Ο κίνδυνος θανάτου από τους καπνούς που απελευθερώνονται όταν οι φλόγες καταπίνουν τα δάση – και μαζί τους τον αέρα που αναπνέουμε – είχε μέχρι σήμερα υποτιμηθεί κατά 93%. Αυτό είναι ένα από τα πιο ανησυχητικά συμπεράσματα νέας μελέτης, η οποία επιχείρησε να αποτιμήσει τον αντίκτυπο της έκθεσης στον καπνό των πυρκαγιών στην ανθρώπινη υγεία. Και το συμπέρασμα ήταν ξεκάθαρο: τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα απ’ όσο νομίζαμε.
Το πρώτο βήμα που έκαναν οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (IS Global) ήταν να συλλέξουν μεγάλα σύνολα δεδομένων από πολλές χώρες, έτσι ώστε να έχουν πρόσβαση στη μεγάλη εικόνα. Και όπως διαπίστωσαν – τα δεδομένα τους δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση «The Lancet Planetary Health» –, ο καπνός είναι εν τέλει 14 φορές πιο επικίνδυνος συγκριτικά με προηγούμενες, σχετικές εκτιμήσεις.
Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές βασίστηκαν στο πρόγραμμα EARLY-ADAPT (ερευνητικό έργο που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ερευνας) και μέσω της πανευρωπαϊκής αυτής, ομογενοποιημένης βάσης δεδομένων συνέλεξαν τα ημερήσια στοιχεία θνησιμότητας σε 32 ευρωπαϊκές χώρες, καλύπτοντας πληθυσμό 541 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Έπειτα συνδύασαν αυτά τα δεδομένα με καθημερινές εκτιμήσεις των συγκεντρώσεων μικροσωματιδίων PM2,5 στην ατμόσφαιρα, που σχετίζονται είτε με πυρκαγιές είτε με άλλες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης, από το 2004 έως το 2022. Για να αναλύσουν, δε, με μεγαλύτερη συνέπεια τις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις του καπνού από τις πυρκαγιές, έλαβαν υπόψη ότι τα προβλήματα υγείας ενδέχεται να μην εκδηλωθούν αμέσως. Συνεπώς, επέκτειναν το πεδίο της μελέτης τους για να αξιολογήσουν όλους τους θανάτους από όλες τις αιτίες, συμπεριλαμβανομένων των αναπνευστικών και καρδιαγγειακών.
Τι διαπίστωσαν; Επτά ημέρες μετά την έκθεση στον καπνό, λόγω πυρκαγιάς, οι επιβλαβείς χημικές ουσίες που εκλύονται από τη φωτιά αύξησαν τον κίνδυνο θανάτου δραματικά. Συγκεκριμένα, για κάθε αύξηση ενός μικρογραμμαρίου ανά κυβικό μέτρο (1 µg/m³) στη συγκέντρωση PM2,5, η θνησιμότητα από όλες τις αιτίες αυξήθηκε κατά 0,7%, η αναπνευστική θνησιμότητα κατά 1% και η καρδιαγγειακή θνησιμότητα κατά 0,9%.
Συμπερασματικά, η βραχυπρόθεσμη έκθεση σε καπνό από πυρκαγιές ευθύνεται, κατά μέσο όρο, για 535 θανάτους τον χρόνο, από τους οποίους οι 31 σχετίζονται με αναπνευστικές παθήσεις και οι 184 με καρδιαγγειακά νοσήματα. Στο ερώτημα, δε, γιατί η νέα αυτή έρευνα αλλάζει, και μάλιστα σημαντικά προς το χειρότερο, τις σχετικές εκτιμήσεις, οι ειδικοί απαντούν ότι αυτό οφείλεται στη βελτίωση των μεθόδων που ξεχωρίζουν την επίδραση των ρύπων από τις δασικές πυρκαγιές σε σχέση με άλλους τύπους ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
«Οι υπολογισμοί αυτοί βασίστηκαν σε ειδικά δεδομένα για το πώς ο καπνός των πυρκαγιών επηρεάζει την υγεία. Ετσι μπορέσαμε να εκτιμήσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τον αντίκτυπό του, σε σύγκριση με τη χρήση γενικών στοιχείων για όλα τα μικροσωματίδια (PM2,5), ανεξάρτητα από την προέλευσή τους. Στην περίπτωση εκείνη, οι θάνατοι από τον καπνό των πυρκαγιών θα φαίνονταν μόλις 38 τον χρόνο. Με άλλα λόγια, αν θεωρήσουμε ότι τα σωματίδια PM2,5 από τις πυρκαγιές είναι εξίσου επικίνδυνα με τα συνολικά PM2,5, τότε υποτιμούμε τον πραγματικό κίνδυνο κατά 93%», τονίζεται σε σχετικό δελτίο Τύπου του Ινστιτούτου.
Η ανάλυση
Η μελέτη αυτή τεκμηριώνει αυτό που γνωρίζαμε ήδη από την ιατρική κλινική άσκηση, σημειώνει στο ένθετο «Υγεία» η πρόεδρος της Ομάδας Προαγωγής Υγείας, Ιατρικής Εκπαίδευσης και Διακοπής Καπνίσματος της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας, πρόεδρος της Ενωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας και γραμματέας του UEMS Πνευμονολογικού Τμήματος, Σταματούλα Τσικρικά.
Και συνεχίζει: «Οι ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα όπως ΧΑΠ και βρογχικό άσθμα, καθώς και με καρδιαγγειακές παθήσεις, παρουσιάζουν σαφή επιδείνωση της πορείας της νόσου τους, απότοκη της επιβάρυνσης του αέρα από τα αιωρούμενα σωματίδια των πυρκαγιών. Είναι εντυπωσιακό ότι δύναται να επηρεαστούν ακόμα και οι ασθενείς που δεν εμφανίζουν εμφανή κλινική συμπτωματολογία».
Η αιτία; Η βραχεία έκθεση ύστερα από πυρκαγιές σε χημικές ενώσεις, οι οποίες μπορεί να περιέχουν καρκινογόνες ουσίες ή βαρέα μέταλλα, «θεωρείται ένας σημαντικός παράγοντας αύξησης της θνησιμότητας, ενώ η επαναλαμβανόμενη έκθεση μπορεί να έχει αθροιστικό χαρακτήρα με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για τον πληθυσμό και κυρίως για τις ευαίσθητες και ευάλωτες ομάδες».
Όσο για την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε κάθε φορά που το «112» ηχεί για πυρκαγιά, η ειδικός διευκρινίζει ότι «τα συγκεκριμένα σωματίδια PM2,5 έχουν, λόγω μεγέθους, τη δυνατότητα να διεισδύουν στους μικρούς αεραγωγούς του αναπνευστικού συστήματος, με αποτέλεσμα να προκαλούν έντονη φλεγμονή τόσο σε τοπικό επίπεδο, όσο και σε συστηματικό μέσω της εισόδου τους στην κυκλοφορία του αίματος. Η παραγωγή ελεύθερων ριζών και οξειδωτικού στρες επιδρά αρνητικά στα αναπνευστικά κύτταρα και μειώνει σημαντικά τους μηχανισμούς άμυνας και βλεννοκροσσωτής κάθαρσης των αεραγωγών. Σε κλινικό επίπεδο, ο ασθενής εμφανίζει έντονο βήχα με πτύελα, αίσθημα θωρακικού βάρους, δυσκολία στην αναπνοή, βρογχόσπασμο, καθώς και αυξημένη ευπάθεια στις λοιμώξεις».
Η ειρωνεία
Την ημέρα που δημοσιεύτηκε η νέα αυτή μελέτη, στη χώρα μας μαίνονταν φωτιές σε Ηλεία, Φιλιππιάδα, Χίο, Ζάκυνθο, Κεφαλονιά και Αχαΐα. Μοιραία, ο φετινός απολογισμός θέλει να έχουν καεί τουλάχιστον 454.000 στρέμματα εντός των συνόρων. Στο σύνολο, δε, της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι καμένες εκτάσεις μέχρι τις 19 Αυγούστου προσέγγιζαν συνολικά τα 9.000.000 στρέμματα, με τα μεγέθη αυτά να δημιουργούν… ασφυξία.
Είναι αξιοσημείωτο ότι έρευνες που δημοσιεύτηκαν το 2018 και το 2020 ανέφεραν ότι έπειτα από έκθεση στον καπνό δασικής πυρκαγιάς το ποσοστό επισκέψεων στα Επείγοντα αυξήθηκε κατά 42% για καρδιακές προσβολές και 22% για ισχαιμική καρδιοπάθεια. Αντίστοιχα, μία ακόμη μελέτη από τον Καναδά έδειξε ότι η πυρκαγιά φαίνεται να επηρέασε τους κατοίκους τόσο κοντινών όσο και μακρινών πόλεων (μέχρι 50 χλμ. από το επίκεντρο της πυρκαγιάς) έως και 10 χρόνια αργότερα, αυξάνοντας κατά 4,9% τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα και κατά 10% για όγκο στον εγκέφαλο.
Πηγή: tanea.gr
