του Κώστα Κατίκου
Τρία ηχηρά καμπανάκια χτυπούν για το δημογραφικό και το ασφαλιστικό μέσα από την εξέλιξη των δεικτών γήρανσης του πληθυσμού, των γεννήσεων και του αριθμού των νέων συνταξιοδοτήσεων.
Την ίδια στιγμή ο “ασφαλιστικός δείκτης” βρίσκεται σε επίπεδα συναγερμού, με 123.000 αιτήσεις να έχουν υποβληθεί στον ΕΦΚΑ για το πρώτο επτάμηνο του 2025, αριθμός που παραπέμπει σε πάνω από 200.000 νέες συνταξιοδοτήσεις για το 2025, όταν από το 2019 και μετά οι αιτήσεις είναι πάνω από 170.000 κάθε χρόνο, με ρεκόρ τις 212.000 αιτήσεις του 2021.
Οι νέες συνταξιοδοτήσεις παραπέμπουν σε δραστικές αποφάσεις ανάσχεσης του κύματος εξόδου ασφαλισμένων προς τη σύνταξη μέσω της σύνδεσης της ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής μετά το 65ο έτος.
Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία της έκθεσης της ΕΛΣΤΑΤ “Η Ελλάδα σε αριθμούς” για το β΄ τρίμηνο του 2025, που φέρνει στη δημοσιότητα το “Κεφάλαιο”, οι κρίσιμοι δημογραφικοί δείκτες με βάση τις τελικές πραγματικές μετρήσεις έως το 2023 παρουσιάζουν τις εξής μεταβολές:
1. Ο δείκτης εξάρτησης, που είναι η αναλογία των ατόμων ηλικίας 0 – 14 και 65 ετών και άνω προς τα άτομα ηλικίας 15 – 64 ετών, σταθεροποιείται στο 57,2 από 57,7 που ήταν η υψηλότερη τιμή για το 2020. Ο δείκτης εξάρτησης σημαίνει ότι σε κάθε 1.000 άτομα ηλικίας 14 έως 64 ετών αναλογούν 572 άτομα έως 14 ετών και άνω των 65 ετών, κυρίως δε άνω των 65 ετών.
2. Ο δείκτης γήρανσης, που είναι η αναλογία των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω προς τα άτομα ηλικίας 0 – 14 ετών, επιδεινώνεται, καθώς βρίσκεται στο 175,5 από 155 που ήταν το 2019. Ο δείκτης γήρανσης 175,5 σημαίνει ότι για κάθε 1.750 ηλικιωμένους άνω των 65 ετών αναλογούν 1.000 άτομα νεότερων ηλικιών, έως 14 ετών, δηλαδή η αναλογία νέων προς γηραιότερους είναι αρνητική.
3. Ο δείκτης θνησιμότητας, που είναι οι θάνατοι, κατά τη διάρκεια του έτους αναφοράς, ανά πληθυσμό 1.000 κατοίκων, βρίσκεται στο 12,3, παρουσιάζοντας μικρή μείωση από το 13,7 που είχε φτάσει στην πανδημία (2021) και επιδείνωση από το 11,7 που ήταν το 2019.
4. Ο δείκτης γονιμότητας που αποτυπώνει τον μέσο αριθμό νέων γεννήσεων έχει καθηλωθεί στο 1,3 από 2,1 που είναι το σημείο αναφοράς για τις ανεπτυγμένες χώρες.
5. Η μέση ηλικία της μητέρας κατά τη γέννηση αυξάνεται διαρκώς. Το 1975 η μέση ηλικία των γυναικών όταν αποκτούσαν παιδί ήταν στα 26 έτη και 8 μήνες, ενώ το 2023 είναι 32 έτη.
Η επιδείνωση στους δημογραφικούς δείκτες (εξάρτησης, γήρανσης και γονιμότητας) θα έχει επιπτώσεις και στην ανάπτυξη λόγω αύξησης των κρατικών δαπανών για τη στήριξη των ηλικιωμένων. Η “λύση” που έχει ήδη δρομολογηθεί παγκοσμίως, για να αποφευχθούν οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης λόγω του δημογραφικού, είναι η σύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης των σημερινών ασφαλισμένων με το προσδόκιμο ζωής των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών.
Αύξηση ορίων
Στην Ελλάδα η σύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής των ατόμων άνω των 65 ετών θα εφαρμοστεί από το 2027.
Το θετικό είναι από τη μία ότι ο δείκτης για το προσδόκιμο ζωής των Ελλήνων αυξάνεται, αλλά την ίδια στιγμή όσο θα ανεβαίνει το προσδόκιμο τόσο θα αυξάνονται και οι ηλικίες συνταξιοδότησης.
Στους άνδρες η προσδόκιμη ηλικία ζωής ήταν κατά μέσο όρο τα 77 έτη και 4 μήνες το 2021 και ανέβηκε στα 79 έτη και 2 μήνες το 2023, καταγράφοντας αύξηση 1 έτος και 8 μήνες.
Στις γυναίκες αντίστοιχα από 82 έτη και 9 μήνες που ήταν το προσδόκιμο ζωής το 2021, ανέβηκε στα 84 έτη και 4 μήνες το 2023 καταγράφοντας αύξηση κατά 1 έτος και 5 μήνες.
Πότε θα εξεταστεί η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης
Στην Ελλάδα τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα επανεξεταστούν στο τέλος του 2026, καθώς από το 2027 θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά η σύνδεσή τους με το προσδόκιμο ζωής των ατόμων άνω των 65 ετών.
Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας όσον αφορά την Ελλάδα μπορεί να εφαρμοστεί με αναλογία 1 προς 1 ή 1 προς 2/3 ή 1 προς 1/3.
Η αναλογία 1 προς 1 σημαίνει ότι για κάθε ένα έτος που αυξάνεται ο μέσος όρος ζωής μετά το 65ο έτος, θα αυξάνονται κατά ένα έτος και τα όρια ηλικίας.
Η αναλογία 1 προς 2/3 σημαίνει ότι η αύξηση στα όρια ηλικίας θα είναι 8 μήνες και με 1 προς 1/3 η αύξηση θα είναι 4 μήνες για κάθε ένα έτος που ανεβαίνει το προσδόκιμο ζωής.
Αν η αύξηση των ορίων ηλικίας γίνει σταδιακά, οι ασφαλισμένοι για παράδειγμα που θα κλείσουν το 62ο έτος το 2027, μπορεί να συνταξιοδοτηθούν με όριο ηλικίας 62,6 μήνες, όσοι κλείσουν τα 62 το 2028, να βγουν στα 62,9 μήνες και όσοι κλείσουν τα 62 το 2030 να συνταξιοδοτηθούν στα 63,5.
Σε κάθε περίπτωση όμως οι σημερινοί 55άρηδες θα επιβαρυνθούν με μία ή και δύο αυξήσεις στα όρια ηλικίας, καθώς το 2030 οι ηλικίες συνταξιοδότησης θα αυξηθούν εκ νέου, αν ανεβεί το προσδόκιμο ζωής.
Πηγή: capital.gr
