Με την Ευρώπη να μαστίζεται από τη στεγαστική κρίση, ο φόρος ακίνητης περιουσίας μπαίνει συχνά στο τραπέζι, με τους παράγοντες της αγορές να ζητούν πότε τον περιορισμό του (ώστε να είναι πιο βιώσιμος), και πότε την αύξησή του (σε περιπτώσεις «εισβολής» ξένων αγοραστών ή κλειστών διαμερισμάτων).
Το σίγουρο είναι ότι πέρα από τις όποιες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις έχει όλο αυτό, ο φόρος ακίνητης περιουσίας αποτελεί σημαντική πηγή εισοδήματος σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Οι πολιτικές για τον φόρο ακίνητης περιουσίας ποικίλλουν ανά την Ευρώπη. Σε ορισμένες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία, οι φόροι ακίνητης περιουσίας αποτελούν σημαντικό μερίδιο τόσο του ΑΕΠ όσο και της συνολικής φορολογίας, με τη χώρα μας να πρωταγωνιστεί σε αρκετά πεδία: στο top5 αναφορικά με τον φόρο στα ακίνητα ως ποσοστό του ΑΕΠ και στο top3 ως ποσοστό της συνολικής φορολογίας.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τον προϋπολογισμό για το τρέχον έτος τα έσοδα από τους τακτικούς φόρους ακίνητης περιουσίας αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 2,394 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 40 εκατ. ευρώ έναντι του 2024. Μέρος της μεταβολής προκύπτει από τη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 20% στους ιδιοκτήτες που θα ασφαλίσουν τις κατοικίες τους με φορολογητέα αξία έως 500.000 ευρώ για φυσικές καταστροφές.
Με το βλέμμα στη ΔΕΘ
Το θέμα αυτό είναι στις πρώτες προτεραιότητες της κυβέρνησης για το επόμενο διάστημα, καθώς «γράφει» το πακέτο των παροχών που θα εξαγγελθούν από τον πρωθυπουργό στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
Μετά το μέτρο της επιστροφής ενός ενοικίου κάθε χρόνο σε ενοικιαστές με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, την υποχρεωτική πληρωμή των ενοικίων μέσω τραπεζών από το 2026, το «πάγωμα» των αντικειμενικών αξιών έως το 2027, τη διατήρηση της φοροέκπτωσης έως 16.000 ευρώ για τις ανακαινίσεις κατοικιών έως και το 2026, στο τραπέζι βρίσκονται πρόσθετες παρεμβάσεις με κίνητρα και αντικίνητρα για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο που εξετάζεται προβλέπει:
1. Μείωση φόρων στα εισοδήματα από ενοίκια. Το μέτρο εκτός από τη φοροελάφρυνση των ιδιοκτητών ακινήτων στοχεύει και στην αποκάλυψη «μαύρων» ενοικίων. Εξετάζονται παρεμβάσεις στην κλίμακα των εισοδημάτων από ακίνητα, όπως:
• Μείωση του συντελεστή 15% που ισχύει σήμερα για τα εισοδήματα έως 12.000 ευρώ.
• Σπάσιμο του κλιμακίου από 12.001 έως 35.000 ευρώ με προσθήκη ενός ενδιάμεσου συντελεστή ανάμεσα στο 15% με 35% που εφαρμόζεται σήμερα για αυτό το τμήμα εισοδήματος. Στόχος είναι η αναλογικότερη κατανομή των βαρών και η παροχή κινήτρου στους εκμισθωτές με μεσαία εισοδήματα για δήλωση των πραγματικών εσόδων.
2. Αντικίνητρα για όποιους επιμένουν να διατηρούν κλειστά τα ακίνητά τους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Για τα ακίνητα που έχουν στην κατοχή τους οι τράπεζες και οι servicers θα πληρώνουν διπλάσιο ΕΝΦΙΑ από το 2026. Για τις κατοικίες που παραμένουν κλειστές έχει πέσει στο τραπέζι η ιδέα της επιβολής ενός «φόρου αδράνειας». Πρόκειται για ένα τέλος που θα κάνει ασύμφορη τη διατήρηση ενός ακινήτου κενού.
Οι πρωταγωνιστές του ΕΝΦΙΑ
Το 2024, σε μια χρονιά που δεν υπήρξε αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, οι φορολογούμενοι είδαν την αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας τους να αυξάνεται συνολικά κατά 5,9 δις. ευρώ. Από 772 δισ. ευρώ το 2023, άγγιξε τα 778 δισ. ευρώ το 2024. Ωστόσο η πραγματική αξία των ακινήτων στην Ελλάδα υπερβαίνει το 1 τρισ. ευρώ.
Πρώτοι στη λίστα βρίσκονται οι κάτοικοι της Αττικής καθώς η αξία των ακινήτων που διαθέτουν έφτασε τα 411 δισ. ευρώ και πληρώνουν πάνω από το 50% του συνολικού ΕΝΦΙΑ που εισπράττει το κράτος.
Η στατιστική επεξεργασία των εκκαθαριστικών του ΕΝΦΙΑ έδειξε ότι 7.159.900 φυσικά και νομικά πρόσωπα έλαβαν εκκαθαριστικό του φόρου ακινήτων. Από την πληρωμή του φόρου απαλλάχθηκαν 990.000 ιδιοκτήτες με αποτέλεσμα το λογαριασμό των 2,3 δισ. ευρώ να μοιράζονται τελικά 6,1 εκατομμύρια φορολογούμενοι. Στα 1,74 δις ευρώ ανέρχεται ο ΕΝΦΙΑ των φυσικών προσώπων και 565 εκατ. ευρώ θα πληρώσουν τα νομικά πρόσωπα.
Η εικόνα στην Ευρώπη
Στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα οποία αναλύει το Euronews Business, καταδεικνύουν ο φόρος ακίνητης περιουσίας ως ποσοστό του ΑΕΠ στην ΕΕ κυμαίνεται από 0,3% στην Τσεχία και την Εσθονία έως 3,7% στη Γαλλία το 2023. Ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 1,9%.
Ο φόρος ακίνητης περιουσίας ως ποσοστό του ΑΕΠ
Στην ΕΕ, ο φόρος ακίνητης περιουσίας συμβάλλει στο υψηλότερο μερίδιο του ΑΕΠ στη Γαλλία (3,7%) και στο χαμηλότερο στην Τσεχία και την Εσθονία (και οι δύο 0,3%).
Συμπεριλαμβανομένων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία —χρησιμοποιώντας ορισμένα στοιχεία του ΟΟΣΑ— το Ηνωμένο Βασίλειο κατατάσσεται ελαφρώς πάνω από τη Γαλλία, αν και και οι δύο χώρες βρίσκονται περίπου στο 3,7%.
Το Βέλγιο βρίσκεται επίσης πάνω από 3%, στο 3,2%. Η Ελλάδα είναι στην πέμπτη θέση με 2,7%. Άλλες χώρες με μερίδιο άνω του 2% περιλαμβάνουν την Ισλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Δανία, την Ελβετία, την Ιταλία και την Πορτογαλία. Ο φόρος ακίνητης περιουσίας αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 1% του ΑΕΠ σε σχεδόν τις μισές από τις 32 χώρες της λίστας. Είναι ιδιαίτερα χαμηλός στη Σλοβακία, τη Λιθουανία, την Εσθονία και την Τσεχία, όλες κάτω από 0,5%.
Μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρώπης, η Γερμανία έχει σημαντικά χαμηλότερο μερίδιο, στο 1%, σε σύγκριση με τις άλλες. Η Ιταλία κατατάσσεται τέταρτη με 2,1%, ενώ η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκονται στην κορυφή της λίστας.
Τα έσοδα από τον φόρο ακίνητης περιουσίας
Το Ηνωμένο Βασίλειο εισέπραξε τα περισσότερα έσοδα από τον φόρο ακίνητης περιουσίας το 2023, στα 115 δισεκατομμύρια ευρώ (100 δισεκατομμύρια λίρες), ακολουθούμενο από τη Γαλλία με 104,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτές οι δύο χώρες κυριαρχούν στα έσοδα από τον φόρο ακίνητης περιουσίας, με την Ιταλία στην τρίτη θέση να εισπράττει μόλις 45,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Γερμανία και η Ισπανία συμπληρώνουν την πρώτη πεντάδα, εισπράττοντας 41,4 δισεκατομμύρια ευρώ και 36,8 δισεκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Το σύνολο της ΕΕ ανέρχεται σε 318,8 δισεκατομμύρια ευρώ.
Το Βέλγιο (18,8 δισεκατομμύρια ευρώ), η Ελβετία (17,9 δισεκατομμύρια ευρώ), η Ολλανδία (14,4 δισεκατομμύρια ευρώ) και η Πολωνία (10,7 δισεκατομμύρια ευρώ) εισέπραξαν επίσης πάνω από 10 δισεκατομμύρια ευρώ σε έσοδα από τον φόρο ακίνητης περιουσίας το 2023. Η Ελλάδα είναι στη 12η θέση με 6,1 δισ. ευρώ.
Σε 10 χώρες της ΕΕ, τα έσοδα από τον φόρο ακίνητης περιουσίας είναι κάτω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ, με την Εσθονία να έχει τα χαμηλότερα έσοδα στα 110 εκατομμύρια ευρώ.
Φόρος ακίνητης περιουσίας ως ποσοστό της συνολικής φορολογίας
Το μερίδιο των φόρων ακίνητης περιουσίας που αποτελούν τη συνολική φορολογία ποικίλλει σημαντικά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το 2023, στην ΕΕ, κυμαίνεται από 0,8% στην Εσθονία και την Τσεχία έως 8,4% στη Γαλλία, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 4,7%.
Εκτός από τη Γαλλία, επτά άλλες χώρες της ΕΕ είχαν μερίδια φόρου ακίνητης περιουσίας άνω του 5%: Βέλγιο (7,4%), Ελλάδα (7%), Ισπανία (6,7%), Πορτογαλία (5,9%), Λουξεμβούργο (5,7%), Ιταλία (5,1%) και Δανία (5,1%).
Στη Γερμανία, οι φόροι ακίνητης περιουσίας αντιπροσωπεύουν μόλις το 2,5% της συνολικής φορολογίας.
Ο φόρος μεταβίβασης μεταβίβασης ακινήτων
Οι φόροι μεταβίβασης ακινήτων, εκφρασμένοι ως ποσοστό του ΑΕΠ, υποδεικνύουν τη σημασία των πωλήσεων ακινήτων ως πηγή κρατικών εσόδων σε ορισμένες χώρες. Αυτοί οι φόροι ισχύουν για χρηματοοικονομικές και κεφαλαιακές συναλλαγές, που αφορούν κυρίως την αγορά, την πώληση και τα τέλη χαρτοσήμου.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το μερίδιο αυτό ήταν 1% του ΑΕΠ στην Ιταλία το 2023, ακολουθούμενο από το Βέλγιο, την Πορτογαλία και την Ισπανία (όλες 0,8%).
Στη Γαλλία, οι φόροι μεταβίβασης ακινήτων αντιπροσώπευαν το 0,7% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με 0,6% στο Ηνωμένο Βασίλειο και 0,3% στη Γερμανία.
Η πρόταση της Ισπανίας για φόρο 100% επί των ακινήτων για αγοραστές εκτός ΕΕ πυροδοτεί συζητήσεις σε όλη την Ευρώπη. Τον Μάιο του 2025, κατά τη διάρκεια ακροάσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο José García Montalvo, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Pompeu Fabra στη Βαρκελώνη, δήλωσε ότι οι πολιτικές φορολογίας κατοικιών ενδέχεται να μην είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση ορισμένων προβλημάτων στην αγορά κατοικίας .
«Οι συνεχείς αλλαγές πολιτικής και η έλλειψη συντονισμού μεταξύ της φορολογικής πολιτικής και των μέτρων για την προσφορά κατοικιών υπονομεύουν την αποτελεσματικότητα των πολιτικών φορολογίας κατοικιών, οδηγώντας σε απρόβλεπτα αποτελέσματα της αγοράς και σε επίμονα προβλήματα προσιτότητας», δήλωσε.
Η Νταϊάνα Χουράνι από τη Μονάδα Φόρων Προσωπικών Δεδομένων και Ακινήτων του ΟΟΣΑ, σημείωσε ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης της αποτελεσματικότητας, της ισότητας και των δυνατοτήτων εσόδων πολλών διαφορετικών τύπων φόρων στέγασης στις χώρες του ΟΟΣΑ.
«Η βελτίωση αυτών των φόρων μπορεί, σε πολλές περιπτώσεις, επίσης να μειώσει την ανοδική πίεση στις τιμές των κατοικιών», πρόσθεσε ο Hourani.
Πηγή: ot.gr
