Ο σύμβουλος του Κρεμλίνου, Γιούρι Ουσάκοφ, προχώρησε σε ενημέρωση σχετικά με την τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν. Όπως ανέφερε, «συζητήθηκε η ιδέα ότι θα ήταν σκόπιμο να μελετηθεί η δυνατότητα ανύψωσης του επιπέδου των εκπροσώπων της ρωσικής και της ουκρανικής πλευράς», δίνοντας έτσι το στίγμα για τον σχεδιασμό μελλοντικών επαφών.
Σύμφωνα με ανάλυση του CNN International, στην ορολογία του Κρεμλίνου αυτό υποδηλώνει πως η Μόσχα δεν είναι έτοιμη για διαπραγματεύσεις σε υψηλό πολιτικό επίπεδο, ίσως και να μην είναι ποτέ πραγματικά διατεθειμένη – εξέλιξη που δεν εκπλήσσει τους διεθνείς αναλυτές.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ξεκίνησε με την μονομερή αναγνώριση από τον Πούτιν των αυτοαποκαλούμενων Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ ως ανεξάρτητων κρατών, αναφέροντάς τα ως «ιστορικά εδάφη μας». Ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος έχει επανειλημμένα τονίσει πως η Ουκρανία αποτελεί «αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας, του πολιτισμού και του πνευματικού χώρου [της Ρωσίας]», υποστηρίζοντας ότι η απομάκρυνσή της αποτέλεσε ιστορικό λάθος.
Το Κρεμλίνο διατηρεί μια σκληρή γραμμή προς την ηγεσία της Ουκρανίας, μην διστάζοντας να επιδεικνύει ανοιχτά την περιφρόνησή του προς τον Ζελένσκι. Συστηματικά αμφισβητεί τη νομιμότητά του, προβάλλοντας ως βασικό επιχείρημα την αναβολή των εκλογών λόγω στρατιωτικού νόμου στην Ουκρανία. Στο πρόσφατο μνημόνιο «ειρήνης» της Μόσχας, τίθεται ως απαίτηση η διεξαγωγή εκλογών πριν την υπογραφή οποιασδήποτε ειρηνευτικής συνθήκης.
Η ρητορική του Κρεμλίνου παραμένει προκλητική: ο Πούτιν και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι σπανίως αναφέρονται στον Ουκρανό πρόεδρο ονομαστικά, προτιμώντας να μιλούν για «το καθεστώς του Κιέβου». Αξίζει να σημειωθεί ότι, όταν ο Ζελένσκι ταξίδεψε στην Τουρκία για τις πρώτες άμεσες συνομιλίες με τη Ρωσία, η Μόσχα επέλεξε να εκπροσωπηθεί από συγγραφέα ιστορικών βιβλίων, υποβαθμίζοντας έτσι το επίπεδο των επαφών.
Οι απαιτήσεις του Πούτιν και το διαπραγματευτικό πλαίσιο
Ο Πούτιν έχει ήδη αποκομίσει το διπλωματικό όφελος που επιδίωκε: μια διμερή συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ, ηγέτη που θεωρεί ισάξιο συνομιλητή. Αντίθετα, μια ενδεχόμενη συνάντηση με τον Ζελένσκι δεν συμβαδίζει με τη ρωσική κοσμοθεωρία και τους δηλωμένους πολεμικούς στόχους του Κρεμλίνου.
Ποια είναι, όμως, η θέση της Μόσχας ως προς τον τερματισμό της σύγκρουσης; Ο Τραμπ έχει διαμηνύσει ήδη ότι η Ουκρανία δεν πρόκειται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ – μια δέσμευση που η Ρωσία απαιτεί να επαναληφθεί και να κατοχυρωθεί. Παράλληλα, στο τραπέζι βρίσκονται οι ρωσικές απαιτήσεις για πλήρη έλεγχο του Ντονμπάς, κάτι που θα υποχρέωνε το Κίεβο να αποδεχτεί την απώλεια των εδαφών που διατηρεί ακόμη στο Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ.
Στη συνάντηση της Αλάσκας, ο Πούτιν φέρεται να πρότεινε στον Τραμπ ειρηνευτικό σχέδιο που περιλάμβανε αποχώρηση της Ουκρανίας από τις περιοχές του Ντόνετσκ, με αντάλλαγμα ρωσικό «πάγωμα» των μετώπων στη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα. Η Ρωσία, σημειωτέον, ελέγχει ήδη το μεγαλύτερο μέρος του Λουγκάνσκ και περίπου το 70% του Ντόνετσκ, ενώ το 2014 προσάρτησε παράνομα την Κριμαία.
Ο Πούτιν απορρίπτει οποιαδήποτε άμεση κατάπαυση του πυρός. Η στάση αυτή φαίνεται να επηρεάζει και τον Αμερικανό πρόεδρο, ο οποίος εκφράζει την πρόθεση να παρακάμψει την εκεχειρία και να επιδιώξει απευθείας μια μόνιμη ειρηνευτική συμφωνία – μια σημαντική μετατόπιση στην αμερικανική θέση.
Το διπλωματικό στοίχημα Τραμπ και τα αγκάθια του διαλόγου
Η πιθανότητα να καθίσουν το ίδιο τραπέζι ο Πούτιν με τον Ζελένσκι, παρουσιάζεται από τον Τραμπ ως η πιο ρεαλιστική ευκαιρία άμεσου διαλόγου μετά από το 2019. Ωστόσο, τα εμπόδια παραμένουν τεράστια. Το Κίεβο επιζητά ξεκάθαρες εγγυήσεις ασφαλείας, είτε μέσω της ΕΕ είτε των ΗΠΑ, ενώ για τη Μόσχα, ενδεχόμενη συμμετοχή δυτικών δυνάμεων θεωρείται «απαράδεκτη».
Όπως υπερτονίζει η Wall Street Journal, το εμπόδιο δεν είναι μόνο η φυσική συνύπαρξη των δύο ηγετών, αλλά κυρίως η ύπαρξη ειλικρινούς διάθεσης για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Για την Ουκρανία, προϋπόθεση μιας τέτοιας συνάντησης είναι οι δεσμευτικές εγγυήσεις ασφάλειας, ενώ η Ρωσία προτάσσει την αποτροπή οποιασδήποτε δυτικής παρέμβασης στην τελική συμφωνία.
Ο σκεπτικισμός για τη στάση της Ρωσίας παραμένει βαθύς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Μόσχα έχει, επανειλημμένα, αθετήσει συμφωνίες του παρελθόντος, όπως τη δέσμευση μη περαιτέρω επίθεσης έπειτα από το 2014 – μια συμπεριφορά που οξύνει τη δυσπιστία της Ουάσινγκτον και των Βρυξελλών απέναντι στα ρωσικά ανοίγματα.
Όπως δήλωσε ο πρώην αξιωματούχος Τσαρλς Κούπσαν, «χρειαζόμαστε απαντήσεις για το αν ο Πούτιν διαπραγματεύεται με καλή πίστη ή απλώς κερδίζει χρόνο», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο η Μόσχα να χρησιμοποιήσει τον διάλογο ως εργαλείο διαιώνισης του πολέμου με ευνοϊκότερους όρους.
Οι πολεμικές επιχειρήσεις μαίνονται, οι απώλειες αυξάνονται και οι βασικές θέσεις δεν μετακινούνται. Η Ρωσία απαιτεί παραχώρηση του Ντονμπάς, κάτι που απαγορεύεται από το Σύνταγμα της Ουκρανίας. Το Κίεβο αξιώνει άμεση κατάπαυση του πυρός, πρόταση που η Μόσχα απορρίπτει.
Ακόμη και αν πραγματοποιηθεί μια πρώτη χειραψία κορυφής, η ουσιαστική πρόοδος δεν είναι εξασφαλισμένη. Όπως παραδέχτηκε ο ίδιος ο Τραμπ, το τέλος του πολέμου αποδεικνύεται απείρως πιο περίπλοκο απ’ όσο παρουσιάστηκε προεκλογικά, όταν διατυμπάνιζε ότι θα έφερνε συμφωνία «μέσα σε μία ημέρα».
Το ρίσκο για τον Τραμπ και η αβεβαιότητα στις διαπραγματεύσεις
Το μεγαλύτερο διακύβευμα για τον Αμερικανό πρόεδρο είναι η αξιοπιστία της Ρωσίας, καθώς το Κρεμλίνο έχει παραβιάσει διεθνείς συμφωνίες στο παρελθόν, είτε με στρατιωτικές κινήσεις είτε με πολιτικές παρεμβάσεις στα ουκρανικά εδάφη. Η πρόσφατη κλιμάκωση επιθέσεων σε ουκρανικές πόλεις πριν από τη σύνοδο στον Λευκό Οίκο, ενισχύει τους φόβους ότι η Μόσχα δεν προτίθεται να δεσμευθεί σε εκεχειρία.
Ο Τραμπ καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη για άμεση ειρήνευση και τη ρωσική απαίτηση για στρατηγικά ανταλλάγματα. Το σχέδιό του για τριμερή σύνοδο, με διαδοχικές κατ’ ιδίαν συναντήσεις, φιλοδοξεί να προσδώσει αμερικανικό στίγμα στην τελική συμφωνία. Ωστόσο, η έλλειψη προκαθορισμένων λεπτομερειών τροφοδοτεί τους φόβους για μια συνάντηση χωρίς απτό αποτέλεσμα. Ο Τζιμ Τάουνσεντ, πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου, σχολιάζει πως «η διαδικασία είναι αντεστραμμένη. Οι λεπτομέρειες πρέπει να προηγούνται μιας συνόδου κορυφής, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος αποτυχίας».
Η ενδεχόμενη συνάντηση Πούτιν – Ζελένσκι υπό την αιγίδα του Τραμπ δεν αποτελεί απλώς διπλωματική φωτογραφία αλλά κρίσιμη δοκιμασία αξιοπιστίας.
Πηγή: tanea.gr
