του Γιώργου Σ. Σκορδίλη
Η κινεζική παρουσία στα Βαλκάνια έχει εξελιχθεί σε γεωπολιτικό εργαλείο με βάθος και συνέχεια. Από το 2010, όταν η COSCO απέκτησε τον έλεγχο του Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων του Πειραιά, μέχρι τη σημερινή στρατηγική συνεργασία με τη Σερβία και την Ουγγαρία, το Πεκίνο έχει δημιουργήσει έναν διάδρομο που πολλοί ονομάζουν “Silk Curtain” – έναν μεταξωτό τοίχο επιρροής στην αυλή της Ευρώπης.
Σερβία και Ουγγαρία: ο σκληρός πυρήνας
Η Σερβία αποτελεί την αιχμή του δόρατος. Από τον Ιανουάριο του 2024 ισχύει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Κίνα, που καλύπτει πάνω από το 90% των προϊόντων και ενισχύει τον όγκο των κινεζικών εξαγωγών στη χώρα, ο οποίος ξεπέρασε τα 6 δισ. ευρώ το 2023. Παράλληλα, το Πεκίνο έχει επενδύσει περισσότερα από 10 δισ. ευρώ σε σερβικές υποδομές και βιομηχανία: σιδηρόδρομοι, αυτοκινητόδρομοι, το μετρό του Βελιγραδίου, αλλά και το κοίτασμα χαλκού και χρυσού στο Bor. Σε αυτό προστίθενται οι στρατιωτικές προμήθειες – αντιαεροπορικά HQ-22 και drones – που καθιστούν τη Σερβία τη μόνη ευρωπαϊκή χώρα με κινεζικά οπλικά συστήματα τέτοιου τύπου.
Η Ουγγαρία συμπληρώνει το παζλ. Ο σιδηρόδρομος Βουδαπέστη–Βελιγράδι, έργο ύψους 2,1 δισ. ευρώ, χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από κινεζικά δάνεια και θεωρείται το πιο χαρακτηριστικό project της Belt and Road στην Ευρώπη. Παράλληλα, η κινεζική αυτοκινητοβιομηχανία BYD επενδύει σε εργοστάσιο στην Ουγγαρία, δείχνοντας ότι η σχέση δεν περιορίζεται στις υποδομές αλλά επεκτείνεται και στη βιομηχανική παραγωγή.
Πολιτικά, ο Βίκτορ Όρμπαν έχει λειτουργήσει επανειλημμένα ως ανάχωμα σε αποφάσεις της ΕΕ κατά του Πεκίνου, ενώ την ίδια στιγμή είναι προνομιακός συνομιλητής του Ντόναλντ Τραμπ. Αυτό το διπλό παιχνίδι του δίνει πρόσβαση σε κινεζικά κεφάλαια και έργα, αλλά και πολιτική κάλυψη από τον Λευκό Οίκο, καθιστώντας τον ρόλο της Ουγγαρίας δυσανάλογο του μεγέθους της.
Η Ελλάδα στο δίλημμα
Η Ελλάδα είναι το σημείο εισόδου. Η COSCO κατέχει το 67% του ΟΛΠ, έχοντας επενδύσει πάνω από 1,5 δισ. ευρώ στον Πειραιά, μετατρέποντάς τον σε ένα από τα δέκα μεγαλύτερα λιμάνια εμπορευματοκιβωτίων στην Ευρώπη.
Ο Πειραιάς αποτελεί τη βάση για τον διάδρομο Πειραιάς–Σκόπια–Βελιγράδι–Βουδαπέστη, χωρίς τον οποίο ο “Τοίχος του Μεταξιού” θα έμενε ανολοκλήρωτος. Ωστόσο, η ελληνική θέση είναι πιο περίπλοκη. Από τη μια, η κινεζική παρουσία έχει ενισχύσει την εμπορική δυναμική του λιμανιού. Από την άλλη, οι ΗΠΑ πιέζουν την Αθήνα να περιορίσει την εξάρτηση από το Πεκίνο, εντάσσοντας το θέμα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο στρατηγικών υποδομών και ασφάλειας.
Η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να ισορροπήσει. Συνεχίζει να αξιοποιεί τις κινεζικές επενδύσεις στον Πειραιά, αλλά την ίδια ώρα αναβαθμίζει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ μέσω αμυντικών συμφωνιών και συνεργασιών σε τομείς όπως η ενέργεια και η τεχνολογία. Η Αθήνα επιλέγει να μην αποκοπεί από την κινεζική παρουσία, αλλά ούτε να αφήσει αμφιβολίες για τη στρατηγική της συμμαχία με την Ουάσινγκτον.
Το συνολικό πλέγμα διαμορφώνει έναν νέο γεωπολιτικό άξονα. Η Σερβία ως στενός εταίρος, η Ουγγαρία ως στήριγμα εντός ΕΕ και ο Πειραιάς ως πύλη εισόδου συγκροτούν έναν διάδρομο που αλλάζει τις ισορροπίες.
Η ΕΕ ανησυχεί ότι δημιουργείται παράλληλη σφαίρα επιρροής σε χώρες που θα έπρεπε να κινούνται προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Οι ΗΠΑ βλέπουν με καχυποψία την ανάπτυξη κινεζικών στρατιωτικών σχέσεων στα Βαλκάνια, δίπλα σε ΝΑΤΟϊκές βάσεις. Και η Ρωσία διαπιστώνει ότι το Πεκίνο κερδίζει έδαφος ακόμη και σε μια περιοχή όπου η Μόσχα είχε παραδοσιακά το πάνω χέρι.
Ο “Τοίχος του Μεταξιού” δεν είναι φαντασία αλλά μια πραγματικότητα που χτίζεται με επενδύσεις δισεκατομμυρίων, έργα υποδομής και πολιτικές συμμαχίες. Το αν θα παγιωθεί ή θα περιοριστεί θα εξαρτηθεί από το αν η ΕΕ και οι ΗΠΑ θα προσφέρουν ανταγωνιστικές εναλλακτικές στα Βαλκάνια. Μέχρι τότε, η Κίνα θα συνεχίσει να επεκτείνει τον διάδρομο της, με την Ελλάδα να ισορροπεί και τη Σερβία και την Ουγγαρία να αποτελούν τα βασικά της στηρίγματα.
Πηγή: capital.gr
