Μέση Ανατολή: Ο επόμενος πόλεμος Ισραήλ – Ιράν είναι προ των πυλών

Το Ιράν αναμένει και προετοιμάζεται για την επίθεση. Στον πρώτο πόλεμο, έπαιξε μακροπρόθεσμα, ρυθμίζοντας τις πυραυλικές επιθέσεις του, καθώς προέβλεπε μια παρατεταμένη σύγκρουση. Στον επόμενο γύρο, ωστόσο, το Ιράν είναι πιθανό να χτυπήσει αποφασιστικά από την αρχή, με στόχο να διαλύσει κάθε ιδέα ότι μπορεί να υποταχθεί στην ισραηλινή στρατιωτική κυριαρχία, όπως αναλύει το Foreign Policy.

Ως αποτέλεσμα, ο επερχόμενος πόλεμος πιθανότατα θα είναι πολύ πιο αιματηρός από τον πρώτο. Εάν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υποκύψει ξανά στην πίεση του Ισραήλ και συμμετάσχει στον πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να βρεθούν αντιμέτωπες με έναν πλήρη πόλεμο με το Ιράν, που θα κάνει τον πόλεμο στο Ιράκ να φαίνεται εκδρομή.

Ο πόλεμος του Ιουνίου του Ισραήλ δεν αφορούσε αποκλειστικά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Αντίθετα, αφορούσε την αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, με τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν να αποτελούν σημαντικό αλλά όχι αποφασιστικό παράγοντα.

Για περισσότερο από δύο δεκαετίες, το Ισραήλ πίεζε τις Ηνωμένες Πολιτείες να αναλάβουν στρατιωτική δράση εναντίον του Ιράν, προκειμένου να το αποδυναμώσουν και να αποκαταστήσουν μια ευνοϊκή ισορροπία στην περιοχή, κάτι που το Ισραήλ δεν μπορεί να επιτύχει μόνο του.

Το Ισραήλ πέτυχε μόνο τον πρώτο στόχο της επίθεσης εναντίον του Ιράν

Σε αυτό το πλαίσιο, οι επιθέσεις του Ισραήλ είχαν τρεις κύριους στόχους πέρα από την αποδυνάμωση της πυρηνικής υποδομής του Ιράν. Επιδίωξε να εμπλέξει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε άμεση στρατιωτική σύγκρουση με το Ιράν, να αποκεφαλίσει το ιρανικό καθεστώς και να μετατρέψει τη χώρα σε μια νέα Συρία ή Λίβανο, χώρες που το Ισραήλ μπορεί να βομβαρδίζει ατιμώρητα και χωρίς καμία εμπλοκή των ΗΠΑ. Μόνο ένας από τους τρεις στόχους επιτεύχθηκε.

Επιπλέον, ο Τραμπ δεν «εξάλειψε» το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ούτε το έφερε σε σημείο όπου το ζήτημα μπορεί να θεωρηθεί επιλυμένο.

Με άλλα λόγια, με τις επιθέσεις του Ιουνίου, το Ισραήλ πέτυχε, στην καλύτερη περίπτωση, μια μερική νίκη. Το επιθυμητό αποτέλεσμα για το Ισραήλ ήταν ο Τραμπ να εμπλακεί πλήρως, στοχεύοντας τόσο τις συμβατικές δυνάμεις του Ιράν όσο και την οικονομική υποδομή του. Ωστόσο, ενώ ο Τραμπ προτιμά τις γρήγορες και αποφασιστικές στρατιωτικές ενέργειες, φοβάται έναν πλήρη πόλεμο.

Η στρατηγική του για την επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν σχεδιάστηκε έτσι ώστε να περιορίσει την κλιμάκωση και όχι να την επεκτείνει. Βραχυπρόθεσμα, ο Τραμπ πέτυχε – προς μεγάλη απογοήτευση του Ισραήλ – αλλά μακροπρόθεσμα, επέτρεψε στο Ισραήλ να τον παγιδεύσει σε έναν κύκλο κλιμάκωσης.

To Ιράν είχε περισσότερα θύματα μεταξύ εμπολέμων και αμάχων από το Ισραήλ, όμως έφερε την αεράμυνα του Ισραήλ σε πολύ δεινή θέση.

Η αεράμυνα του Ισραήλ έγινε «σουρωτήρι» σε 12 ημέρες

Η άρνησή του να προχωρήσει πέρα από μια περιορισμένη εκστρατεία βομβαρδισμών ήταν ένας βασικός λόγος για τον οποίο το Ισραήλ συμφώνησε σε κατάπαυση του πυρός. Καθώς ο πόλεμος συνεχίζονταν, το Ισραήλ υπέστη σοβαρές απώλειες: η αεροπορική του άμυνα υποβαθμίστηκε και το Ιράν έγινε πιο αποτελεσματικό στο να τη διαπερνά με τους πυραύλους του.

Ενώ το Ισραήλ πιθανότατα θα συνέχιζε τη σύγκρουση αν οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν δεσμευτεί πλήρως, ο υπολογισμός άλλαξε όταν κατέστη σαφές ότι οι επιθέσεις του Τραμπ ήταν μεμονωμένες. Το Ισραήλ κατάφερε να εμπλέξει τον Τραμπ και τις Ηνωμένες Πολιτείες στον πόλεμο, αλλά δεν κατάφερε να τους κρατήσει εκεί.

Ωστόσο, οι άλλοι δύο στόχοι του Ισραήλ ήταν σαφείς αποτυχίες. Παρά τις αρχικές επιτυχίες των μυστικών υπηρεσιών — όπως η εξόντωση 30 ανώτερων διοικητών και 19 πυρηνικών επιστημόνων — κατάφερε μόνο να διαταράξει προσωρινά την ιρανική διοίκηση και τον έλεγχο.

Μέσα σε 18 ώρες, το Ιράν είχε αντικαταστήσει τους περισσότερους, αν όχι όλους, αυτούς τους διοικητές και εξαπέλυσε ένα βαρύ πυραυλικό μπαράζ, αποδεικνύοντας την ικανότητά του να απορροφά σημαντικές απώλειες και να εξακολουθεί να εξαπολύει σφοδρές αντεπιθέσεις.

The Israeli regime attacks Iran’s national TV.

Brave Iranian presenter keeps composed as the studio comes under Israeli attack. pic.twitter.com/XM7QCz775D

— IRNA News Agency (@IrnaEnglish) June 16, 2025

Οι απειλές εναντίον των ανώτατων αξιωματικών δεν έπιασαν

Το Ισραήλ ήλπιζε ότι οι αρχικές του επιθέσεις θα προκαλούσαν πανικό στο ιρανικό καθεστώς και θα επιτάχυναν την κατάρρευσή του. Σύμφωνα με την Washington Post, πράκτορες της Μοσάντ, που μιλούσαν άπταιστα περσικά, τηλεφώνησαν σε ανώτερους ιρανούς αξιωματούχους στα κινητά τους τηλέφωνα, απειλώντας να τους σκοτώσουν μαζί με τις οικογένειές τους, αν δεν γυρίσουν βίντεο με τα οποία θα καταγγέλλουν το καθεστώς και θα αποστατήσουν δημοσίως.

Πάνω από 20 τέτοιες κλήσεις έγιναν τις πρώτες ώρες του πολέμου, όταν η κυβερνώσα ελίτ του Ιράν ήταν ακόμα σε κατάσταση σοκ και ταραγμένη από τις σημαντικές απώλειες.

Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι έστω και ένας Ιρανός στρατηγός υπέκυψε στις απειλές, και η συνοχή του καθεστώτος παρέμεινε άθικτη.

Σε αντίθεση με τις προσδοκίες του Ισραήλ, η δολοφονία ανώτερων διοικητών του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης δεν οδήγησε σε μαζικές διαμαρτυρίες ή εξέγερση κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αντίθετα, Ιρανοί όλων των πολιτικών αποχρώσεων συσπειρώθηκαν εναντίον του Ισραήλ, αν όχι γύρω από το ίδιο το καθεστώς, καθώς ένα κύμα εθνικισμού ξεχύθηκε σε όλη τη χώρα.

#Iran / #Israel 🇮🇷🇮🇱: Iranian Forces (#IRGC) launched a new wave of missiles and struck multiple locations in #Haifa.

The attack was carried out with possible «Emad» and «Shahab-3(A/B)» Medium-Range Ballistic Missiles (MRBMs). pic.twitter.com/RwiYhogRcl

— War Noir (@war_noir) June 20, 2025

Μόνο αντικαθεστωτικοί Ιρανοί της διασποράς στηρίζουν το Ισραήλ

Το Ισραήλ δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί την ευρύτερη αντιδημοτικότητα του ιρανικού καθεστώτος. Μετά από σχεδόν δύο χρόνια φρικαλεοτήτων στη Γάζα και την εξαπατητική επίθεση κατά του Ιράν εν μέσω των πυρηνικών διαπραγματεύσεων, μόνο ένα μικρό τμήμα των Ιρανών – κυρίως της διασποράς – έχει θετική άποψη για το Ισραήλ.

Πράγματι, αντί να κινητοποιήσει τον πληθυσμό εναντίον του καθεστώτος, το Ισραήλ κατάφερε να δώσει νέα πνοή στη ρητορική της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αντί να καταδικάσουν το καθεστώς για την επένδυσή του σε πυρηνικό πρόγραμμα, πυραύλους και ένα δίκτυο συμμαχικών μη κρατικών φορέων, πολλοί Ιρανοί είναι τώρα θυμωμένοι που αυτά τα στοιχεία της αποτροπής του Ιράν αποδείχθηκαν ανεπαρκή.

«Ήμουν ένας από εκείνους που φώναζαν κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων να μην στέλνονται ιρανικά χρήματα στο Λίβανο ή την Παλαιστίνη. Τώρα όμως καταλαβαίνω ότι οι βόμβες που αντιμετωπίζουμε όλοι είναι μία και αν δεν έχουμε ισχυρές άμυνες σε ολόκληρη την περιοχή, ο πόλεμος θα έρθει σε εμάς», είπε ένας καλλιτέχνης στην Τεχεράνη στη Ναρτζές Μπατζογκλί, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.

JUST IN:

🇮🇱🇮🇷 Iranian Fatah 1 hypersonic missle hitting Haifa pic.twitter.com/4h61owHmVE

— Megatron (@Megatron_ron) June 14, 2025

Το Ισραήλ ενδυναμώνει το Ιράν

Δεν είναι σαφές αν αυτή η αλλαγή θα διαρκέσει. Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα, οι επιθέσεις του Ισραήλ φαίνεται παραδόξως να έχουν ενισχύσει το ιρανικό καθεστώς, ενισχύοντας την εσωτερική συνοχή και μειώνοντας το χάσμα μεταξύ κράτους και κοινωνίας.

Το Ισραήλ επίσης απέτυχε να μετατρέψει το Ιράν σε μια δεύτερη Συρία και να εδραιώσει μια βιώσιμη αεροπορική υπεροχή ανεξάρτητα από την υποστήριξη των ΗΠΑ. Αν και το Ισραήλ έλεγχε τον ιρανικό εναέριο χώρο κατά τη διάρκεια του πολέμου, δεν λειτούργησε ατιμώρητα. Η πυραυλική απάντηση του Ιράν προκάλεσε μη βιώσιμη ζημιά.

Χωρίς την ουσιαστική βοήθεια των ΗΠΑ —συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του 25% των αμερικανικών αντιπυραυλικών συστημάτων THAAD σε μόλις 12 ημέρες— το Ισραήλ ίσως να μην ήταν σε θέση να συνεχίσει τον πόλεμο.

Αυτό καθιστά πιθανή μια νέα ισραηλινή επίθεση. Τόσο ο υπουργός Άμυνας Ισραήλ Κατζ όσο και ο αρχηγός του γενικού επιτελείου Εγιάλ Ζαμίρ έχουν δώσει ανάλογες ενδείξεις. Ο πόλεμος του Ιουνίου ήταν μόνο η πρώτη φάση, σύμφωνα με τον Ζαμίρ, ο οποίος πρόσθεσε ότι το Ισραήλ «μπαίνει τώρα σε ένα νέο κεφάλαιο» της σύγκρουσης.

🇮🇷🇮🇱 Iranian missiles hitting Haifa’s refinery and photo/video from Tehran! pic.twitter.com/QPq5fJwEx7

— MAKS 25 🇺🇦👀 (@Maks_NAFO_FELLA) June 14, 2025

Το Ισραήλ έχει προϊστορία στα «προληπτικά χτυπήματα»

Ανεξάρτητα από το αν το Ιράν θα ξαναρχίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου, το Ισραήλ είναι αποφασισμένο να του στερήσει το χρόνο να αναπληρώσει το οπλοστάσιό του, να αποκαταστήσει την αεροπορική άμυνα του ή να αναπτύξει βελτιωμένα συστήματα.

Αυτή η λογική είναι κεντρική στη στρατηγική του Ισραήλ «να κόβει το γρασίδι»: να χτυπά προληπτικά και επανειλημμένα για να εμποδίσει τους αντιπάλους του να αναπτύξουν ικανότητες που θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν την ισραηλινή στρατιωτική κυριαρχία.

Αυτό σημαίνει ότι, με το Ιράν να έχει ήδη αρχίσει την ανασυγκρότηση των στρατιωτικών του πόρων, το Ισραήλ έχει κίνητρο να επιτεθεί το συντομότερο δυνατόν. Επιπλέον, οι πολιτικοί υπολογισμοί γύρω από μια νέα επίθεση γίνονται πολύ πιο περίπλοκοι με την έναρξη της προεκλογικής περιόδου για τις ενδιάμεσες εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ως αποτέλεσμα, μια επίθεση θα μπορούσε κάλλιστα να πραγματοποιηθεί μέσα στους επόμενους μήνες.

Αυτό, φυσικά, είναι το αποτέλεσμα που οι ιρανοί ηγέτες θέλουν να αποτρέψουν. Για να διαλύσει κάθε ψευδαίσθηση ότι η στρατηγική «κούρεμα του γρασιδιού» του Ισραήλ λειτουργεί, το Ιράν είναι πιθανό να επιτεθεί σκληρά και γρήγορα στην αρχή του επόμενου πολέμου.

To Ιράν θα χτυπήσει όσο πιο καταστροφικά μπορεί το Ισραήλ ώστε να επαναφέρει την αποτροπή

«Εάν η επιθετικότητα επαναληφθεί, δεν θα διστάσουμε να αντιδράσουμε με πιο αποφασιστικό τρόπο και με τρόπο που θα είναι ΑΔΥΝΑΤΟ να καλυφθεί», έγραψε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγκί στο X. Οι ιρανοί ηγέτες πιστεύουν ότι το κόστος για το Ισραήλ πρέπει να είναι συντριπτικό, αλλιώς θα υπονομεύσει σταδιακά τις πυραυλικές δυνατότητες του Ιράν και θα αφήσει τη χώρα ανυπεράσπιστη.

Ενώ ο πόλεμος του Ιουνίου έληξε χωρίς νικητή, η έκβαση του επόμενου θα εξαρτηθεί από το ποια πλευρά έμαθε περισσότερα και θα δράσει γρηγορότερα: Μπορεί το Ισραήλ να αναπληρώσει τα αναχαιτιστικά του γρηγορότερα από ό,τι το Ιράν μπορεί να ξαναχτίσει τους εκτοξευτές του και να αναπληρώσει το οπλοστάσιό του;

Έχει η Μοσάντ ακόμα ισχυρή παρουσία στο Ιράν ή τα περισσότερα από τα μέσα της εξαντλήθηκαν στην προσπάθεια να ανατρέψει το καθεστώς κατά τον πρώτο πόλεμο; Έχει το Ιράν αποκτήσει περισσότερες γνώσεις για τη διείσδυση των αεροπορικών αμυντικών συστημάτων του Ισραήλ από ό,τι το Ισραήλ για το κλείσιμο των κενών του; Προς το παρόν, καμία από τις δύο πλευρές δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά σε αυτές τις ερωτήσεις.

JUST IN:

🇮🇱🇮🇷 Iranian Fatah 1 hypersonic missle hitting Haifa pic.twitter.com/4h61owHmVE

— Megatron (@Megatron_ron) June 14, 2025

Ο Τραμπ δεν θα υποστηρίξει παρατεταμένη σύγκρουση

Η αντίδραση του Τραμπ σε έναν δεύτερο πόλεμο του Ισραήλ με το Ιράν μπορεί να αποδειχθεί αποφασιστική. Φαίνεται απρόθυμος να εμπλακεί σε μια παρατεταμένη σύγκρουση. Από πολιτική άποψη, οι αρχικές του επιθέσεις προκάλεσαν εμφύλιο πόλεμο εντός του κινήματος MAGA (σ.σ. που έφτασαν να αποκαλούν τον Μπενιαμίν Νετανιάχου Πρόεδρο των ΗΠΑ).

Από στρατιωτική άποψη, ο 12ήμερος πόλεμος αποκάλυψε κρίσιμα κενά στο απόθεμα πυραύλων των Ηνωμένων Πολιτειών. Τόσο ο Τραμπ όσο και ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν εξάντλησαν ένα σημαντικό μέρος των αμερικανικών αναχαιτιστικών πυραύλων αεράμυνας σε μια περιοχή που κανένας από τους δύο δεν θεωρεί ζωτικής σημασίας για τα βασικά συμφέροντα των ΗΠΑ.

Ωστόσο, δίνοντας το πράσινο φως για την έναρξη των επιθέσεων, ο Τραμπ έπεσε στην παγίδα του Ισραήλ και δεν είναι σαφές αν μπορεί να βρει μια διέξοδο, ειδικά αν επιμείνει στο μηδενικό εμπλουτισμό ως βάση για μια συμφωνία με το Ιράν. Η περιορισμένη εμπλοκή πιθανότατα δεν αποτελεί πλέον επιλογή.

Ο Τραμπ θα πρέπει είτε να συμμετάσχει πλήρως στον πόλεμο είτε να μείνει εκτός. Και για να μείνει εκτός απαιτείται κάτι περισσότερο από μια εφάπαξ άρνηση, απαιτείται συνεχής αντίσταση στην πίεση του Ισραήλ, κάτι για το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει δείξει ούτε τη βούληση ούτε τη δύναμη να το επιτύχει.