Τα πεζοδρόμια είναι ακόμα γεμάτα, τα πάρκα ακόμα ζωντανά, αλλά κάτι αλλάζει στην υφή των κοινωνικών μας επαφών. Η καθημερινότητά μας στα δημόσια μέρη μοιάζει να έχει επιταχυνθεί και να έχει αραιώσει. Αυτό δεν είναι απλώς μια αίσθηση· είναι γεγονός που αποδεικνύεται πειστικά από τη νέα έρευνα με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ).
Μαζί με συναδέλφους από πανεπιστήμια όπως το Yale και το Harvard ο Carlo Ratti και η ομάδα του ανέλυσαν βίντεο δημόσιων χώρων από τη δεκαετία του 1970 και τα συνέκριναν με σύγχρονα πλάνα από την ίδια ακριβώς τοποθεσία στις πόλεις της Νέας Υόρκης, της Βοστώνης και της Φιλαδέλφειας. Τα ευρήματα είναι σαφή: περπατάμε 15% πιο γρήγορα, σταματάμε λιγότερο συχνά και συναντιόμαστε πολύ λιγότερο από ό,τι παλιά.
Η ΤΝ, που σήμερα επιτρέπει στα αυτόνομα αυτοκίνητα να αναγνωρίζουν πεζούς και ποδηλάτες, χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση των βίντεο αυτών. Τόσο η ταχύτητα της ανάλυσης όσο και η ακρίβεια έχουν εκτοξευθεί: εκεί που παλιότερα έπρεπε να αφιερωθούν μήνες για να αναλυθούν τα καρέ, τώρα η διαδικασία διαρκεί λίγα λεπτά. Το αποτέλεσμα δείχνει ότι οι δημόσιοι χώροι, αν και πολυσύχναστοι, έχουν χάσει μεγάλο μέρος της κοινωνικότητάς τους – το πνεύμα της συνάντησης και της σύνδεσης που χαρακτήριζε παλιότερα τις πλατείες και τα πάρκα.
Η αιτία; Η επιτάχυνση του σύγχρονου βίου και η άνοδος της ψηφιακής τεχνολογίας που μας απορροφά μέσα σε προσωπικές φούσκες δεδομένων, σπρώχνοντάς μας μακριά από το ανοιχτό πεδίο του δημόσιου χώρου. Τα κινητά τηλέφωνα, οι πλατφόρμες streaming και οι ψηφιακοί «σύντροφοι» μας απορροφούν, αφήνοντας λιγότερο χρόνο και διάθεση για τυχαίες συναντήσεις και συζητήσεις με αγνώστους.
Ωστόσο, αυτή η τάση απειλεί το κοινωνικό μας ιστό. Στον ψηφιακό κόσμο, παραμένουμε σε φιλτραρισμένες, ομοιογενείς ομάδες, αποφεύγοντας την «αναστάτωση» και την αντιπαράθεση που είναι όμως απαραίτητες για την κοινωνική συνοχή. Ο δημόσιος χώρος, αντίθετα, είναι το πεδίο όπου το απρόβλεπτο και η διαφορετικότητα συναντώνται – ένα εργαστήριο ανεκτικότητας και πολιτικής ζωής.
Παράδοξα, η ίδια τεχνολογία που μας απομακρύνει μπορεί να μας βοηθήσει να ξαναφτιάξουμε αυτά τα κοινά. Η ΤΝ μπορεί να γίνει ο «σύγχρονος Ουίλιαμ Χάιτ», αναλύοντας με ακρίβεια τι λειτουργεί και τι όχι στους δημόσιους χώρους, και προτείνοντας μικρές παρεμβάσεις: από το σωστό μέγεθος και τοποθέτηση καθισμάτων μέχρι την εισαγωγή νερού και φυτών που βελτιώνουν το μικροκλίμα.
Στο πλαίσιο αυτό, αρχιτέκτονες και σχεδιαστές δεν πρέπει να φοβούνται να αξιοποιήσουν την ΤΝ, αλλά να το κάνουν με σεβασμό και ταπεινότητα. Δεν πρέπει να εξιδανικεύουμε το παρελθόν ούτε να παραδοθούμε άκριτα στα δεδομένα και την τεχνολογία. Ο δημόσιος χώρος είναι ζωντανός και πολύπλοκος. Μικρές αλλαγές στη γεωμετρία, τη σκιά ή την αίσθηση του χώρου μπορούν να αλλάξουν την ανθρώπινη συμπεριφορά περισσότερο από τις πινακίδες ή τους κανόνες.
Επιπλέον, το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής επιβάλλει να επανασχεδιάσουμε τους δημόσιους χώρους μας ώστε να ανταποκρίνονται σε νέες θερμοκρασίες και καιρικές συνθήκες, μαθαίνοντας από παραδείγματα όπως η Σιγκαπούρη, όπου τα δέντρα και το νερό βοηθούν στην ενεργητική μείωση της θερμότητας.
Η τεχνολογία μας δίνει εργαλεία για να παρατηρήσουμε πώς πραγματικά κινούνται και αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι, και να πειραματιστούμε με τρόπους να ξαναφέρουμε την κοινωνικότητα στους δρόμους, τις πλατείες και τα πάρκα μας. Ο αρχαίος θεσμός της αγοράς δεν έχει πεθάνει· χρειάζεται απλά μια νέα μορφή και, ίσως, η ΤΝ να είναι ο σύμμαχος που θα μας βοηθήσει να την ξαναζωντανέψουμε. Ισως…
Πηγή: tanea.gr
