Η Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω επίσημης επιστολής της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, επαναφέρει στο προσκήνιο τις σταθερές θέσεις της ως προς το λεγόμενο «Μνημόνιο Κατανόησης» μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης του 2019. Η Λευκωσία υπογραμμίζει ότι το εν λόγω μνημόνιο «δεν συνάδει με το διεθνές δίκαιο και ιδίως με τους κανόνες που αφορούν τη σύναψη συνθηκών, καθώς και με το Δίκαιο της Θάλασσας, όπως ορίζεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS)».
Όπως αναφέρει η επιστολή, που παραπέμπει και σε προηγούμενες σχετικές επικοινωνίες της Κύπρου με τον ΟΗΕ, «το εν λόγω Μνημόνιο δεν παράγει οποιαδήποτε έννομα αποτελέσματα για τρίτα μέρη, ούτε επηρεάζει τα δικαιώματα τρίτων κρατών επί θαλάσσιων ζωνών, συμπεριλαμβανομένων των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων βάσει του διεθνούς δικαίου». Με τον τρόπο αυτό, η Κυπριακή Δημοκρατία προασπίζεται ξεκάθαρα τα δικά της δικαιώματα, καθώς και εκείνα των υπολοίπων παράκτιων χωρών της Μεσογείου.
Αμφισβητούμενη οριοθέτηση και αγνόηση των δικαιωμάτων ελληνικών νησιών
Η επιστολή τονίζει ότι η Λιβύη, μέσω του μνημονίου με την Τουρκία, επιχειρεί να νομιμοποιήσει μια δήθεν οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών μεταξύ δύο κρατών που δεν έχουν αντικείμενες ή παρακείμενες ακτές. Η πρακτική αυτή, όπως σημειώνεται, «δημιουργεί ένα ανύπαρκτο θαλάσσιο όριο παραβλέποντας εσκεμμένα την παρουσία και τα δικαιώματα των παράκτιων κρατών της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων ελληνικών νησιών όπως η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα».
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο άρθρο 121 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), το οποίο όπως αναφέρεται στην επιστολή, «αποτελεί εθιμικό διεθνές δίκαιο και δεσμεύει ακόμα και κράτη που δεν έχουν προσυπογράψει τη Σύμβαση, αναγνωρίζοντας ρητά το δικαίωμα των νησιών σε αιγιαλίτιδα ζώνη, συνορεύουσα ζώνη, υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη».
Παράλληλα, υπογραμμίζεται πως η χάραξη της γραμμής βάσης στον Κόλπο της Σύρτης και η σχετική ευθεία γραμμή βάσης «δεν συνάδουν με τους κανόνες του εθιμικού διεθνούς δικαίου» και δεν παράγουν καμία έννομη συνέπεια, όπως προβλέπει η σχετική διεθνής νομοθεσία.
Σεβασμός του διεθνούς δικαίου και ετοιμότητα διαλόγου
Η Λευκωσία επαναλαμβάνει τη σημασία που έχει ο πλήρης σεβασμός προς το διεθνές δίκαιο και καλεί για την υιοθέτηση της αμοιβαίας καλής πίστης. Σημειώνεται δε ότι «οι συμφωνίες οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών πρέπει να συνάπτονται αποκλειστικά μεταξύ κρατών με αντικείμενες ή παρακείμενες ακτές, στη βάση των αρχών που έχουν κωδικοποιηθεί στη UNCLOS και καθοδηγούνται από τη διεθνή νομολογία».
Δεν παραλείπει, μάλιστα, να καταγράψει τη δήλωση ετοιμότητας της Λιβύης να προσέλθει σε διάλογο για διαπραγματεύσεις με όλα τα γειτονικά κράτη για την οριοθέτηση θαλασσίων συνόρων, στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου.
Επίσημο αίτημα για καταχώρηση της επιστολής στον ΟΗΕ
Στο τέλος της επιστολής, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κυπριακής Δημοκρατίας αιτείται «όπως η παρούσα επιστολή κυκλοφορήσει ως επίσημο έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, υπό το θέμα 75 της ημερήσιας διάταξης, και του Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς και να δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Θαλασσίων Υποθέσεων και Δικαίου της Θάλασσας, και να συμπεριληφθεί σε επόμενη έκδοση του Δελτίου για το Δίκαιο της Θάλασσας».
Το πλήρες κείμενο της ρηματικής διακοίνωσης
“Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κυπριακής Δημοκρατίας στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών παρουσιάζει τα σέβη της προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ και, σε συνέχεια των ρηματικών διακοινώσεων ημερομηνίας 27ης Μαΐου 2025 και 20ής Ιουνίου 2025 της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης προς τον Γενικό Γραμματέα, έχει την τιμή να δηλώσει τα ακόλουθα.
Το αποκαλούμενο Μνημόνιο Κατανόησης για την Οριοθέτηση των Θαλάσσιων Ζωνών Δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο Θάλασσα, μεταξύ της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας του Κράτους της Λιβύης, με ημερομηνία 27ης Νοεμβρίου 2019, το οποίο υποτίθεται ότι οριοθετεί την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και την υφαλοκρηπίδα μεταξύ των ακτών τους, δεν συνάδει με το διεθνές δίκαιο και ιδίως με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου που αφορούν τη σύναψη συνθηκών, καθώς και με το Δίκαιο της Θάλασσας, όπως αυτό αποτυπώνεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Ως εκ τούτου, το εν λόγω Μνημόνιο δεν παράγει οποιαδήποτε έννομα αποτελέσματα για τρίτα μέρη, ούτε επηρεάζει τα δικαιώματα τρίτων κρατών επί θαλασσίων ζωνών, συμπεριλαμβανομένων των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων βάσει του διεθνούς δικαίου. (Μπορείτε να ανασύρετε επιστολές του Μονίμου Αντιπροσώπου της Κυπριακής Δημοκρατίας προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ημερομηνίας 20ής Ιανουαρίου 2020, 24ης Απριλίου 2020 και 20ής Ιουλίου 2020, απευθύνθηκαν στον Γενικό Γραμματέα).
Το εν λόγω Μνημόνιο αναφέρεται σε δήθεν οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ δύο κρατών που δεν διαθέτουν αντικείμενες ή παρακείμενες ακτές, δημιουργώντας έτσι ένα ανύπαρκτο θαλάσσιο όριο μεταξύ τους, ενώ εσκεμμένα παραγνωρίζει την παρουσία και τα θαλάσσια δικαιώματα των παράκτιων κρατών της περιοχής, περιλαμβανομένων ελληνικών νησιών όπως η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα.
Υπογραμμίζεται ότι το άρθρο 121 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), το οποίο αποτυπώνει εθιμικό διεθνές δίκαιο και ως εκ τούτου, δεσμεύει και κράτη μη μέρη στη Σύμβαση, προβλέπει ρητώς το δικαίωμα των νησιών σε αιγιαλίτιδα ζώνη, σε συνορεύουσα ζώνη, σε υφαλοκρηπίδα και σε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Σημειώνεται, εξάλλου, ότι γραμμή που κλείνει τον Κόλπο της Σύρτης, καθώς και η σχετική χάραξη της ευθείας γραμμής βάσης, δεν συνάδουν με τους κανόνες του εθιμικού διεθνούς δικαίου, όπως αυτοί αποτυπώνονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), και, συνεπώς, δεν παράγουν καμία έννομη συνέπεια.
Η Κυπριακή Δημοκρατία υπογραμμίζει τη σημασία του πλήρους σεβασμού του διεθνούς δικαίου.
Υπενθυμίζει, υπό το πρίσμα αυτό, ότι οι συμφωνίες οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών πρέπει να συνάπτονται μεταξύ Κρατών με αντικρυστές ή παρακείμενες ακτές, καλή τη πίστει και σύμφωνα με τις παγιωμένες αρχές του διεθνούς δικαίου, όπως αυτές έχουν κωδικοποιηθεί στη UNCLOS και καθοδηγούνται από τη διεθνή νομολογία.
Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κυπριακής Δημοκρατίας σημειώνει τη διακηρυγμένη ετοιμότητα της Λιβύης να εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις με όλα τα γειτονικά Κράτη για την οριοθέτηση θαλασσίων συνόρων, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Πηγή: tanea.gr
