια της εκδήλωσης ενδιαφέροντος που υπέβαλε με αποτέλεσμα να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός. Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει συνέπειες που ξεπερνούν κατά πολύ τα στενά όρια της ενεργειακής αγοράς, καθώς αγγίζουν τον πυρήνα της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης στην περιοχή.

Οι δηλώσεις Φιντάν και το μήνυμα κρίσης

Η πρόσφατη τοποθέτηση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν ότι “η Αθήνα ανοίγει την πόρτα της κρίσης” δεν ήταν τυχαία. Η Άγκυρα, εγκαταλείποντας το αφήγημα των “ήρεμων νερών”, επαναφέρει στο προσκήνιο τη στρατηγική της Γαλάζιας Πατρίδας, που αποσκοπεί στη δημιουργία γκρίζων ζωνών και στον έλεγχο θαλασσίων περιοχών που ανήκουν, βάσει του Δικαίου της Θάλασσας, στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι η συμμετοχή της Chevron στον διαγωνισμό υπονομεύει καίρια το τουρκολιβυκό μνημόνιο, καθώς η παρουσία μιας αμερικανικής εταιρείας τέτοιου βεληνεκούς σηματοδοτεί όχι μόνο οικονομικό, αλλά και στρατηγικό ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την περιοχή.

Ο ρόλος της Λιβύης

Η Λιβύη, υπό την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά στην Τρίπολη, έχει αναλάβει ρόλο “αντιπροσώπου” της Τουρκίας, επιχειρώντας να υπονομεύσει τον ελληνικό διαγωνισμό. Από την υπογραφή συμφωνίας με την TPAO για σεισμικές έρευνες έως την υποβολή χαρτών στον ΟΗΕ με συντεταγμένες που τέμνονται με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, οι κινήσεις της Τρίπολης στοχεύουν στο να καταστήσουν τις περιοχές νοτίως της Κρήτης “διαφιλονικούμενες”.

Η στρατηγική είναι σαφής: οι διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες αποφεύγουν επενδύσεις σε περιοχές με αμφισβητούμενο καθεστώς. Επομένως, η Λιβύη, σε συνεργασία με την Άγκυρα, προσπαθεί να αποθαρρύνει τη Chevron και να την αποσύρει από τον διαγωνισμό.

Η διπλή τακτική της Λιβύης

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι την ίδια στιγμή η Λιβύη “παίζει σε δύο ταμπλό”. Από τη μια πλευρά, στέλνει χάρτες στον ΟΗΕ που παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και συνδέονται με το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Από την άλλη, στον δικό της διαγωνισμό για την παραχώρηση θαλάσσιων οικοπέδων, τηρεί τη μέση γραμμή μεταξύ Λιβύης και Κρήτης, γνωρίζοντας ότι μόνο έτσι μπορεί να προσελκύσει σοβαρούς επενδυτές όπως η Chevron και η ExxonMobil.

Με άλλα λόγια, για την εσωτερική και διεθνή διπλωματική σκηνή χρησιμοποιεί “επεκτατικούς” χάρτες, ενώ για τις εταιρείες πετρελαίου εμφανίζεται “νομιμόφρων”, ώστε να εξασφαλίσει συμμετοχή τους και πολύτιμα έσοδα.

Η γεωστρατηγική σημασία της Chevron

Σε κάθε περίπτωση η πιθανή συμμετοχή της Chevron στο διαγωνισμό για τις περιοχές της Κρήτης είναι το στοιχείο που αλλάζει τα δεδομένα. Η αμερικανική εταιρεία όχι μόνο υπήρξε η αιτία για την προκήρυξη του διαγωνισμού, καταθέτοντας πρόθεση ενδιαφέροντος, αλλά εφόσον υποβάλει προσφορά, είναι βέβαιο ότι θα έχει διασφαλίσει πολιτική κάλυψη από την Ουάσινγκτον.

Σε αυτή την περίπτωση, η Άγκυρα γνωρίζει ότι οποιαδήποτε απόπειρα παρενόχλησης θα συνιστά μετωπική σύγκρουση με τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. Αυτό εξηγεί και τον εκνευρισμό που αποτυπώνεται στις δηλώσεις Φιντάν.

Το ρίσκο κλιμάκωσης

Δεν είναι λίγοι όσοι εκτιμούν ότι η Τουρκία θα επιχειρήσει να κλιμακώσει με σεισμικές έρευνες μέσω της TPAO στις περιοχές που η Λιβύη διεκδικεί από την Ελλάδα. Ένα τέτοιο σενάριο θα φέρει τις δύο χώρες σε ευθεία αντιπαράθεση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Για την Ελλάδα, το διακύβευμα είναι ξεκάθαρο: η υπεράσπιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων και η αξιοποίηση ενός από τα πιο ελπιδοφόρα ενεργειακά projects της Ευρώπης. Για την Τουρκία, είναι η επιβίωση της στρατηγικής της Γαλάζιας Πατρίδας.

Εν κατακλείδι, η 10η Σεπτεμβρίου δεν αποτελεί απλώς την καταληκτική ημερομηνία του διαγωνισμού για τις περιοχές της Κρήτης. Είναι μια μέρα κρίσης, που θα καθορίσει αν οι ενεργειακές ισορροπίες στη Μεσόγειο θα ανατραπούν υπέρ της Ελλάδας και της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας ή αν θα επικρατήσει το δόγμα της αμφισβήτησης και της έντασης που προωθεί η Άγκυρα με την Τρίπολη.