Στο παρελθόν η Κίνα αγκομαχούσε υπό το βάρος του υπερπληθυσμού. Τώρα η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική, με την κυβέρνηση να «παρακαλάει» τις οικογένειες να κάνουν παιδιά.
Ένα τελείως διαφορετικό σκηνικό στην Κίνα
Ο Ζέιν Λι ήταν εννέα ετών όταν απέκτησε μια μικρή αδελφή – και η άφιξή της βύθισε την οικογένειά του σε ένα δυσβάσταχτο χρέος.
Σύμφωνα με την αυστηρή πολιτική του «ενός παιδιού» που ίσχυε τότε στην Κίνα, οι γονείς του Λι τιμωρήθηκαν με πρόστιμο 100.000 γιουάν (περίπου 13.900 δολάρια) για την απόκτηση δεύτερου παιδιού – σχεδόν τριπλάσιο από το ετήσιο εισόδημά τους από την πώληση ψαριών στην τοπική αγορά.
«Μόλις και μετά βίας καταφέρναμε να επιβιώσουμε», θυμάται ο Λι. Ο τότε μαθητής της τρίτης δημοτικού αναγκάστηκε να ωριμάσει από τη μια μέρα στην άλλη, αναλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος των οικιακών εργασιών και περνώντας τις σχολικές διακοπές βοηθώντας τη μητέρα του στο μαγαζί της.
Σήμερα, στα 25 του, ο Li λέει ότι δεν έχει σχέδια να κάνει παιδιά – μια στάση που γίνεται όλο και πιο συνηθισμένη στη γενιά του και προκαλεί ανησυχία στην κινεζική κυβέρνηση, η οποία προσπαθεί να αποτρέψει μια δημογραφική κρίση που η ίδια προκάλεσε, σύμφωνα με δημοσίευμα του CNN.
Από τον υπερπληθυσμό στην υπογεννητικότητα
Για δεκαετίες, οι αξιωματούχοι πίεζαν τα ζευγάρια να κάνουν λιγότερα παιδιά, μέσω βαρύτατων προστίμων, αναγκαστικών αμβλώσεων και στειρώσεων, για να καταλήξουν τώρα να παρακαλούν τη γενιά του Λι να κάνει περισσότερα παιδιά.
Την περασμένη εβδομάδα, στην τελευταία προσπάθεια να ενισχύσει τα μειωμένα ποσοστά γεννήσεων, η Κίνα ανακοίνωσε ότι θα προσφέρει στους γονείς ετήσια επιδότηση 3.600 γιουάν (500 δολάρια) για κάθε παιδί μέχρι την ηλικία των τριών ετών, με αναδρομική ισχύ από την 1η Ιανουαρίου.
«Το κόστος ανατροφής ενός παιδιού είναι τεράστιο».
Ωστόσο, για πολλούς νέους ενήλικες όπως ο Λι, η προσφορά αυτή δεν είναι ικανοποιητική.
«Το κόστος ανατροφής ενός παιδιού είναι τεράστιο και τα 3.600 γιουάν ετησίως είναι μια σταγόνα στον ωκεανό», δήλωσε ο Λι.
Η ανατροφή ενός παιδιού μέχρι την ηλικία των 18 ετών κοστίζει κατά μέσο όρο 538.000 γιουάν (75.000 δολάρια) στην Κίνα, καθιστώντας την μία από τις πιο ακριβές χώρες στον κόσμο για να έχεις παιδιά, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών YuWa με έδρα το Πεκίνο.
Στη Σαγκάη, το κόστος ξεπερνά το 1 εκατομμύριο γιουάν, με το Πεκίνο να ακολουθεί με 936.000 γιουάν.
«(Το να κάνω παιδιά) θα έφερνε μόνο περισσότερες δυσκολίες. Δεν είμαι καπιταλιστής ή κάτι τέτοιο, και το παιδί μου πιθανότατα δεν θα είχε και πολύ καλή ζωή», είπε ο Λι, ο οποίος ανησυχεί για τις προοπτικές εργασίας του και σκέφτεται να κάνει διδακτορικό.
Αυτή η ζοφερή προοπτική για τη μελλοντική γονεϊκότητα – που τροφοδοτείται από την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας και την εκτίναξη της ανεργίας των νέων – αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την προσπάθεια της κυβέρνησης να ωθήσει τους νέους να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά.
Αντιμέτωπη με τη μείωση του εργατικού δυναμικού και τη ραγδαία γήρανση του πληθυσμού, η Κίνα κατάργησε την πολιτική του «ενός παιδιού» το 2016, επιτρέποντας στα ζευγάρια να έχουν δύο παιδιά, και στη συνέχεια τρία το 2021. Ωστόσο, τα ποσοστά γεννήσεων συνέχισαν να μειώνονται. Ο πληθυσμός μειώνεται πλέον για τρίτη συνεχή χρονιά, παρά τη μικρή ανάκαμψη των γεννήσεων πέρυσι, και οι ειδικοί προειδοποιούν για ακόμη μεγαλύτερη μείωση.
Η απόπειρα ενθάρρυνσης για τεκνοποίηση
Η πρόσφατα ανακοινωμένη εθνική επιδότηση για τη φροντίδα των παιδιών αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην εκστρατεία της Κίνας για την ενθάρρυνση των γεννήσεων.
Εδώ και χρόνια, οι τοπικές αρχές έχουν δοκιμάσει μια σειρά κινήτρων – από φορολογικές ελαφρύνσεις, παροχές στέγασης και χρηματικές επιδοτήσεις έως παρατεταμένη άδεια μητρότητας. Τώρα, η κεντρική κυβέρνηση αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο με ένα τυποποιημένο, εθνικό πρόγραμμα, διαθέτοντας 90 δισεκατομμύρια γιουάν (12,54 δισεκατομμύρια δολάρια) σε επιδοτήσεις που αναμένεται να ωφελήσουν 20 εκατομμύρια οικογένειες φέτος.
«Δεν είναι πλέον απλώς ένα τοπικό πείραμα. Είναι ένα μήνυμα ότι η κυβέρνηση θεωρεί την κρίση του ποσοστού γεννήσεων επείγουσα και εθνική», δήλωσε η Έμμα Ζανγκ, δημογράφος και καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ. «Το μήνυμα είναι σαφές: δεν σας λέμε απλώς να κάνετε παιδιά, αλλά τελικά βάζουμε και χρήματα στο τραπέζι».
Το νέο πρόγραμμα, το οποίο προσφέρει επίσης μερικές επιδοτήσεις για παιδιά κάτω των τριών ετών που γεννήθηκαν πριν από το 2025, έχει γίνει δεκτό με ενθουσιασμό από τους δικαιούχους γονείς, αλλά η Ζανγκ δήλωσε ότι είναι απίθανο να επηρεάσει το ποσοστό γονιμότητας. Παρόμοιες πολιτικές έχουν αποτύχει σε μεγάλο βαθμό να αυξήσουν τις γεννήσεις σε άλλες κοινωνίες της Ανατολικής Ασίας, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, πρόσθεσε.
«Δεν είναι μόνο θέμα κόστους. Πολλοί νέοι ενήλικες είναι επιφυλακτικοί για το μέλλον».
Όπως τονίζει το CNN, για πολλούς νέους Κινέζους που αντιμετωπίζουν απρόσιτες τιμές κατοικιών, μακρές εργάσιμες ημέρες και μια αβέβαιη αγορά εργασίας, η επιδότηση δεν καταφέρνει καν να αντιμετωπίσει τις βαθιά ριζωμένες ανησυχίες που υποκρύπτουν την απροθυμία τους να δημιουργήσουν οικογένεια.
«Δεν είναι μόνο θέμα κόστους. Πολλοί νέοι ενήλικες είναι επιφυλακτικοί για το μέλλον, όπως η εργασιακή ασφάλεια, η γήρανση των γονιών, η κοινωνική πίεση, οπότε η χορήγηση χρημάτων δεν αντιμετωπίζει την συναισθηματική κόπωση που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι σήμερα», είπε η Ζανγκ.
Οι επιδοτήσεις δεν «πιάνουν τόπο»
Η ειρωνεία της μετάβασης από την επιβολή προστίμων στους γονείς για μη εγκεκριμένες γεννήσεις στην επιχορήγηση τους για να κάνουν περισσότερα παιδιά, δεν είναι κάτι που περνάει απαρατήρητο στους millennials και τη Γενιά Z της Κίνας – ειδικά σε όσους έχουν βιώσει από πρώτο χέρι τις σκληρές κυρώσεις της πολιτικής του ενός παιδιού.
Στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ορισμένοι χρήστες έχουν δημοσιεύσει φωτογραφίες παλιών αποδείξεων που δείχνουν τα πρόστιμα που πλήρωσαν κάποτε οι γονείς τους για τη γέννηση τους ή των αδελφών τους.
Μεταξύ αυτών είναι και η Γκάο, η οποία μεγάλωσε στα απομακρυσμένα βουνά του Γκουιζού και ζήτησε να αναφερθεί μόνο με το επώνυμό της. Η νοτιοδυτική επαρχία είναι μία από τις φτωχότερες της Κίνας και ήταν μεταξύ των πολλών περιοχών που έλαβαν εξαίρεση από την πολιτική του ενός παιδιού, επιτρέποντας στα αγροτικά ζευγάρια να αποκτήσουν δεύτερο παιδί εάν το πρώτο τους ήταν κορίτσι – μια παραχώρηση στην παραδοσιακή προτίμηση της χώρας για τους γιους.
Όπως και οι δύο μεγαλύτερες αδελφές της, η Γκάο στάλθηκε να ζήσει με τη γιαγιά της λίγο μετά τη γέννησή της, για να κρυφτεί από τους υπαλλήλους του οικογενειακού προγραμματισμού, έτσι ώστε οι γονείς της να μπορούν να συνεχίσουν να προσπαθούν να αποκτήσουν ένα αγόρι. Συνέχισαν να κάνουν τέσσερις κόρες πριν τελικά αποκτήσουν ένα γιο.
Τώρα που ζει στην ανατολική επαρχία Τζιανγκσού, η 27χρονη Γκάο λέει ότι δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για το γάμο ή την ανατροφή παιδιών.
«Γνωρίζοντας ότι δεν μπορώ να προσφέρω σε ένα παιδί ένα καλό περιβάλλον για την εκπαίδευση και τη ζωή του, η επιλογή να μην αποκτήσω παιδί είναι επίσης μια πράξη καλοσύνης», είπε. «Σίγουρα δεν θέλω το παιδί μου να μεγαλώσει όπως εγώ… χωρίς καμία πιθανότητα κοινωνικής ανέλιξης και να αγωνίζεται στο κατώτατο στρώμα της κοινωνίας, όπως εγώ».
Η αισιοδοξία που χάνεται
Για δεκαετίες, καθώς η οικονομία της Κίνας άνθιζε και το βιοτικό επίπεδο βελτιωνόταν, γενιές νέων μεγάλωσαν με την πεποίθηση ότι θα ζούσαν μια καλύτερη ζωή από τους γονείς τους.
Αυτή η αισιοδοξία τώρα φθίνει.
Σήμερα, πολλοί νέοι που μεγάλωσαν με την υπόσχεση της κοινωνικής ανέλιξης μέσω της σκληρής δουλειάς και της εκπαίδευσης αρχίζουν να απογοητεύονται: οι τιμές των ακινήτων έχουν εκτοξευθεί πέρα από τις δυνατότητές τους και ένα πτυχίο πανεπιστημίου δεν εγγυάται πλέον μια καλή δουλειά, καθώς οι πολυπόθητες ευκαιρίες πηγαίνουν όλο και περισσότερο σε όσους έχουν οικογενειακές διασυνδέσεις.
Υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση ματαιότητας ότι η αδιάκοπη προσπάθειά τους αποφέρει μόνο μειωμένα οφέλη σε μια όλο και πιο ανταγωνιστική κοινωνία.
Ως απάντηση, πολλοί επιλέγουν απέχουν από την κοπιαστική προσπάθεια να ανταποκριθούν στις προσδοκίες της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένου του γάμου και της ανατροφής των παιδιών.
Η 29χρονη Τζουν Ζάο μεγάλωσε σε μια μεσοαστική οικογένεια σε μια από τις πιο «σύνθετες» περιοχές της Κίνας: την περιοχή Haidian του Πεκίνου.
Λέει ότι η τεράστια πίεση με την οποία μεγάλωσε – και εξακολουθεί να αισθάνεται – έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην απόφασή της να μην κάνει παιδιά.
Με 3 εκατομμύρια κατοίκους και πολλά από τα κορυφαία πανεπιστήμια της χώρας, η Haidian είναι εξίσου γνωστή για την υπερ-ανταγωνιστική της προσέγγιση στην ανατροφή των παιδιών. Η Ζάο άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα κάθε Σαββατοκύριακο από την τρίτη τάξη – και ήδη είχε μείνει μερικά χρόνια πίσω από τους συμμαθητές της.
Αφού ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές της σπουδές στο εξωτερικό, η Ζάο επέστρεψε στο Πεκίνο για να εργαστεί. Λέει ότι η τεράστια πίεση με την οποία μεγάλωσε – και εξακολουθεί να αισθάνεται – έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην απόφασή της να μην κάνει παιδιά.
«Το κόστος είναι απλά πολύ υψηλό και η απόδοση πολύ χαμηλή», είπε. «Γενικά, έχω μια μάλλον απαισιόδοξη άποψη για τη ζωή – έχω επενδύσει τόσο πολύ, αλλά έχω λάβει πολύ λίγα σε αντάλλαγμα».
Η Ζάο θεωρεί τον εαυτό της τυχερό – η δουλειά της σπάνια απαιτεί πολλές υπερωρίες. Ακόμα και έτσι, δυσκολεύεται να φανταστεί ότι θα βρει χρόνο για να μεγαλώσει ένα παιδί. Μετά τη μετακίνηση και το δείπνο, έχει μόνο δύο ή τρεις ώρες ελεύθερο χρόνο κάθε μέρα πριν πάει για ύπνο. Θα ήταν ακόμα πιο δύσκολο για τις φίλες της που είναι παγιδευμένες στο «996», δηλαδή εργάζονται από τις 9 το πρωί έως τις 9 το βράδυ, έξι ημέρες την εβδομάδα, είπε.
Αρνητικές οι συνθήκες για την ανατροφή παιδιών
Όπως πολλοί από τους συγχρόνους της, η Γκάο απλά δεν είναι αισιόδοξη για τη ζωή που θα μπορούσε να προσφέρει σε ένα παιδί, ή για την κοινωνία στην οποία θα γεννιόταν. «Νιώθεις την ανάγκη να κάνεις παιδιά μόνο όταν πιστεύεις ότι το μέλλον θα είναι καλό», είπε.
Στη συνέχεια, υπάρχει η μακροχρόνια ανισορροπία μεταξύ των φύλων στην ανατροφή των παιδιών, μαζί με το σωματικό και συναισθηματικό κόστος που επιβαρύνει τις γυναίκες, αναφέρει το CNN. Στην περίπτωση της Ζάο, ήταν η μητέρα της που έπρεπε να συνδυάζει την πλήρη απασχόληση με τη βοήθεια στα μαθήματα ή τη συνοδεία της σε ιδιαίτερα μαθήματα.
«Είδα από πρώτο χέρι πόσο δύσκολο ήταν για τη μητέρα μου να με μεγαλώσει. Γνωρίζω από πρώτο χέρι ότι οι γυναίκες φέρουν πολύ μεγαλύτερο βάρος από τους άνδρες όσον αφορά την ανατροφή μιας οικογένειας», είπε.
Καθώς το ποσοστό γονιμότητας μειώνεται, το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα έχει τονίσει τον ρόλο των γυναικών στο σπίτι ως «ενάρετες συζύγους και καλές μητέρες», προωθώντας τον ως ένα πολύτιμο μέρος της παραδοσιακής κουλτούρας της Κίνας και απαραίτητο για την «υγιή ανάπτυξη της επόμενης γενιάς». Οι αξιωματούχοι έχουν προτρέψει τις γυναίκες να διαμορφώσουν μια «σωστή άποψη για το γάμο, τη γέννηση παιδιών και την οικογένεια».
Η δημογράφος Ζανγκ δήλωσε ότι είναι απλώς μη ρεαλιστικό να αναμένεται από τις γυναίκες να κάνουν περισσότερα παιδιά χωρίς να αντιμετωπιστούν τα πραγματικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν.
Πηγή: in.gr
