Η λιποθυμία, ή αλλιώς συγκοπή, αποτελεί μια αιφνίδια και παροδική απώλεια της συνείδησης και του μυϊκού τόνου, που οφείλεται σε παροδική μείωση της εγκεφαλικής αιμάτωσης. Αν και συχνά θεωρείται καλοήθης, μπορεί να υποδηλώνει σοβαρότερα υποκείμενα νοσήματα, ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από καρδιολογικά ή νευρολογικά συμπτώματα. Η σωστή διάγνωση των αιτίων της λιποθυμίας είναι κρίσιμη για την πρόληψη μελλοντικών επεισοδίων και την αποφυγή δυνητικά επικίνδυνων καταστάσεων.
Τα αίτια των λιποθυμικών επεισοδίων διακρίνονται σε τρεις κύριες κατηγορίες: νευροκαρδιογενή, ορθοστατικά και καρδιογενή.
1. Νευροκαρδιογενή αίτια (αγγειοπαρασυμπαθητική συγκοπή). Αυτή η μορφή είναι η συχνότερη, ιδιαίτερα σε νεαρά και υγιή άτομα. Προκαλείται από μια δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος, κατά την οποία ενεργοποιούνται παράδοξοι αντανακλαστικοί μηχανισμοί. Η αγγειοδιαστολή και η βραδυκαρδία που επέρχονται οδηγούν σε μείωση της αιματικής ροής προς τον εγκέφαλο. Συνήθως πυροδοτούνται από στρες, πόνο, παρατεταμένη ορθοστασία, ή ακόμη και από έντονα συναισθήματα.
2. Ορθοστατική υπόταση. Αυτός ο τύπος συγκοπής σχετίζεται με απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης κατά τη μετάβαση από καθιστή ή ύπτια σε όρθια θέση. Εμφανίζεται συχνά σε ηλικιωμένους, ασθενείς με νευροεκφυλιστικά νοσήματα ή σε όσους λαμβάνουν αντιυπερτασικά και διουρητικά φάρμακα. Η αποτυχία των αγγείων να προσαρμοστούν κατάλληλα προκαλεί ανεπαρκή αιμάτωση του εγκεφάλου.
3. Καρδιογενή αίτια. Τα λιποθυμικά επεισόδια καρδιογενούς αιτιολογίας είναι πιο σοβαρά και ενδέχεται να υποδηλώνουν απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις. Οι αρρυθμίες, είτε βραδυκαρδίες είτε ταχυαρρυθμίες, αποτελούν τις συχνότερες αιτίες. Αλλες καταστάσεις περιλαμβάνουν στεφανιαία νόσο, αποφρακτικές καρδιοπάθειες όπως η στένωση αορτής, μυοκαρδιοπάθειες ή συγγενείς καρδιοπάθειες. Η απώλεια συνείδησης σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αιφνίδια, χωρίς προειδοποιητικά συμπτώματα (πρόδρομα), και απαιτεί άμεση καρδιολογική εκτίμηση.
Πέραν των παραπάνω, υπάρχουν και άλλες λιγότερο συχνές αιτίες όπως η υπογλυκαιμία, επιληπτικά επεισόδια που προσομοιάζουν με συγκοπή, η υπεραεριστική κρίση (ψυχογενής συγκοπή), καθώς και τα σύνδρομα υποκλοπής της σπονδυλοβασικής αρτηρίας. Στους νέους μπορεί να σχετίζεται με σπάνια γενετικά σύνδρομα, όπως το σύνδρομο Long QT ή το Brugada.
Συμπερασματικά, η λιποθυμία αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που απαιτεί προσεκτική διαγνωστική προσέγγιση. Η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού, η φυσική εξέταση, το ηλεκτροκαρδιογράφημα και ενίοτε οι δοκιμασίες κλίσης συμβάλλουν καθοριστικά στην αποσαφήνιση του αιτίου. Η αναγνώριση του υποκείμενου μηχανισμού είναι θεμελιώδης για την πρόγνωση και την κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση.
Ο Θάνος Δημόπουλος είναι καθηγητής Θεραπευτικής Αιματολογίας – Ογκολογίας, τ. πρύτανης του ΕΚΠΑ
Πηγή: tanea.gr
